Bezuinigingen blijven in onderwijsdeal met oppositie grotendeels overeind

De afgelopen weken onderhandelden oppositiepartijen met de coalitie over de bezuinigingen op onderwijs en onderzoek. Aanvankelijk deed D66 ook mee, maar uiteindelijk bleven alleen CDA, ChristenUnie, SGP en JA21 over. 

De vier coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB moesten wel om tafel, want zij hebben geen meerderheid in de Eerste Kamer en daar dreigde de begroting te stranden. De rest van de oppositie stemt sowieso tegen.

De langstudeerboete gaat niet door en de bezuiniging op buitenlandse studenten wordt voor krimpregio’s afgezwakt, maar de bezuinigingen op de wetenschap daarentegen worden vrijwel helemaal gehandhaafd. 

De details moeten nog naar buiten komen, maar het zou slechts ‘deels’ zijn gelukt om de startersbeurzen voor jonge wetenschappers overeind te houden. Er wordt waarschijnlijk 40 miljoen euro minder op bezuinigd.

Ov-kaart
Onder aan de streep staat 748 miljoen euro, maar een deel daarvan betaalt het ministerie van OCW zelf. De ov-studentenkaart wordt 75 miljoen euro goedkoper. Deze meevaller blijft niet behouden voor het onderwijs, dus eigenlijk kom je op 673 miljoen euro aan verzachtingen uit.

Verder wordt het geld ergens anders weggehaald, bijvoorbeeld bij het ministerie van Volksgezondheid. Medisch specialisten gaan meer betalen voor hun nascholing, is een van de afspraken. Ook dat is onderwijsgeld, vinden de universiteiten.

Collegevoorzitter Anton Pijpers was 25 november in Den Haag om te protesteren tegen de bezuinigingen. Foto DUB

Wetenschap grootste verliezer
De wetenschap is de grootste verliezer van deze deal, reageert universiteitenvereniging UNL. Er wordt nog steeds een half miljard bezuinigd op onderzoek en hoger onderwijs. De Utrechtse collegevoorzitter Anton Pijpers zegt: “Het is een belachelijke tegenstrijdigheid dat het kabinet-Schoof het woord innovatie 85 keer in het regeerprogramma heeft staan, maar tegelijkertijd een half miljard wil bezuinigen op de bron van innovatie.” 

Langstudeerboete
Pijpers is wel blij voor de studenten dat de langstudeerboete niet doorgaat. Dat is een van de weinig positieve punten die de LSVb kan bedenken over deze onderwijsdeal. Datzelfde geldt ook voor Luuk Bruijnen van Vidius en Lieke Fokker, van de fractie Vuur in de Universiteitsraad. Lieke: “Ik denk dat het voor veel Utrechtse studenten een opluchting is. Maar het is teleurstellend dat de oppositiepartijen in deze afspraken verder niet de prioriteit stellen bij hoger onderwijs.” 

Dat dubbele gevoel heeft Pien van der Meij , Universiteitsraadslid van de Partij voor de Utrechtse Student ook: “We zijn blij dat de langstudeerboete van tafel is, maar vrezen de immense bezuinigingen die er aan komen. Het is onze taak om daar het komende jaar kritisch naar te kijken.”  

Luuk Bruijnen vreest dat de bezuinigingen ook effect zullen hebben op de voorzieningen op het gebied van mentale welzijn die nu in hoger onderwijs aanwezig zijn. Daarnaast vindt hij de bezuinigingen op het openbaar vervoer slecht. Bruijnen: “Een groot deel van de Utrechtse studenten reist van buitenaf naar de Domstad.”

 De studentenorganisaties willen hun verzet niet staken. “Het wordt geen stille lente voor dit kabinet” , voorspelt LSVb voorzitter Abdelkader Karbache. Hij voorspelt stakingen.

LSVb voorzitter Abdelkader Karbache en ISO voorzitter Mylou Miché op het podium bij de protestdemonstratie in den Haag, foto HOP

Aantasting rechtsstaat
Tot een staking riep de Utrechtse hoogleraar en actievoerder van WOinActie Ingrid Robeyns woensdag al op bij een walk-out protestbijeenkomst op het Janskerkhof.  “Deze bezuinigingen raken niet alleen de kwaliteit van onderwijs en onderzoek, maar ook de rechtsstaat zelf.” 

Toen was het akkoord nog niet bekend. Voor haar bevestigt deze deal de verzwakking van de publieke sfeer en zegt dat de maatregelen niet legitiem zijn. “Hiermee wordt een 10-jarig bestuursakkoord eenzijdig door de regering opgezegd. Hopelijk is dit voor UNL aanleiding genoeg om naar de rechter te stappen.”

Verschraling onderwijs
Voor de Universiteit Utrecht zullen de maatregelen volgens WOinActie zorgen voor minder werknemers, waardoor de werkdruk zal toenemen. Contracten van tijdelijke docenten zullen niet verlengd worden, individuele onderzoekers krijgen te maken met een onzekere toekomst. Robeyns: “We komen in een neerwaartse spiraal terecht en dat is precies wat Wilders wil: de universiteiten verzwakken.”

Specifiek maken de plannen van Geesteswetenschappen, met het schrappen van een aantal opleidingen, al duidelijk welke gevolgen de bezuinigingen kunnen hebben. Voor de studenten betekent het een verschraling van het onderwijs volgens WOinActie. “Niet alleen is er minder keuze, ook zullen de studenten minder feedback, minder begeleiding en minder contacturen krijgen”, zegt hoogleraar Bald de Vries die actief is bij WOinActie. 

Vidius voorzitter Luuk Bruijnen en hoogleraar Ingrid Robeyns van WOinActie bij walk out protest in Utrecht. foto DUB/Phine Hazelbag

Fluitconcerten
Niet alleen in Utrecht was er woensdag protest. In twaalf steden demonstreerden medewerkers en studenten van universiteiten en hogescholen woensdag tegen het kabinetsbeleid. De protesten werden georganiseerd en ondersteund door WOinActie en vakbonden. 

Bij de Vrije Universiteit Amsterdam vormden een paar honderd medewerkers en studenten een ketting voor het hoofdgebouw om het onderwijs en onderzoek te beschermen. In Nijmegen was een fietstocht georganiseerd en in Tilburg, Maastricht, Rotterdam en Groningen klonken net als in Utrecht fluitconcerten tegen de bezuinigingen. 

Oppositiepartijen
De vier oppositiepartijen vinden hun afspraken zelf te verdedigen. “We hebben een slechte begroting minder slecht gemaakt”, zei Henri Bontenbal (CDA). Mirjam Bikker (ChristenUnie) stelt: “We steunen goed beleid, verbeteren voorstellen waar mogelijk en daar is dit onderhandelingsresultaat een mooi voorbeeld van.” Chris Stoffer (SGP) vindt de begroting fors verbeterd.

Andere oppositiepartijen snappen niet waarom deze vier partijen niet harder hebben onderhandeld. Luc Stultiens (GroenLinks-PvdA) noemt het akkoord een “historische blunder”. 

Alleen D66 klinkt milder. “Goed dat CDA, JA21, CU en SGP de bezuiniging op het onderwijs iets hebben verzacht”, twittert Rob Jetten. “Samen kregen we al de langstudeerboete van tafel.” Maar hij is niet voor niets afgehaakt en vindt de bezuinigingen toch te erg.

Geert Wilders (PVV) daarentegen is “ontzettend blij” dat het kabinet toch verder kan. “Ik ben opgelucht, want het was een hele kluif.”

Verzachte bezuinigingen:

Bron: SGP