Nieuw onderzoek biedt bèta’s hoop op beter binnenklimaat in Buys Ballotgebouw

Als medewerkers na de coronacrisis weer vaker in het Buys Ballotgebouw gaan werken, zullen ze daar minder fysieke ongemakken ondervinden dan voorheen. Dat is althans de hoop en verwachting van de Utrechtse faculteit Bètawetenschappen.

De faculteit liet het gebouw dit jaar doorlichten na jarenlange klachten van bewoners. Al in 2010 meldde 70 procent van de medewerkers in het gebouw geregeld last te hebben van vermoeidheidsklachten en fysieke problemen als hoofdpijn en droge ogen. Ondanks een reeks van onderzoeken en maatregelen verbeterde de situatie niet.

Sterker nog. Drie technici van het IMAU-instituut voor marien en atmosferisch onderzoek ondervonden dermate grote last van onder meer ontstekingen aan ogen en aan de luchtwegen, dat ze de UU in 2019 verlieten. Dat was een reden voor de faculteit om een nieuw onderzoek in te stellen naar de problemen in het pand.   

Muffe lucht
De voornaamste constatering na technische metingen van het nieuwe onderzoek is dat vooral de problemen met de luchtcirculatie de gezondheidsklachten en muffe lucht lijken te veroorzaken. “Er zijn ongewenste luchtstromen waargenomen, waardoor de lucht die naar buiten zou moeten worden afgevoerd mogelijk via kieren en andere luchtlekken weer het gebouw in komt”, staat in een mail die naar medewerkers in het BBG is verstuurd.

Daarnaast blijkt dat het regelen van de temperatuur in de gebouwen verre van optimaal verloopt. Installaties in het plafond zijn niet sterk genoeg om bij warm weer de ruimte te koelen, terwijl bij koud weer radiatoren niet snel op temperatuur komen. Bovendien is de temperatuur van de verse lucht die het gebouw wordt ingeblazen aan de zonnige zuidzijde hetzelfde als die aan de noordzijde, wat de klachten van de medewerkers over te warme of te koude kamers in het gebouw kan verklaren.

Naar aanleiding van dit onderzoek zijn technische aanpassingen aan het gebouw voorgesteld waarvan een aantal al is doorgevoerd in de afgelopen maanden. Daarnaast wordt ondermeer de schoonmaak onder de loep genomen. Het onderzoeksbureau constateerde dat sommige ruimten en afvoerkanalen erg stoffig en vies waren.

Geen directe verklaring
Arbo- en milieucoördinator van de faculteit Bètawetenschappen Joris Baijens snapt dat sommige bètamedewerkers verbaasd zijn over de uitkomsten. Hoe kan het dat dit nu na tien jaar pas boven tafel komt? “Dat had misschien inderdaad eerder gemoeten, maar dit is voor het eerst dat we een integrale analyse hebben laten maken. Eerder richtten we ons steeds op het zoeken naar oorzaken van afzonderlijke problemen. Nu hebben we een compleet plaatje. Dat is de meerwaarde van dit onderzoek.”

Ook in de labs van het IMAU op de zesde verdieping waar meerdere medewerkers ernstige klachten ontwikkelden, bleek de luchtcirculatie niet in orde. Lucht vanuit het laboratorium kan zich naar de gang verspreiden. Dat is onwenselijk, vooral als er met chemische of vervuilde stoffen wordt gewerkt. Maar dat laatst is bij het IMAU niet het geval.

Baijens benadrukt daarom dat de nieuwe bevindingen nog steeds niet direct kunnen verklaren waarom juist bij het IMAU op de zesde verdieping medewerkers de grootste problemen ervaren. “Maar de afwijkende luchtcirculatie kan natuurlijk wel een rol hebben gespeeld bij de klachten.”

Desalniettemin reageert IMAU-medewerker Carina van der Veen, die zelf ook al jaren diverse klachten ondervindt, voorzichtig optimistisch. “Ik lees een aantal dingen die wij al jaren als mogelijke oorzaken noemen. Tot nu toe kregen we steeds te horen dat daar geen sprake van kon zijn. Ik hoop nu maar dat de aanpassingen die er komen echt tot verbeteringen gaan leiden.”

Ziekmeldingen
De uitkomsten van een enquête die voor het nieuwe onderzoek werd uitgezet, bevestigt eens te meer hoe hoe slecht medewerkers het binnenklimaat in het Buys Ballotgebouw beoordelen. Het gebouw krijgt een 4,9 voor het binnenmilieu, terwijl een doorsnee Nederlands kantoorgebouw een 6 op een schaal van 10 krijgt, zo is in het onderzoeksverslag te lezen.

De vragenlijst was verstuurd naar 800 medewerkers en 10 studieverenigingen. Uiteindelijk namen 281 personen de moeite om te reageren. Het responspercentage van 34 procent geeft volgens het onderzoeksbureau een redelijk betrouwbaar beeld van de situatie.

Uit de uitkomsten blijkt dat bijna de helft van de respondenten denkt dat het binnenmilieu de werkprestaties negatief beïnvloedt. Ook geven 17 medewerkers aan dat ze zich in het voorgaande jaar weleens ziek hebben gemeld vanwege klachten die met dat binnenmilieu te maken hadden.

Medewerkers van het BBG melden in vergelijking met medewerkers van een doorsnee Nederlands kantoorgebouw veel lichamelijke klachten. Respondenten zijn geregeld vermoeid (51 procent) of hebben concentratieproblemen (58 procent). Maar ook hoofdpijn, geïrriteerde ogen en verstopte neus of droge keel komen vaak voor.

Veel BBG-bewoners denken dat de droge en bedompte, muffe lucht in het gebouw de oorzaak is van de gezondheidsklachten, zo is in het onderzoeksverslag te lezen. De helft van de respondenten klaagt hierover.

Verder blijkt dat medewerkers aan de zonnige zuidzijde van het gebouw verhoudingsgewijs vaak aangeven last te hebben van te hoge temperaturen in de kantoorruimten. Medewerkers aan de noordzijde daarentegen zeggen opvallend vaak dat ze het koud hebben in de winter, herfst en lente.

Verwachtingen temperen
Hoewel Baijens denkt dat de technische aanpassingen het werken in het BBG zeker aangenamer moet gaan maken, wil hij de verwachtingen ook enigszins temperen. “Medewerkers zullen bijvoorbeeld moeten begrijpen dat in zo’n groot gebouw de thermostaat nu eenmaal niet zo snel werkt als thuis. Dat zullen we zeker proberen te communiceren, er komt ook een nieuwe handleiding.”

Verder kan het volgens Baijens zo zijn dat straks blijkt dat ruimten gebruikt worden op een manier waarvoor de technische installaties niet zijn toegerust. Hij wijst bijvoorbeeld op de kamers van de studieverenigingen op de tweede verdieping aan de zuidzijde die bij grote drukte zeer onaangenaam worden. “Ik weet niet of we dat helemaal kunnen oplossen. Mogelijk moeten we met hen in gesprek over een verhuizing naar andere kamers.”

Medewerkers van het BBG krijgen tijdens een online sessie op 23 november meer uitleg over de bevindingen van het onderzoeksbureau en de vervolgstappen. Baijens had het liefst in het voorjaar een nieuwe enquête gehouden om te onderzoeken of er verbeteringen merkbaar zijn na de verschillende aanpassingen. Maar gezien de aanhoudende coronacrisis die ervoor zorgt dat de meeste medewerkers thuis werken, wordt dat waarschijnlijk lastig.