Dat concludeert docent Literatuurwetenschap Frank Hakemulder inhet proefschrift 'The moral laboratory. Literature and ethicalawareness', waarop hij vrijdag 23 oktober promoveert. Uitgangspuntvoor de studie van Hakemulder was het wijd verbreide idee dat hetlezen van literatuur een positief effect heeft op het morele besefvan de lezer.

Volgens Hakemulder is dat effect in de praktijk tot nu toevoornamelijk door pedagogen bestudeerd. "In dat onderzoek zijngoede bewijzen gevonden voor effecten op bijvoorbeeld attitudes tenaanzien van sekse-rollen en morele ontwikkeling. Maar over hetalgemeen zijn deze onderzoekers niet geïnteresseerd in wat hetis in die teksten dat de effecten veroorzaakt."

Om daar meer over te weten te komen koos de Utrechtseliteratuurwetenschapper ervoor om, zoals hij het noemt,'pionierswerk' te verrichten in de vorm van twee experimenten.Allereerst liet hij groepen eerstejaars studenten een verhaal ofeen essay lezen over de positie van vrouwen in Algerije. Hoewelverhaal en essay exact dezelfde informatie bevatten, bleken delezers van het verhaal aanzienlijk meer begrip te hebben gekregenvoor de positie van Algerijnse vrouwen, terwijl de lezers van hetessay niet van mening waren veranderd.

In een tweede experiment liet Hakemulder groepjes studentenverhalen lezen van Ann Beattie en Anton Tsjechov over een vrouw dieoverspel pleegt. Van beide verhalen fabriceerde de onderzoekerverschillende versies, waarin overspel beloond of bestraft werd,terwijl ook het vertelperspectief wisselde. Lezers die een versievan het Beattie-verhaal kregen waarin het slecht met de overspeligevrouw afloopt en dat wordt verteld vanuit haar perspectief, warenna afloop aanzienlijk negatiever over het plegen van overspel, danlezers die hetzelfde verhaal vanuit een ander perspectief en meteen voor de vrouw positieve afloop lazen.

Opmerkelijk was dat dit effect bij het lezen van het verhaal vanTsjechov achterwege bleef. Volgens Hakemulder komt dat doordatdiens verhaal niet wordt verteld vanuit het perspectief vanéén van de personages, maar door een nogal ironischebuitenstaander. Die ironie heeft de lezers waarschijnlijkverhinderd om zich met de personages teidentificeren, denktHakemulder.

Hoewel hij beklemtoont dat zijn onderzoek pas de eerste stap isop een lange weg, stelt de promovendus dat het lezen van literatuurdus wel degelijk effect kan hebben op het moreel besef van delezer. "Ik ben ervan overtuigd dat literatuur een veel geschiktermedium is om mensen te laten nadenken over de normen en waarden diezij hanteren, dan televisie. Lezen is minder snel en daardoor ookminder vluchtig. Het is alleen moeilijk om die stelling hard temaken. Daar heb ik met dit onderzoek een eerste aanzet toe willengeven. En eerlijk gezegd vind ik de resultaten - met allevraagtekens die je bij de uitvoering kunt plaatsen - wel degelijkheel bemoedigend."

EH

In haar proefschrift beveelt de promovenda meer onderzoek aannaar de oorzaken van wat zij een 'kwantitatief substantieel' aantalsterfgevallen noemt. Voor specifieke ingrepen zouden bovendienrisico-profielen moeten worden opgesteld. Als voorbeeld noemt SesmuArbous heupoperaties. Uit haar onderzoek bleek dat van elke 10.000patiënten die een heupoperatie ondergaan, er binnen een etmaalna de ingreep 15 tot 30 overlijden.

Naar eigen zeggen had H.H. - het voormalig hoofd van de afdelingFinanciën, Exploitatie en Controle van Rechten - tot julivorig jaar in bijna drie jaar tijd zo'n 150.000 gulden van zijnwerkgever in eigen zak laten verdwijnen. Op basis van eenaccountantsonderzoekgaat de universiteit uit van een verdwenenbedrag van zo'n drie ton.

Het geld was afkomstig uit de kopieerkaarten-automaat van deRechtenbibliotheek. Volgens H.H. moest hij de automaat persoonlijklegen, als gevolg van personeelstekorten. Medewerkers van zijnafdeling verbaasden zich er al langer over dat er nauwelijksopbrengsten waren uit de verkoop van kopieerkaarten. Voor debuitenwacht bleef dat onopgemerkt omdat er geld van andere postenwerd overgeboekt om tekorten aan te vullen.

Het ex-hoofd van de afdeling gaf donderdag toe dat zijn inkomen'riant' was. "Het was geen platte hebzucht, want ik had het geldniet nodig." Hij heeft zich inmiddels bij een psychiater vervoegdom zijn beweegredenen te achterhalen. De werkdruk en het feit dathij zich niet serieus genomen voelde, zouden een grote invloedhebben gehad. "Het heeft er mee te maken dat er niet naar jegeluisterd wordt, terwijl je keihard werkt met een minimalebezetting." De man noemde de universiteit dan ook"medeschuldig."

Raadsman mr. A. de Walle kondigde namens de universiteit aan datbinnenkort via een civiele procedure zo'n vier ton van deex-werknemer zal worden geëist. In dat bedrag zijn de kostenvan het accountantsonderzoek en de rechtsbijstand inbegrepen.

Die dreigende schadeclaim was voor de advocaat van H.H. reden omde rechtbank te vragen een taakstraf op te leggen. Volgens deraadsman was zijn cliënt al genoeg gestraft. Hij vond dat deman de kans moest krijgen door te gaan met het opzetten van eeneigen bedrijfje in de financiële dienstverlening.

De rechtbank doet uitspraak op 29 oktober.

Argos/Hanneke Slotboom

Alex Goyarts, voorzitter Dienstraad ACCU: "Ik ben teleurgesteldover dit besluit. Ten eerste omdat het college zich niets heeftaangetrokken van de mening van een grote meerderheid van hetpersoneel. Maar ook omdat ik denk dat het college de universiteiteen rad voor ogen draait met de mededeling dat de dienstverleningniet duurder zal worden. Natuurlijk wordt het straks duurder. Datkan toch niet anders als de meerkosten van het ACCU voor Cap Geminizo'n 35 procent bedragen, zoals Wim Kardux zelf heeft gezegd? Ikben ervan overtuigd dat deze overname de universiteit op termijnmiljoenen gaat kosten.

"Dat het college toegezegd heeft dat de prijzen de komende jarenniet omhoog zullen gaan? In de eerste plaats geldt dat alleen voorde huidige dienstverlening en niet voor het grote aantal nieuweontwikkelingen dat op dit moment voor de deur staat. Maarbovendien, ze hadden toch ook toegezegd dat ze voor deUniversiteitsraad alternatieven op een rijtje zouden zetten? Nuzeggen ze doodleuk dat dat niet kan vanwege technische enbeleidsmatige belemmeringen. Ik vraag me serieus af wat detoezeggingen van dit college van bestuur nog betekenen."

Jaap Loeve, directeur ACCU: "Ik ben vooral blij met dit besluitomdat we nu weten waar we aan toe zijn. Ik ben, net als ons helemanagementteam, al sinds februari voorstander van een overgang naarCap Gemini, omdat dat in de huidige situatie de beste oplossingvoor het ACCU is. Daarmee bedoel ik dat het geen zin heeft om deelte blijven uitmaken van een universiteit die eigenlijk geen heilmeer ziet in het voortbestaan van een eigen ICT-bedrijf, en diezo'n bedrijf niet de kans geeft om te groeien en zich teontwikkelen.

"Natuurlijk vind ik die opstelling teleurstellend. Maar ik hebnooit geloofd dat het zin had om het college van bestuur van zijnongelijk te overtuigen. In de huidige situatie zou het alleen maardemotiverend voor ons zijn om bij de universiteit te blijven. Danzet ik mijn bedrijf liever voort in een omgeving waar wel ruimte isvoor groei en ontwikkeling. Persoonlijk geloof ik er heilig in datwe daar bij Cap Gemini alle ruimte voor zullen krijgen."

Collegevoorzitter J. Veldhuis tijdens eeninformatie-bijeenkomst, afgelopen donderdag, met ACCU-medewerkers:"Het ACCU heeft de afgelopen jaren pionierswerk voor deuniversiteit verricht. Alle waardering daarvoor. Maar wij moetenconstateren dat uw werk nietprimair met onderwijs en onderzoek temaken heeft en dat 'outsourcing' beter is voor de kwaliteit van dedienstverlening en voor uw eigen professionalisering."

Paul Hessel, ACCU-medewerker: "Het komt me voor dat u nuongeveer hetzelfde zegt als wanneer wij tegen u zouden zeggen:'Meneer Veldhuis, wij weten na dertig jaar trouwe dienst niet watwij zonder u zouden moeten, maar vanaf morgen gaan wij het tochmaar proberen'."

[Bijschrift bij een foto]

Met de verhoging lost minister Hermans een oude belofte in, diebegin jaren negentig al is vastgelegd in de wet. Toen werd er flinkbezuinigd op de basisbeurs. Tegelijkertijd werd de hoogte van debasisbeurs tot 1 januari 1999 'bevroren'. Daarna, zo luidde deafspraak, zou de minister weer rekening houden met de inflatie. Endat is wat Hermans nu doet.

Voortaan loopt de hoogte van de basisbeurs weer mee metjaarlijkse indexering. Bedraagt de inflatie bijvoorbeeld tweeprocent, dan wordt de basisbeurs als compensatie voor dezegeldontwaarding met twee procent verhoogd. Deze afspraak levertstudenten komend jaar een tientje per maand op.

De maatregel kost minister Hermans 38 miljoen gulden. Eenuitwonende student krijgt na de jaarwisseling 435 gulden per maand.Toch is dat nog altijd geen vetpot in vergelijking met 1991. Toenkregen uitwonenden nog 570 gulden per maand.

HOP, MtW

Het ISIM, het International Institute for the Study of Islam inthe Modern World, is ingesteld op initiatief van het ministerie vanOC&W. De universiteiten van Utrecht, Amsterdam en Leidenbrengen hun expertise op gebied van Islam-studies in.

Ondanks de woede die ISIM over zich afriep bij Iraanseballingen, staat dr. M.M. van Bruinessen, het Utrechtse lid van deAdviesraad van ISIM, achter de uitnodiging van Hashemi voor deopening. "In Iran begint nu juist een democratiseringsproces opgang te komen, waarin mensen als Hashemi een belangrijke rolspelen. Wij wilden met haar bijdrage aantonen dat juist vanbinnenuit - ook vanuit fundamentalistische hoek - interessanteveranderingen tot stand kunnen komen. Dus tegen haar komst heb ikniets; wél tegen het feit dat de getroffenveiligheidsmaatregelen zo beroerd waren." Daardoor liep hetparlementslid enkele klappen op en zag zij af van het houden vanhaar lezing.

AH