'Universiteit moet duurzaam reizen gaan verplichten'

De Universiteit Utrecht wil in 2030 klimaatneutraal zijn. Met het huidige beleid op het gebied van zakelijke reizen, wordt dit niet bereikt, stelt een meerderheid van de Universiteitsraad. In een nota die op 22 oktober ter advies aan het College van Bestuur wordt aangeboden, stelt de U-raad verschillende maatregelen voor om een stap te zetten richting een klimaat neutrale universiteit. “Het is nog geen concreet uitgewerkt plan, maar het zijn een hoop suggesties om aan het College van Bestuur te laten zien dat er heel veel meer mogelijk is”, vertelt Eleni Braat, personeelslid van de Universiteitsraad en universitair docent Politieke Geschiedenis. 

Het nieuwe beleid moet makkelijk, betaalbaar en bindend zijn. Daarbij denken ze aan een reisbureau dat alle reizen van medewerkers boekt en administreert, medewerkerskortingen voor internationale treinreizen en een groter budget voor duurzame reizen. De verantwoordelijkheid voor naleving van de regels moet op een centraal punt komen. Dat zijn nieuwe maatregelen die volgens de U-raad nodig zijn om een verschil te maken richting de klimaat neutrale universiteit. 

Gemakkelijk
Braat, die de nota opstelde, zegt dat het noodzakelijk is om het makkelijker te maken om voor een duurzame reisoptie te kiezen. Het boeken van een treinreis kost vaak meer tijd dan een snellere, maar vervuilende, vliegreis. Het huidige beleid bestaat uit de ‘Right on Track’-campagne. Daarin worden medewerkers via een website enigszins aangespoord om bewust te kiezen voor duurzaam reizen, doordat de CO2 uitstoot van verschillende opties vermeld staan. Het advies is om reizen van minder dan 700 kilometer met de trein te doen, maar er wordt vervolgens geen hulp geboden. Daarom stelt de U-raad voor om een reisbureau in te zetten, dat gespecialiseerd is in Europese treinreizen. Naast meer gemak voor medewerkers, kan dit bureau ook gegevens bijhouden over het reisgedrag van medewerkers. Voor medewerkers die nu al hulp willen bij het boeken van een duurzame reis, wijst Braat op de website van ‘Train travel in Europe’. 

Goedkoper
Ook moet duurzaam reizen betaalbaar zijn voor medewerkers. Medewerkers krijgen vaak een reisbudget vanuit hun faculteit en kiezen dan voor een goedkopere vliegreis omdat de duurzame optie vaak ook de duurdere optie is. In de nota wordt voorgesteld om een budget te creëren, zodat de medewerkers die voor de duurzame optie kiezen, het verschil in prijs met de goedkopere optie terugbetaald krijgen van de betreffende faculteit. Ook kan er gekeken worden naar deals met diverse treinbedrijven, om de kosten te drukken. 

Bindend
De nieuwe regels moeten ook bindend zijn. “De huidige richtlijnen zijn te vrijblijvend en worden onvoldoende nageleefd”, zegt Braat, gebaseerd op vele rondvragen op verschillende faculteiten. “Eigenlijk moet een leidinggevende toestemming geven aan een medewerker om een niet-duurzame reis te boeken.” Veel leidinggevenden zijn zich alleen niet bewust van deze verantwoordelijkheid”, zegt Braat. Daarom wil de U-raad vanuit een centraal punt meer regie op de regels. Zo kan de niet-duurzame optie alleen gekozen worden als er geen andere mogelijkheid is. 

Als je afspraak op afstand hebt, waar je echt voor moet vliegen, suggereert de ‘Right on Track’-campagne een online meeting als alternatief. Dit is een vrijblijvende optie. De nieuwe nota stelt een inspanningsverplichting van medewerkers voor om vergaderingen en conferenties zo duurzaam mogelijk te organiseren. Dat geldt dus ook voor bezoek vanuit andere universiteiten. Door medewerkers te verplichten een overtuigende verklaring te schrijven waarom ze een conferentie live moeten bijwonen in plaats van online, zal hier beter over worden nagedacht. 

‘Practice what we preach’
De U-raad wil ook dat de UU een leidende rol neemt op het gebied van duurzaamheid. “Het motto van de UU is: ‘Voor een betere wereld’. Dat gaat over de toekomst. Duurzaamheid gaat ook over de toekomst en dat moet je laten zien aan de wereld om je heen. Door stevig in te zetten op dit thema, laat je als universiteit ook zien dat het kan”, zegt Braat. 

De UU zou een bewustwordingscampagne moeten starten, om te benadrukken wat de positieve effecten zijn van een duurzame keuze, zo staat in de nota. Bijvoorbeeld door te vermelden dat om een vlucht naar San Francisco te compenseren, een medewerker vijf jaar vegetarisch zou moeten eten. Zo zullen duurzame opties volgens Braat beter worden overwogen. 

Mentaliteitsverandering
Braat benadrukt dat in de nota een hoop suggesties staan en dat het met name een pleidooi is om meer te doen. Hoe precies, dat is aan het College van Bestuur. “De klimaatcrisis wordt zo snel groter, dat het niet raar is dat de universiteit extra stappen moet zetten”, zegt Braat.

Angst voor hogere kosten is volgens Braat niet nodig. “De constructie die er nu is, is schijn goedkoop. Medewerkers besteden veel werkuren in het boeken van duurzame reizen, omdat het vaak ingewikkeld is.” Een reisbureau kost geld, maar er gaan ook uren van medewerkers weer vanaf, zegt Braat. Ook zijn er heel veel dingen mogelijk zonder al te veel investering. 

Daarnaast ziet Braat dat het bestuur liever niet werknemers iets oplegt dat het gemak aantast. Enerzijds houden ze daar rekening mee in de nota, anderzijds is het een misvatting te veronderstellen dat we iets aan de klimaatcrisis willen doen, maar niet willen inleveren op de snelheid en het gemak waarmee we reizen, zegt Braat. Die mentaliteit moet veranderen en daar is al een groot draagvlak voor, “dat kunnen wij met onze contacten vanuit de U-raad wel zeggen.”

Het is ook  leuk
Zelf reist Braat zo duurzaam mogelijk. Ze vertelt dat het boeken wel ingewikkeld is en dat vooral langere treinreizen over meerdere dagen inderdaad duurder zijn. Ook van haar collega’s weet ze dat er veel graag met de trein reizen. Binnen Geesteswetenschappen lijkt er zelfs een lichte sociale controle op te zitten. Ook benadrukt Braat dat je tijdens je treinreis veel kan werken, wat in het vliegtuig vaak moeilijker gaat. Maar misschien nog wel belangrijker, zegt Braat: “het is ook heel leuk.” 

Op 22 oktober wordt de nota in de oordeelsvormende vergadering aan het CvB aangeboden. Het CvB kan dan besluiten er direct mee aan de slag te gaan of er opnieuw over te spreken met de Universiteitsraad op 4 november. Of dat zal gebeuren is nog onduidelijk en het zal sowieso nog even duren voordat de maatregelen daadwerkelijk veranderen.