Tampon vergeten? Haal er één gratis op bij een UU-receptie

“Heeft u tampons of maandverband?”, vraag ik aan de man achter de receptiebalie van de Universiteitsbibliotheek Binnenstad. Door mijn mondkapje en het anti-corona plexiglazen scherm kan hij mij niet goed horen. “Sorry, wat zeg je?”, vraagt hij. “Kan ik hier tampons of maandverband krijgen?!”, roep ik door de drukke aankomsthal. Hij kijkt mij verward aan. Ik wijs naar de poster die aan het plexiglas hangt: een A4tje met een grote zwarte druppel en een uitleg van de pilot. “Is dit een FSC-servicepunt?” vraag ik terwijl ik rondkijk. Het staat nergens aangegeven. “Ja, ja…”, zegt de man en hij begint met zoeken. Ik leg uit dat de UU is begonnen met het aanbieden van menstruatieproducten op FSC-servicepunten. Het is duidelijk nieuwe informatie voor hem. Uiteindelijk vindt hij een doosje tampons en zet het pontificaal op de balie. “Bedankt, nu weet ik het ook!”, zegt hij vriendelijk.

Vorig jaar vroeg Lijst Vuur aan het universiteitsbestuur om menstruatieproducten beschikbaar te stellen op de UU. Daar stond het bestuur positief tegenover en dit jaar hebben partijgenoten Chiara Stam en Rémi ter Haar het project in samenwerking met het Facilitair Service Centrum (FSC) verder opgepakt. Volgens Chiara is de service hoognodig. “Soms gebeurt het dat je op universiteit bent en plotseling ongesteld wordt. Dan kun je naar de WC gaan, een prop wc-papier in je onderbroek doen en zo snel mogelijk naar huis gaan, maar dit kan betekenen dat je je college mist. Ik vind het bizar dat omdat je menstrueert je college moet missen. Menstrueren is op zich al rot genoeg is. Het is goed als de universiteit helpt dit leed een beetje te verzachten.”

Proefperiode
Sinds de start van blok 3 is de proefperiode begonnen met het verstrekken van tampons en maandverband. De pilot loopt tot de zomer. De servicebalies waar menstruatieproducten verkrijgbaar zijn, zijn de recepties in de Universiteitsbibliotheek Binnenstad en het Educatorium, het Androclusgebouw en het Victor J. Koningsbergergebouw op het Utrecht Science Park. Op de International Campus Utrecht (ICU) zijn geen gratis menstruatieproducten beschikbaar. Wel kunnen studenten en medewerkers tampons en maandverband kopen bij de non-food automaat in de Dining Hall van ICU tegen inkoopprijs. Er waren al plannen om daar een non-food automaat te plaatsen. “We hebben de menstruatieproducten er nog aan toe kunnen voegen”, zegt Chiara.

Onderdeel van de pilot, is een gebruikersenquête. Er is online een korte vragenlijst. Deze gaat over wat studenten en medewerkers vinden van het initiatief. De vragen gaan onder andere over de behoefte, de kwaliteit en de prijs van de menstruatieproducten. Na de pilot zullen Rémi, Chiara en het FSC de resultaten van de vragenlijst bekijken en de pilot evalueren. Ook zullen ze het project dan bespreken met het universiteitsbestuur.

De aanpak van de UU verschilt met die van de Vrije Universiteit Amsterdam die vorig jaar als eerste onderwijsinstelling in Nederland begon met het gratis aanbieden van menstruatie-artikelen. De Studentenvakbond SRVU had toen een kastje met tampons en maandverband in het gebouw van de VU neergezet. De UU pakt het anders aan. Wie een gratis tampon of maandverbandje wil moet hierom vragen bij een FSC-servicepunt, dit op advies van het FSC.

De non-food automaat in de Dining Hall op de International Campus

Barrière
“Dat je erom moet vragen vind ik niet heel handig”, zegt Sara, student Frans. “Ik denk dat dat een barrière is. Ik zou eerder een kastje ofzo in de WC ophangen, zodat je het daar kunt pakken.” Ook literatuurstudenten Donna, Sasha en Lena vinden dit een beter idee. “Dat is iets minder ongemakkelijk dan aan de balie vragen”, zegt Sasha.

Chiara snapt dat het aanspreken van een servicemedewerker om een menstruatieproduct te vragen een drempel kan zijn voor sommigen. “Als mensen dit als een struikelblok ervaren, horen we dat graag via de vragenlijst. Ik denk dat het fijn is dat de producten überhaupt aangeboden worden. De servicemedewerkers zijn geïnformeerd over de pilot. Ook is het taboedoorbrekend om erom te vragen.”

Toch zijn de reacties van de studenten in de Universiteitsbibliotheek Binnenstad overwegend positief. “Nu heb je niet meer die stress van ‘shit ik ben het vergeten’”, zegt Lena. Ook mannelijke studenten zoals promovendus Bart zijn positief over het initiatief. “Ik denk dat het goed is om menstruatie uit de taboesfeer te halen.”

Florien Kijlstra, docent van de bachelor Media & Cultuur en medewerker van de Netherlands Research School of Gender Studies (NOG) aan de UU, vindt de pilot “een super goed en noodzakelijk initiatief, vooral om menstruatie-armoede tegen te gaan. Menstruatie is een taboe over het algemeen, maar over menstruatie-armoede wordt al helemaal weinig gesproken. Het aanbieden van menstruatieproducten maakt de universiteit toegankelijker voor wie zich financieel in een lastige positie bevinden. Voor hen hoeft menstruatie nu niet meer iets te zijn dat ze tegenhoudt om naar de universiteitsbibliotheek of college te gaan. Daarnaast geeft het initiatief een duidelijk signaal af: menstruatie is niet iets om je voor te schamen.”

De non-food automaat
Behalve de pilot waarbij je menstruatieproducten kunt afhalen op verschillende servicepunten, loopt er nog een tweede pilot die hier zijdelings mee te maken heeft. Dat is de proef van de Universiteit Utrecht met de zogeheten non-food automaat. Er staat er op dit moment één en wel in de Dining Hall van University College Utrecht. In deze automaat zitten ook menstruatieproducten maar bijvoorbeeld ook fietslampjes en oordopjes bijvoorbeeld. Dit is tevens de reden dat je op het UCU-terrein moet betalen voor de menstruatieproducten. Je krijgt daar ook niet één tampon of maandverbandje, maar trekt een heel doosje of pakje uit de automaat. Tegen kostprijs, de universiteit betaalt de kosten van de automaat.

De automaat staat er sinds begin december en in de zomer wordt gekeken hoeveel gebruik gemaakt is van de machine. Het Facilitair Service Centrum gaat dan bekijken wat de twee pilots hebben opgeleverd. Daarna wordt bekeken of er meer non-food automaten komen en of het uitgeven van menstruatieproducten aan servicebalies een vervolg krijgt.