Eensgezinde Kamer wil dat overheid en onderwijs monopolie big tech bestrijden

De afhankelijkheid van Amerikaanse techbedrijven staat hoog op de politieke agenda. Big tech kan, zo blijkt, zomaar de toegang tot zijn software afsluiten. Dit overkwam het Internationaal Strafhof eerder dit jaar. Velen maken zich hier zorgen over. 

Dinsdag kwam dat tot uiting in een breed gedragen oproep aan demissionair minister van Onderwijs Gouke Moes: ga als overheid samen met universiteiten en hogescholen aan de slag om de afhankelijkheid van big tech te bestrijden. Alle 150 Kamerleden stemden vóór de motie.

Afhankelijkheid doorbreken
Minister Moes liet vorige week in het debat over digitalisering en het hoger onderwijs al weten dat hij hier niet tegen is. Maar nu moet hij ermee aan de slag. De Kamer wil dat de overheid vaker naar Europese alternatieven kijkt. En onderwijsinstellingen zouden daarbij kunnen helpen.

Hogescholen en universiteiten zetten namelijk “nu al stappen om via samenwerking en gezamenlijke inkooptrajecten de afhankelijkheid te doorbreken”, zien GroenLinks-PvdA en D66, de indieners van de motie. De regering zou daarom “structureel” met het onderwijs moeten samenwerken om samen de afhankelijkheid van big tech tegen te gaan. 

Nextcloud
Een dag voordat de Tweede Kamer hierover stemde, maakte Surf bekend dat ze een uitgebreide test met Duitse kantoorsoftware wil doen. De ict-coöperatie van onderwijs- en onderzoeksinstellingen wil dat zo’n tweeduizend studenten en medewerkers een jaar lang gaan mailen, typen en videobellen met Nextcloud. Die software kan een aantal taken overnemen van Microsoft.

Maar twee weken geleden werd duidelijk dat het speelveld niet helemaal gelijk is. Amerikaanse techbedrijven kunnen hun Europese concurrenten gemakkelijk opkopen. Dat dreigt bijvoorbeeld te gebeuren met Solvinity, een succesvol Nederlands bedrijf dat onder meer de veiligheid van DigiD regelt.

Jacquelien Scherpen, rector van de Rijksuniversiteit Groningen, zei vorige week daarom dat Europese alternatieven moeten worden beschermd tegen de koopzucht van de Amerikanen. “We moeten ervoor zorgen dat de onafhankelijkheid die we bevechten niet weer uit onze handen glipt.”

Openbaar vervoer
De Tweede Kamer stemde dinsdag trouwens ook in met een verzoek aan minister Moes om met ov-bedrijven te gaan praten over de miljoenenkorting. OCW is een grote klant van de NS en regionale vervoerders, vanwege de ov-studentenkaart die het ministerie betaalt. Nu studenten daar minder gebruik van maken, wil Moes er 225 miljoen euro op bezuinigen.

Maar wat zijn de gevolgen daarvan voor ov-bedrijven? Komen regionale vervoerders hierdoor in de problemen? Moes verwees de Kamer vorige week naar zijn collega van Infrastructuur en Waterstaat, maar daar gaat de Kamer niet mee akkoord. 

Linkse partijen steunden de oproep van GroenLinks-PvdA. Uiteindelijk haalde hij een meerderheid dankzij JA21 en Forum voor Democratie. Ook zij onderschrijven dat de minister eerst de gevolgen van zijn korting moet onderzoeken, “voordat onomkeerbare beslissingen worden genomen”.