Sander van der Wal, student Diergeneeskunde: "De koorts stijgt.Deze wedstrijd is echt heel bijzonder voor Utrecht. Nog nooit is ereen wedstrijd zo snel uitverkocht. Binnen tien minuten geloof ik.Tegen Graz in de eerste ronde was het al een heksenketel, maar ditbelooft nog mooier te worden. Of ze kans maken? Natuurlijk. Maardan moeten ze thuis wel de nul houden en zelf een keertje scoren inParma. Ik heb er wel vertrouwen in. En als ze het halen dan moet ikook maar eens mee naar het buitenland. Tot nu toe vond ik zo'n bus-of vliegcombi te duur, maar het begint wel te kriebelen."

Pizzabakker Salvatore van Tricolore in De Uithof: "Ik heb eenseizoenskaart bij Utrecht en ik zal donderdag ook zeker in DeGalgenwaard zitten. Ik hoop echt dat Utrecht wint. Met Parma heb ikniets te maken. Ja, als een Italiaanse club tegen Ajax of PSVspeelt dan hoop ik altijd dat de Italianen winnen, maar ik ben nual zo lang Utrecht-supporter. Het zou voor mij pas moeilijk wordenals Juventus op bezoek zou komen. Ik ben opgegroeid in het zuidenvan Italie tussen Napels en Rome, maar al sinds mijn jeugd, dus almeer dan dertig jaar, fan van die Turijnse club. Ik denk niet datik naar een wedstrijd tussen Utrecht en Juventus zou kunnenkijken."

Anne Brunott, co-assistent bij Diergeneeskunde: "Vrienden van mehebben kaartjes geregeld voor donderdag. Ik ga met nog drie anderespeelsters van Odysseus, de studentenvoetbalvereniging, en ik doezeker mijn Utrecht-shirt weer aan. De wedstrijd tegen Graz heb ikook gezien. Dat was echt heel bizar. Iedereen was helemaal door hetdolle. Ik heb na afloop twintig man zien trekken aan het shirt datStijn Vreven in het publiek gooide. Zelfs het label was een gewildsouvenir. Het zal nu nog wel een graadje erger worden."

XB

[Bijschrift bij een foto]

Prof.dr. Henk Stoof is blij dat de wijze mannen in Stockholm hetdit jaar hebben aagedurfd om onderzoek te bekronen dat pas zes jaaroud is. In 1995 lukte het Cornell en Wieman in Colorado en Ketterlein Boston om experimenteel aan te tonen dat Bose en Einstein in1925 gelijk hadden gehad. De twee fysici hadden in dat jaarvoorspeld dat zich in bepaalde gassen bij extreem lage temperatureneen plotselinge verandering in het gedrag van de atomen zouvoordoen. De normale situatie waarin atomen zich vrij door deruimte bewegen en door onderlinge botsingen energie uitwisselen,zou in de buurt van het absolute nulpunt plaatsmaken voor eentoestand waarin de atomen in het gelid gaan staan, de zogenoemdeBose-Einstein condensatie.

Bij een temperatuur van 0,00000002 graden boven het absolutenulpunt lukte het de onderzoekers in Colorado zes jaar geleden omtweeduizend rubidium-atomen tot het door Bose en Einsteinvoorspelde gedrag te dwingen. Vrijwel gelijktijdig bereikteKetterle hetzelfde resultaat met sodium-atomen. In de terminologievan het Nobelcomite slaagden zij erin om hun atomen voor het eerst'met een stem te laten zingen'.

Voor Stoof, die onlangs nog twee maanden doorbracht op het labvan Ketterle, vormde de experimentele bevestiging van deBose-Einstein hypothese een doorbraak in zijn onderzoek naar defundamentele aspecten van de quantummechanica. "Ik heb toen meteenbesloten om mij helemaal op dit onderwerp te concentreren." Maardaarnaast biedt het werk van Cornell, Ketterle en Wieman ook grotekansen op revolutionaire doorbraken in de toepassingssfeer, aldusde Utrechtse fysicus.

"In de eerste plaats verwachten we dat de in slagorde opgesteldeatomen de ontwikkeling van quantumcomputers dichterbij zullenbrengen. Daarnaast is de verwachting dat er nu een nieuwe generatielasers kan worden ontwikkeld, die niet met bundels lichtdeeltjeswerken, maar met bundels atomen. Als het lukt om zulke lasers teontwikkelen, zou je een ongekend nauwkeurig apparaat in handenhebben, bijvoorbeeld om een nieuwe generatie chips te maken waaropde atomen straks stuk voor stuk kunnen worden neergelegd."

EH

Zie ook http://www.phys.uu.nl/~stoof/ublad.html

De Utrechtse studenten oordelen positiever over hununiversiteit dan zij de afgelopen jaren hebben gedaan. In dekwaliteitstest van de jongste editie van de KeuzeGids HogerOnderwijs neemt de UU de tiende plaats in. Vorig jaar stond Utrechtnog op de laatste -dertiende- plaats. Bij de hoogleraren komt voorhet tweede achtereenvolgende jaar de Universiteit Utrecht als besteuit de bus in de jaarlijkse Elsevier-enqute. Grootste concurrentLeiden zakt in deze test naar de vierde plaats.

Volgens de studenten van de KeuzeGids is de Universiteit Twentein Enschede 'the place to be'. De Tukkers worden op de voet gevolgddoor de Katholieke Universiteit Brabant in Tilburg. Dezeuniversiteiten zijn, volgens de schrijvers van de gids, zo populairvanwege de hypermoderne onderwijsfaciliteiten: Tilburg heeft eenvan de modernste universiteitsbibliotheken van Europa en Enschedeheeft een van de meest geavanceerde computernetwerken. OokEindhoven scoort daarom hoog op facilitair gebied. Daar krijgtiedere student een laptop.

In bijna alle getoetste categorieen zit Utrecht ergens in demiddenmoot. Het gaat dan om de kwaliteit van lesruimtes, docentenen de studeerbaarheid. Maar als het gaat over samenhang in hetonderwijs zoals onderwijsfaciliteiten of over roosters en tentamensdan scoort de UU significant lager dan het gemiddelde. Dat Utrechtin de totaalscore een hoger cijfer haalt dan vorig jaar komtvolgens de KeuzeGids doordat enkele faciliteiten zijn verbeterd inhet kader van het project 'Hoger op de ranglijst' dat naaraanleiding van de stand in de KeuzeGids van voorafgaande jaren isgestart.

Volgens een meerderheid van hoogleraren is Utrecht eentopuniversiteit. De UU eindigt op de hoogste plaats doordat achtUtrechtse opleidingen tot beste zijn gekozen. Dit is het grootsteaantal 'beste opleidingen' van alle brede universiteiten waartoeook Groningen, Leiden, Nijmegen en de twee van Amsterdam behoren.Aan de enqute van weekblad 'Elsevier' deed veertig procent van allehoogleraren mee. Hen is gevraagd welke opleiding zij de beste inhun vakgebied vinden. De eigen universiteit mochten ze daarbij nietnoemen.

Leiden, dat twee jaar geleden nog nummer een stond, zakte vorigjaar naar een tweede en nu naar een vierde positie. Dit jaarbekleedt Nijmegen de tweede plaats en stijgt Groningen van nummervijf naar nummer drie.

Onderdrukte glimlach

Collegevoorzitter Jan Veldhuis reageert met een 'onderdrukteglimlach' op het gezicht: "Het is verleidelijk om te zittenjuichen. Maar bescheidenheid en terughoudendheid zijn op z'n plaatsals het gaat om de betere positie in de KeuzeGids. Ik denk dat deresultaten van het project Hoger op de Ranglijst niet zo snelkunnen werken; dat soort zaken heeft denk ik een langeredoorlooptijd. Ik had ook niet verwacht dat we dit jaar al zoudenstijgen in de ranglijst. Dat dat wel is gebeurd, is ontzettendstimulerend voor al degenen die werken aan het verbeteren van dekleine kwaliteit zoals de faciliteiten en de grote kwaliteitwaaronder de relatie tussen student en docent valt. De uitslag vande hoogleraren geeft echt reden tot tevredenheid. Daar kan ik welopenlijk om glimlachen. ln die enqute zit enige vorm vanobjectiviteit omdat Utrecht gekozen is door hoogleraren van buitendeze universiteit."

Zie ook het artikel 'UU klimt hoger op deranglijst' (Achtergrond)

Jokerbeurs

Weekendkaart

Studenten met een OV-weekeindkaart kunnen tussen 15 oktober en14 november hun kaart omwisselen voor n die doordeweeks geldig is.De kosten die hiervoor gemaakt moeten worden, dertig gulden, wordenteruggestort door de IB-groep. De houders van de weekendkaartworden gedupeerd door de nieuwe winterdienstregeling van de NS.Studenten die in het bezit willen blijven van hun weekendkaartkunnen in aanmerking komen voor een eenmalige vergoeding vantweehonderd gulden. Dan moet je wel aan kunnen tonen dat je alsgevolg van de beperkte dienstregeling een vertraging hebt van meerdan een half uur.

Student-tv

U-raadslid Chris Ytsma wil universiteitstelevisie. Hij wil samenmet andere studenten en een paar medewerkers een programma van eenhalf uur maken waarin reportages zijn te zien over de universiteit.Deze wil hij uitzenden via de lokale zender TV Utrecht. Voor deeerste drie proefuitzendingen (in november, december en januari)heeft hij een subsidie aangevraagd bij het U-fonds. Daarna wil hij-behalve in de vakanties- wekelijks een uitzending verzorgen.Daarvoor heeft hij een startkapitaal van 150.000 gulden gevraagdaan het college van bestuur. Voor de Universiteitstelevisie heefthij de naam 'Vidi' bedacht, dat 'ik zag' betekent. Via advertentiesen berichten op prikborden zal Ytsma op zoek gaan naar een kleinedertig studenten die vrijwillig willen meewerken aan het maken vande programma's. Volgens Ytsma is 'Vidi' nodig om bij te dragen aaneen hechte universitaire samenleving.

Pheidippidesloop

Zaterdag 27 oktober organiseert atletiekvereniging Hermes voorde 22ste maal de Pheidippidesloop door Amelisweerd en Rhijnauwen.De Pheidippidesloop is een marathon in estafettevorm voor teams vanzeven personen, waarvan minimaal twee dames. Er zijn vijfherenetappes van 7 km en twee damesetappes van 3,6 km. De loopstart om 13.00 uur aan de Padualaan in De Uithof. Lopers kunnenzich nog elektronisch inschrijven via http://run.to/avhermes. Deinschrijfkosten bedragen 70 gulden per team.

Dat bleek op de landelijke Bama Manifestatie in Amsterdam,georganiseerd door de ASVA Studentenunie. Journalist-dagvoorzitterMax van Weezel concludeerde dat er nog 'choquerend veel'onduidelijk was over de geldigheidsduur van studiefinanciering, delengte van opleidingen en criteria voor doorstroming naar demasteropleidingen. En hetzelfde geldt voor de aansluiting op demiddelbare school en de gewenste breedte vanbacheloropleidingen.

Veel hiervan wordt wel uitgewerkt in het wetsontwerp datminister Hermans vorige week naar de Tweede Kamer stuurde. Tijdensde manifestatie bleek uit de reactie van Tweede Kamerlid MarietteHamer echter dat het wetsontwerp nog op de nodige kritiek kanrekenen.

Een ruim half jaar voor de verkiezingen zijn ook de financieleeisen aan Hermans hardnekkig. "Zonder extra geld is de suggestievan internationaal meedoen boerenbedrog", aldus collegevoorzitterNoorda van de Universiteit van Amsterdam. "Een typisch Nederlandseoplossing, gewoon andere etiketten plakken op hetzelfde." VolgensNoorda, zijn collega's uit Utrecht en Twente en de studentenbondenmoet de honderd miljoen eenmalige bijdrage worden verhoogd tot 300miljoen - per jaar.

HOP, Wilmar Kortleever

Inbrekers

Transnationaal

De Vlaamse regering geeft de transnationale Universiteit Limburg(tUL) voor de komende tien jaar ruim 2,2 miljard Belgische frank(122 miljoen gulden). De enige voorwaarde is dat Nederland "eenevenredige bijdrage" geeft. De tUL is een initiatief van deUniversiteit Maastricht (UM) en het Limburgs Universitair Centrum(LUC) in Hasselt/Diepenbeek. De tUL biedt dit jaar de opleidingenInformatica/Kennistechnologie en Biomedische Wetenschappen aan. Inseptember 2002 gaat de bachelor-opleiding BiomedischeWetenschappen/Levenswetenschappen van start, waar in de toekomstverschillende masters op zullen aansluiten. De tUL hoopt enkeleduizenden studenten te trekken. Voor dit jaar heeft de tUL intotaal 17 miljoen gulden startgeld gekregen van de gemeente,provincie en ministerie. De Universiteit Maastricht zal jaarlijks 6miljoen gulden neertellen. Per jaar is zo'n 30 40 miljoen guldennodig.

Leijnse

Op donderdag 11 oktober sprak hbo-voorman Frans Leijnse inAmsterdam zijn oratie als buitengewoon hoogleraar op de WillemDrees-leerstoel. Die leerstoel was sinds 1993 gevestigd in Utrecht,maar vorig najaar keurde het college van bestuur van deUniversiteit Utrecht de voordracht van Leijnse af, waarna leerstoelen Leijnse naar Amsterdam vertrokken. Hoewel dat van officile zijdealtijd is ontkend, leeft in brede kring nog steeds het idee dat hetUtrechtse gebrek aan waardering voor het hbo iets met de afwijzingte maken had. Leijnse zelf hield zich wijselijk op de vlakte, maarkon het niet nalaten om zijn Utrechtse vrienden donderdag een steekonder water te geven. "Een aanzienlijke bijdrage aan deze leerstoelwordt gegeven door de HBO-raad, die ondanks de bij sommigeuniversiteiten bestaande gewoonte om neerbuigende dingen overhogescholen te zeggen, graag bereid bleek mij ruim tijd terbeschikking te stellen om althans een van de universiteiten eenbeetje te helpen."

Afstand en reputatie van onderwijs belangrijk bijstudiekeuze

Dat blijkt uit de Studie Keuze Monitor 2001, het grootstelandelijke onderzoek onder scholieren. Het onderzoek neemt de havo-en vwo-leerlingen van de laatste twee klassen onder de loep.

Ook Studium Generale, sportfaciliteiten en studententelevisiespelen geen rol in de keuze van de leerlingen. Wel stellen zijvrije internettoegang en stagebemiddeling op prijs, evenals eenboekhandel in de instelling.

Driekwart van de leerlingen heeft een open dag bezocht. Slechtsde helft heeft een informatiepakket aangevraagd.

Bij havisten weegt het uitzicht op een baan vaker mee in hunstudiekeuze dan bij vwo'ers. Maar veruit het zwaarst tellen dereputatie van de onderwijsinstelling en de afstand tot hetouderlijk huis. Ongeveer een op de drie studenten heeft de afstandgenoemd als voornaamste bezwaar tegen een bepaalde instelling.

Grofweg een kwart van de vwo-leerlingen heeft de keuze voor deinstelling al gemaakt, tegen iets meer dan tweederde van dehavo-leerlingen. Wie voor de natuurwetenschappen kiest, twijfelthet meest: ongeveer een derde weet nog niet welke instelling devoorkeur krijgt.

De combinatie van leren en werken, de duale leerweg, is ondervwo'ers niet populair. Bijna een op de acht havisten daarentegenziet er wel brood in. Wanneer havisten mbo gaan doen, is zelfs eenkwart van hen in de duale leerweg genteresseerd.

Het onderzoek is uitgevoerd door de Stichting voor EconomischOnderzoek van de Universiteit van Amsterdam en uitgever Aromedia.De onderzoekers maken gegevens over specifieke instellingen nietopenbaar.

HOP, Bas Belleman

Vervuiling van de Noordzee bestuderen biologen via het wel enwee van de schar. Dat is een platvis die in de hele Noordzeevoorkomt. Omdat platvissen rondzwemmen n zich ingraven in de bodem,komt de schar in aanraking met alle mogelijke vervuiling.Toxicoloog ir. Arne van Schanke onderzocht daarom in deze schar(Limanda limanda) de effecten van PCB's en PAK's op het ontstaanvan kankerverwekkende stoffen.

Van Schanke behaalde aan het Nederlands Instituut voor Onderzoekder Zee in Texel, waar hij zijn onderzoek verrichtte, verrassenderesultaten. Bekend was dat PAK's (polycyclische aromatischekoolwaterstoffen die vrijkomen bij de verbranding van fossielebrandstoffen) worden afgebroken door een enzym en dat daarbijafbraakproducten ontstaan die aan DNA kunnen binden en zo kankerveroorzaken. Volgens de gangbare theorie stimuleren PCB's(polychloorbifenylen; zaten vroeger onder meer in hydraulischeolieen) het afbreekenzym en zorgen ze zo voor meerkankerverwekkende afbraakproducten. Van Schanke vond echter hetomgekeerde: platvissen die eerst PAK's en daarna PCB's voor hunkiezen kregen, maakten tien keer minder kankerverwekkendeafbraakproducten dan de dieren die alleen in aanraking met PAK'swaren geweest.

"Dit is echt een nieuwigheid", zegt Van Schanke. "In detekstboeken staat dat de stoffen elkaars effect versterken, maar zeverzwakken elkaar dus. In 1980 zijn er wel proeven gedaan metratten en muizen waaruit bleek dat dioxinen de giftige werking vanPAK's remden, maar die studies zijn genegeerd. Ik ben dus niet deeerste die dit onderzoek gedaan heeft met levende dieren, maar welde eerste die dit effect vindt bij vissen. Bovendien begrijpen wenu het werkingsmechanisme veel beter."

Reageerbuisproeven, waar de tekstboeken op gebaseerd zijn, gevendus geen goede resultaten. "In reageerbuisproeven klopt deverhouding tussen afbreekenzym en gifstof niet; de overmaat aangifstoffen verdraait het experiment." Dat is jammer, vindt VanSchanke, want het betekent dat reageerbuisonderzoek nog lang nietexperimenten met levende dieren kan vervangen. "Helaas, want ikgebruik liever zo weinig mogelijk proefdieren."

Rinze Benedictus