De lijst werd samengesteld door onder meer bestuurders,politici, journalisten en instellingsmedewerkers, aldus hetpersbericht van de organisatoren. Met de natte vinger kortom, wanthoe is het anders mogelijk dat minister Tineke Netelenbos die zichalleen nog maar met tolpoorten en vertraagde treinen bezighoudt, denegende plaats haalt. Omdat zij iets van doen heeft met deOV-jaarkaart wellicht?

De grote vraag voor Utrechtse lezers is natuurlijk waar JanVeldhuis zelf op de lijst van sleutelfiguren voorkomt. Dat valtnogal tegen. De hardnekkige aanwezigheid van de Utrechtse voormanin de media is door de kenners slechts beloond met een zevendeplaats, een plek achter zijn Amsterdamse collega Sybolt Noorda. Datzal pijn doen. Ironisch is de motivatie van de kiezers om Veldhuiste noemen. Dat hij een sleutelfiguur is in het hoger onderwijsheeft hij onder meer te danken aan zijn met Adriaansens gedeeldeinspanningen ter oprichting van het University College, aldus dezogeheten kenners. Op het Kromhoutterrein zullen ze moeite hebbenom hun lachen in te houden.

EH

Commerciele uitgeverijen verhogen regelmatig de toch al nietgeringe abonnementsprijzen van hun wetenschappelijke tijdschriften.Daardoor is het voor universiteiten en onderzoeksinstituten steedsmoeilijker hun bladencollectie op peil te houden. En dat terwijl deauteurs hun artikelen doorgaans gratis aanleveren om voldoendepublicaties op hun naam te brengen, immers een belangrijk criteriumbij de verdeling van geld. De tijdschriften verwerven en passantook nog eens de auteursrechten.

De Amerikaanse Public Library of Science (PLoS) is dat beu enwordt daarin inmiddels gesteund door zo'n 27.000 wetenschappers,onder wie 391 Nederlanders. De academici verklaren vanaf 1september niet meer te zullen publiceren in bladen die hunartikelen niet binnen zes maanden na publicatie vrij toegankelijkmaken op internet.

Vorig jaar waarschuwde het Centraal Planbureau al dat deverspreiding van kennis onder druk komt te staan door de hogeprijzen van wetenschappelijke tijdschriften. Het CPB adviseerdetoen de auteursrechten over te dragen aan een onafhankelijkeinstantie als de wetenschappelijke academie KNAW. Zo zou detoegankelijkheid van kennis beter gewaarborgd worden.

Een groeiend aantal wetenschappelijke tijdschriften, waaronderhet presitigieuze British Medical Journal, is inmiddels door deknieen gegaan, meldt de PLoS trots op haar website. Maar daar staattegenover dat toptijdschriften als 'Nature', 'Science' en 'Cell'nog wel vasthouden aan het huidige beleid, waarin ook na zesmaanden voor de inhoud betaald moet worden.

Het lijkt vooralsnog echter zeer twijfelachtig dat deboycotactie werkelijk hout zal snijden. Verschillende van de dertigUtrechtse ondertekenaars bevestigden deze week weliswaar achter dedoelstelling te staan, maar zeiden een baanbrekend artikel weldegelijk in een van de toptijdschriften te zullen plaatsen als zijdaar de kans voor zouden krijgen.

HOP, WvD / EH

Internetsite van Public Library of Science:http://www.publiclibraryofscience.org/

Esther de Vries (29) studente theaterwetenschappenwilde gewoon even weg. Daarom was ze op wereldreis gegaan. Maar hetis nooit haar bedoeling geweest om het thuisfront ongerust te makendoor maanden niets van zich te laten horen. 'De tijd gaat hier vrijsnel, dus waarschijnlijk heb ik verkeerd ingeschat hoe lang eenpaar maanden zijn als je gewoon thuis bent', mailde ze haar familieen vriendinnen die dit deel van de tekst vervolgens publiekmaakten.

Esther, die volgens haar vriendinnen worstelt met haareindscriptie, verkocht haar vakantiehuisje op camping De Berekuilen besloot van de opbrengst in januari op reis te gaan. Ze trokdoor Laos, Vietnam en Thailand en hield het thuisfront via e-mailop de hoogte van haar avonturen. Het laatste bericht dat haarvriendinnen in Utrecht van haar kregen was dat ze naar Bangladeshging. Dat was op 24 mei, haar mail verstuurde ze in Bangkok. Daarnavolgde niets dan stilte.

In juli namen de ouders van Esther contact op met de vriendinnenen meldden dat ze hun dochter officieel als vermist haddenopgegeven. Esther had niet op een mail van hen gereageerd waarinstond dat Esthers moeder een hartinfarct had gehad. Verschillendeinstanties als Interpol en ambassade togen aan het werk. En ookEsthers vriendinnen gingen over tot actie. Zo bleek Esther nog geldgepind te hebben in Dhaka, de hoofdstad van Bangladesh en waren op12 juli nog cheques van haar verzilverd. Ook kraakten ze Esthersmailbox. Ze had op 29 juni voor het laatst haar mail ingezien. Devriendinnen zetten een opsporingsbericht op internet en verstuurdenposters en foto's naar hostels in Azie en ook werd de persingelicht.

Nog net voordat twee vriendinnen zelf wilden afreizen naarDhaka, kwam er een verlossend mailtje gevolgd door een telefoontje.Esther leefde, er was zelfs niets met haar aan de hand. Ze hadslechts haar mail niet ingekeken. Ze zit inmiddels in India. Devriendinnen zijn opgelucht dat Esther niets mankeert, maar eenbeetje boos zijn ze wel dat ze hen zo in de rats heeft latenzitten.

GK

Lieteke van Vucht Tijssen, oud-lid van het college van bestuurvan de Universiteit Utrecht, wordt de nieuwe voorzitter van denationale Unesco-commissie. In die hoedanigheid gaat zij ministerHermans adviseren over de Nederlandse inbreng in de Unesco, hetonderdeel van de Verenigde Naties dat gaat over onderwijs,wetenschap en cultuur.

Bierens de Haan

W. Bierens de Haan wordt met ingang van 1 november benoed totgedelegeerd bestuurder Planning & Control en Bedrijfsvoeringaan de UU. Deze nieuwe functie valt direct onder het college vanbestuur. Bierens de Haan wordt verantwoordelijk voor deveranderings- en vernieuwingsprojecten in de planning & controlen de bedrijfsvoering van de universiteit en voorbedrijfseconomische analyses rond plannen op het terrein vanonderwijs, onderzoek, huisvesting en personeel. Bierens de Haan ismomenteel financieel directeur van Stork MOPS BV. Hij studeerdebedrijfseconomie aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam.

Discriminatie

De discotheken De Dansfabriek en Get Down Caf zullen niet wordengestraft naar aanleiding van de klachten van de Turksefarmaciestudent Ismal Adiyaman die vorig jaar de toegang werdgeweigerd. Burgemeester Brouwer meent dat horeca-ondernemingen nietde intentie hadden om te discrimineren. Het college van B&Wheeft na de gebeurtenissen een plan van aanpak van discrimininatiein de horeca opgesteld. Adiyaman is blij met het initiatief, maarheeft in een brief aan de burgemeester laten weten niet onder deindruk te zijn van de inhoud van de notitie die volgens hembovendien veel fouten bevat. Zijn zaak zal binnenkort bij hetEuropees Hof voor de Rechten van de Mens worden ingediend.

Sociologie

De sociale en culturele wetenschappen zijn in goede conditie.Een visitatiecommissie van de overkoepelende organisatie VSNUbeoordeelde 33 onderzoeksprogramma's op zes verschillende gebieden.Er vielen geen onvoldoendes. Zes programma's kregen de kwalificatie'excellent'. Onder de toppers is de Utrechtse professor Raub, dieonderzoek doet naar solidariteit. Toch is de commissie ongerust. Zoheeft de sociologie te lijden onder de sterke daling van promovendien de sluiting van onderzoeksschool voor Arbeid, Welzijn enSociaal-economisch Bestuur (AWSB) waardoor onderzoekgroepengesoleerd zijn geraakt. Bij het antropologisch onderzoek zijn veelprogramma's juist erg breed van opzet, om zoveel mogelijkantropologen met verschillende specialisaties binnenboord tehouden. Daardoor ontstaan vaak te brede en vage onderzoeksthema's,vreest de commissie.

GK

Sociaal geograaf Rene Wintjes onderzocht in zijnpromotie-onderzoek de mobiliteit van 1012 Japanse en Amerikaansebedrijven in Nederland in de periode 1984-1995. Van deze bedrijvenbezocht Wintjes er 27 en hield er diepte-interviews met betrokkenmanagers, onder andere Mars in Veghel, Mitsubishi in Almere enDupont in Dordrecht. Veel van deze bedrijven verplaatsten zich vanWest Nederland, rond Amsterdam, naar het zuiden, naar Brabant.Daarnaast zijn er in Brabant meer bedrijven bijgekomen en zijn erminder weggegaan. Bedrijven die al in het zuiden gevestigd waren,groeiden gemiddeld harder. De verankering in de regio, met alsvoordeel meer en betere banen, is in Brabant dus sterker dan in hetwesten van het land.

"De overheid zou via de regionale ontwikkelingsmaatschappijendeze inbedding kunnen stimuleren", zegt Wintjes. "Het kan nuttigzijn om naast bedrijven hierheen te halen, ook eens langs te gaanbij bedrijven die hier al gevestigd zijn. Wijs ze bijvoorbeeld opde mogelijkheden van regionale toeleveranciers van producten."

Wintjes onderscheidt drie fasen van economische verankering. Nade eerste implementatie-fase waarin een bedrijf nog volledig op hetmoederland gericht is, volgt de interactie-fase waarbij een bedrijfregionale toeleveranciers inzet. In de laatste contributiefasewerkt een bedrijf samen met universiteiten of hogescholen "Dezekennisintensieve samenwerking, waarbij studenten stages lopen bijeen bedrijf of wetenschappers samenwerken met deonderzoeksafdeling, is het meest waardevol voor een regio", legtWintjes uit. "Als een bedrijf zijn research and development naar deregio haalt, dan blijven ze hier zeker zitten. Dat werkt goed"

Wintjes vond dat de instelling van het management van de lokalefilialen doorslaggevend was voor de verankering. "Vestigingen vanbuitenlandse bedrijven lopen niet aan de leiband van hetmoederbedrijf. Vaak is er ambitieus management dat graag wiluitbreiden en nieuwe producten maken die zijn toegesneden op delokale markt. De regio moet dat oppikken en uitbuiten."

Rinze Benedictus

Een kamer vinden is voor studenten in Utrecht altijd een grootprobleem, maar de krapte op de woningmarkt is de laatste jarenalleen maar verergerd. De gemeente wijt dat probleem gedeeltelijkaan het feit dat afgestudeerden vaak in Utrecht blijven wonen enniet snel genoeg na hun afstuderen doorstromen naar zelfstandigewoonruimte. Naast het gebrek aan doorstroming is er gewoon teweinig aanbod.

Vooral eerstejaars zijn gedupeerd. Slechts eenderde (34 procent)van de ondervraagde eerstejaars had half augustus een kamer kunnenvinden. Verder zei 15 procent van de eerstejaars niet op zoek tezijn naar een kamer. Voor de overige 51 procent is de praktijk:briefjes ophangen bij supermarkten, advertenties zetten eninschrijven bij kamerbureaus.

De helft van alle eerstejaars is al ingeschreven bij een van debekende kamerverstrekkers in Utrecht. De SSH (Stichting SocialeHuisvesting) is onder studenten het populairst, gevolgd door deSJHU (Stichting Jongeren Huisvesting Utrecht), commercilekamerbureaus en het gemeentelijke Woningnet. Maar dat zal voor veelstudenten geen snelle oplossing bieden. De wachttijden voor eenkamer bij de SSH variren van 19 maanden voor een kamer op deWarande in Zeist tot 34 maanden voor een kamer op de Cambridgelaanin De Uithof. Veel eerstejaars zeiden in de enquete dan ook dat zehet lidmaatschap van een vereniging als serieuze optie beschouwenom een kamer te bemachtigen. Verenigingen met veel eigen huizengebruikten dit ons-kent-ons-circuit zelfs als reclame om ledenbinnen te krijgen.

Afgelopen dinsdag werd tijdens de Landelijke Kamerdag op hetDomplein aandacht gevraagd voor het structurele tekort aanwoonruimte voor jongeren. De Kamerdag werd geopend door deUtrechtse wethouder Ruimtelijke Ordening en Wonen, mevrouw VanKleef. Zij bood de SSH en SJHU ook de langverwachte NotaJongerenhuisvesting aan.

Hierin worden verschillende aanbevelingen gedaan die het tekortaan woonruimte moeten terugdringen. Zo zouden dewoningbouwverenigingen studenten tijdelijk kunnen plaatsen inwoningen die in de toekomst gesloopt worden. Tevens wordtaanbevolen een maximale woonduur in te stellen in huizen van de SSHvan bijvoorbeeld 2 jaar na het afstuderen, zodat de doorstromingsoepeler verloopt. Volgens de nota komen 700 studenteneenhedenextra beschikbaar, wanneer de 1 en 2-kamerwoningen van SSH uit hetreguliere toewijzingssysteem worden gehaald en alleen wordentoegekend aan studenten.Tenslotte wil de gemeente de particulierekamermarkt een oppepper geven door de omzettingsheffing af teschaffen.

De Utrechtse Gemeenteraad zal zich in het najaar buigen overdeze nota.

Christie Hofmeester/MF

Meer over de Nota Jongerenhuisvesting enreacties van SSH en SJHU in het artikel 'Kritiek op gemeentelijkekamernood-nota: 'De schaarste oplossen, daar gaat het om''(Achtergrond)

De wereld van de eerstejaars

In de eerstejaarsenquete, die tijdens de UIT-dagen van 13 tot enmet 16 augustus werd gehouden, werden de nieuwe studentenondervraagd over alles wat hen aangaat en bezighoudt.

- Op de vraag wil je lid worden van een vereniging, antwoordde28 procent van de eerstejaars ontkennend, 36 procent zei dat zekerte gaan doen en 36 procent wist het nog niet.

- De nieuwe studenten hebben goede hoop binnen de gesteldetermijn af te studeren: 66 procent is vast van plan niet langerover de studie te doen dan nodig is, 21 procent vindt het geenenkel probleem er langer over te doen en 13 procent hoopt heel ergop tijd klaar te zijn, maar heeft daar niet alle vertrouwen in.

- Veel eerstejaars komen uit een hoger opgeleid nest. Bij 58procent van de ondervraagde eerstejaars hebben beide oudersgestudeerd. In 20 procent van de gevallen heeft een van de ouders(meestal de vader) gestudeerd en bij 22 procent van de eerstejaarsheeft geen van beide ouders universiteit of hbo gedaan.

- De fris aangekomen studenten zijn spaarzaam met alcohol.Ongeveer 5 procent zegt nooit alcohol te drinken. Het merendeel(ongeveer 75 procent) komt zelden of nooit boven de vijfalcoholische drankjes op een avond. Daarna wordt er zonderproblemen overgeschakeld op fris. Behalve bier zijn vooral mixenpopulair onder de eerstejaars. Slechts een minderheid van 20procent gaat boven de vijf drankjes. De hardste drinkers komen uitop 20 bier, dat wil zeggen op 75 tot 100 gulden op een avond.

De overige uitslagen van de enquete zijn tevinden in het artikel 'De eerste lichting, een enquete'(Achtergrond)

Overigens krijgen alle hoger onderwijssites die getest werdendoor de ambassadeurs van 'Drempels weg' een dikke onvoldoende.

'Drempels weg' is een initiatief van het ministerie vanVolksgezondheid, Welzijn en Sport en moet ervoor zorgen datinternet toegankelijk wordt voor iedereen.

Voor de ongeveer 50.000 gehandicapten in het hoger onderwijs isinternet erg belangrijk. Juist omdat de gebouwen van instellingenniet altijd even goed toegankelijk zijn, is het van groot belangdat de homepages wel geschikt zijn voor mensen met een handicap,vinden de onderzoekers die zelf auditief, visueel, verstandelijk oflichamelijk gehandicapt zijn.

De verschillende onderzochte sites voldoen geen van allen aan deinternationaal erkende criteria voor toegankelijkheid op internet.De sites zijn vaak geschreven in slecht leesbare kleinelettertypes, de navigatie is te ingewikkeld of informatie onlogischgerangschikt.

Over de UU-site schrijft een visueel gehandicapte: 'de websitevan de UU zou een stuk beter kunnen zijn wanneer de ontwikkelaarsniet zo veel javascript, een programmacode, zouden gebruiken'. Eentester met een lichamelijke handicap vindt de site slecht leesbaaren doordoor slecht bruikbaar omdat de kleuren tegen elkaarwegvallen. Voor cijferfanatici: de UU-site krijgt een 4,7.

Of de site wordt aangepast is op dit moment nog nietduidelijk.

HOP,WvD/GK

Het rapport van 'Drempels weg' is terug tevinden op de internetsite http://www.drempelsweg.nl/

Per jaar worden in Nederland zo'n zeshonderd mensen ziek door debacterie 'Neisseria meningitidis', waarvan ongeveer tien procentoverlijdt. Vooral jonge kinderen, waarvan het immuunsysteem nogniet volledig ontwikkeld is, zijn gevoelig voor de bacterie. Tegenvier soorten meningokokken zijn vaccins beschikbaar, die gemaaktzijn van de suiker-groepen aan de buitenkant van de bacterie.

Maar tegen groep B meningokokken, die tachtig procent van alleziektegevallen in Nederland veroorzaken, lukt het niet om eendergelijk vaccin te maken. Het immuunsysteem herkent desuikergroepen niet, waardoor de bacterie zich in het lichaamongestoord kan vermeerderen.

Biologe Liana Steeghs zit de bacterie echter op de hielen. Inhaar promotie-onderzoek aan het RIVM zocht ze naar een vaccin opbasis van eiwitten aan de buitenkant van de bacterie. Zo'neiwit-vaccin is echter niet te maken zonder dat het ingredint LPS(of endotoxine) er in zit. Hoewel dit molecuul een immuunresponsopwekt, is het giftig. Het veroorzaakt pijn en roodheid.

Steeghs paste de bacterie genetisch zodanig aan dat het LPShonderd keer minder giftig is, terwijl het nog wel eenimmuunrespons opwekt. Het veranderde LPS had vijf in plaats van denormale zes vetzuurstaarten. Muizen die met een vaccin met hetaangepaste LPS werden ingespoten, maakten beschermende antistoffen."Dit is de meest succesvolle vaccin-kandidaat", zegt Steeghs.

En Steeghs heeft nog een troef. In haar onderzoek maakte ze ookeen genetisch aangepaste bacterie, die het voor mensen giftige LPShelemaal niet meer maakt. Tot veler verrassing was deze meningokokzonder LPS levensvatbaar, terwijl men voorheen dacht dat ditmolecuul onmisbaar was voor de bacterie. Helaas lokte het LPS-lozevaccin dat Steeghs van deze bacterie maakte, geen immuunresponsuit. Maar door aan het vaccin 'immuunversterkers', simpelechemische verbindingen, toe te voegen, lukte dat wel.

Ondanks deze successen is een vaccin met veranderd LPS tegen deongrijpbare B-variant nog niet direct klaar. De stap naar dureklinische studies, waarbij de stof op mensen getest wordt, is geenkleine. Bovendien, zegt Steeghs, "de stof is tot dusver alleen bijmuizen onderzocht, en muizen zijn geen mensen. Maar het RIVM is welbegonnen met de voorbereidingen voor klinische studies."

Rinze Benedictus

Veertig studenten bezetten afgelopen maandag de aula van deRijksuniversiteit Groningen waar de opening van het academisch jaarzou plaatsvinden. Zij wilden met de actie aandacht vragen voor degroeiende invloed van het bedrijfsleven op onderwijs en onderzoek.Een reclamezuil in de universiteitsbibliotheek is daar in hun ogeneen uitwas van.

Ongeveer tegelijkertijd pleitte minister Jorritsma (EconomischeZaken) voor meer invloed van het bedrijfsleven, met name op hetonderzoek. Dat deed zij bij de opening van het academisch jaar inUtrecht. Kennis is een belangrijke productiefactor, betoogde zij,en daarom investeert de overheid veel in onderzoek. Maar deuniversiteiten springen te weinig in op de kennisvraag vanbedrijven. Daarom is het rendement van die investeringen telaag.

Dat moet dus anders. Bedrijven moeten meer invloed krijgen op deuniversitaire onderzoeksagenda, zei Jorritsma, en universiteitenmoeten gestimuleerd worden om meer te voldoen aan de kennisvraagvan bedrijven. "We zouden de universiteiten hier meer op kunnenafrekenen", vervolgde de minister ongestoord door actievoerders."Want daar zit 'em de kneep: onderzoeksgeld wordt in Nederland nietverdeeld op basis van kwaliteit en prestaties, maar op basis vanhistorie en traditie".

Collegevoorzitter Noorda van de Universiteit van Amsterdamventileerde een tegenovergestelde mening. Toen hij onlangs op hetministerie van Onderwijs mocht komen meepraten over de financieringvan onderzoek kreeg hij te horen dat er geen sprake kon zijn vanextra geld "zolang de bestaande budgetten zo vrij en ongestuurdworden besteed".

Volgens Noorda spreekt uit die waarneming - en dus ook uit deopmerkingen van Jorritsma - onbegrip voor het Nederlandseonderzoeksklimaat. Dat is al zeer prestatie- en praktijkgericht,zozeer zelfs dat er juist reden is tot zorg over het tegendeel: hetrisicodragende fundamentele onderzoek komt in het gedrang. Insommige vakken is zestig procent van het onderzoek gericht oppraktijkvragen. Wie dat niet genoeg vindt, lijkt volgens Noorda op"een pluimveebedrijf dat wel eieren wil verkopen, maar geen kippenwil houden".

HOP, Hanne Obbink

Jorritsma liet in Utrecht weten dat het tekort aan artsen dwingttot afschaffing van de numerus fixus. De minister gaf weliswaar aanop persoonlijke titel te spreken, maar zij liet doorschemeren dathaar visie overeenkomt met die van het rapport'Toetredingsbelemmeringen medische beroepen', dat ze samen met deministers Borst (volksgezondheid) en Hermans (onderwijs) opsteldeen dat binnenkort in de ministerraad wordt behandeld. Afschaffen,maar zonder dat de medische faculteiten daar extra geld voorkrijgen, liet ze ook nog weten. Waarop rector magnificus Gispen,die de feeststemming niet wilde bederven, acuut reageerde met:"Daar kan ik alleen maar 'tja' op zeggen."

In het rapport 'toetredingsbelemmeringen' gaat het echter om demedische beroepsopleidingen die volgen na de regulieregeneeskundestudie. Een van de aanbevelingen uit dat rapport is omde toelatingsbeperking tot de huisartsenopleiding op te heffen, zomeldde 'de Volkskrant' dinsdag. Ook het ochtendblad droeg echterbij aan de verwarring met de misleidende kop dat het kabinet denumerus fixus voor de hele geneeskundeopleiding wil afschaffen.

Een geirriteerde geneeskundedecaan Hans Stoof slaakt een diepezucht over zoveel onkunde. "Ik wist niet wat ik hoorde, toen mewerd verteld wat Jorritsma in de Domkerk had gezegd. Wij zijn alsinds eind juni met het ministerie in gesprek over een uitbreidingvan het aantal geneeskundestudenten. Samen met Hermans en Borsthebben we afgesproken dat we dit najaar een uitgewerkt plan optafel leggen voor een significant hoger aantalgeneeskundestudenten, maar met behoud van de numerus fixus. Daarwas iedereen gelukkig mee.

Inmiddels zijn we hard aan het werk en dan komt een of anderemevrouw Jorritsma hier even iets roepen. Nou ja, wat kun je ookverwachten van iemand die Chirac in het openbaar een griezelnoemde. Als dan ook nog blijkt dat 'de Volkskrant' het weer nietgoed heeft begrepen, heb ik het wel even gehad. Gelukkig hebben wegoede afspraken met Hermans en Borst. Het is dus niet veel meer daneen storm in een glas water. Maar ik kan hier wel behoorlijk narrigvan worden."

EH