Openingszet voor een nieuwe medezeggenschap hoger onderwijs

Vroeger mochten universiteitsraden officieel meebeslissen over zo’n beetje alles wat hun instelling aanging. Maar sinds 1998 heeft de universitaire medezeggenschap alleen nog advies- of instemmingsrecht na de invoering van wet Modernisering Universitaire Bestuursorganisatie (MUB). In het hbo was dat al eerder afgesproken. Instellingen gingen daarmee qua bestuur meer op bedrijven lijken.

Moderniseren
Volgens Kamerlid Lisa Westerveld van GroenLinks zouden studenten en medewerkers tegenwoordig best meer inspraak willen op het reilen en zeilen van hun universiteit of hogeschool. Maar de wetgeving staat dat in de weg.

In een motie roept ze het kabinet daarom op om met wetenschappers, docenten en studenten in gesprek te gaan over het “moderniseren” van de regels. Haar voorstel werd in oktober met een nipte meerderheid aangenomen in de Tweede Kamer. Van de regeringspartijen stemde alleen D66 voor. VVD, CDA en ChristenUnie voelen niets voor nieuwe regels.

Experimenten
Wij wel, zeggen protestbeweging WOinActie en de Landelijke Studentenvakbond (LSVb). De partijen hebben de handen ineengeslagen met vakbonden AOb en FNV en samen een voorstel geschreven voor een nieuwe medezeggenschap aan de universiteit.

Beslissingen over het dagelijks werk liggen nu te weinig in handen van de mensen op de werkvloer, valt daarin te lezen. “De bureaucratie is binnen de universiteiten te ver doorgeslagen en dat belemmert de zeggenschap.”

De partijen pleiten dan ook voor het inrichten van een “medezeggenschap van onderop”. Verder willen ze experimenteren met een mix van gekozen, vaste en gelote, tijdelijke leden.

Verkiesbaar
In hun ‘medezeggenschap 2.0’ worden beslissingen genomen op het laagste organisatorische niveau. Bestuurders, van afdelingshoofden tot de leden van het College van Bestuur, zouden bovendien gekozen moeten worden. Niet alleen hoogleraren, maar ook andere medewerkers kunnen zich verkiesbaar stellen.

De medezeggenschap zou wat de partijen betreft daarnaast over meer onderwerpen moeten meebeslissen, of voorstellen in kunnen dienen. Niet alleen over de onderwijs- en examenregeling of de hoofdlijnen van de begroting, maar over alle zaken die te maken hebben met kerntaken als onderwijs en onderzoek.

De experts
“Studenten staan samen met docenten het dichtst op het onderwijs en zijn daarmee de experts”, aldus LSVb-vicevoorzitter Freya Chiappino. Maar in het huidige systeem is er volgens haar geen ruimte voor hun inbreng. Ze verwacht dat een andere inrichting van de medezeggenschap de betrokkenheid van studenten zal vergroten.

En dat is nodig, want voor het huidige systeem wil het enthousiasme nog niet zo overlopen. Aan universiteiten daalt de gemiddelde opkomst voor medezeggenschapsverkiezingen al jaren. Soms worden de verkiezingen zelfs afgeblazen omdat er niet genoeg kandidaten zijn.

In een gesprek met het HOP in februari zei Tweede Kamerlid Westerveld nog dat de opkomstpercentages echt wel hoger zouden zijn als de medezeggenschap meer invloed had.

Utrecht
Aan de Universiteit Utrecht gaat het College van Bestuur binnenkort in gesprek met de Universiteitsraad over de medezeggenschap onder meer naar aanleiding van het verzoek van UUinActie om een studentassessor toe te voegen aan het universiteitsbestuur en om de rector te laten kiezen door medewerkers en studenten. In een gesprek met DUB vertelde rector Henk Kummeling ook meer ideeën te hebben om de democratie aan de universiteit te versterken en overweegt een studentassessor toe te willen voegen aan het bestuur. Het laten kiezen van alle leden van het College van Bestuur door de universitaire gemeenschap vindt hij een interessant idee, zei hij in dat interview, maar “is bijna onuitvoerbaar”.