UU en UMCU maken tijdens lustrum met de stad een Utrechtse Wetenschapsagenda

Het ontwikkelen van een zogeheten Utrechtse Wetenschapsagenda maakt onderdeel uit van de lustrumactiviteiten van de Universiteit Utrecht in 2021. Daarnaast komt er een kunstwerk als ontmoetingsplaats en komen er dialogen tussen wetenschappers, studenten en bewoners van de stad. Dat zijn de enkele activiteiten van het lustrum van de UU in 2021, waarbij de band met de stad centraal staat. De universiteit en het Universitair Medisch Centrum Utrecht trekken in het lustrum samen op en alle activiteiten zijn geheel coronaproof.

Ruim een jaar geleden kreeg de lustrumcommissie van de Universiteit Utrecht de opdracht een programma te maken ter gelegenheid van het 77ste lustrum. Daarbij wordt samengewerkt met het UMC Utrecht dat 385 jaar geneeskunde in Utrecht viert. De verbinding met de stad moest centraal staan. Het thema is dan ook geworden: Morgen maken we samen. De dies in maart moet het startpunt zijn van een veelheid aan activiteiten.

“We hebben lange tijd boven de soep zitten roeren”, vertelt lustrumvoorzitter Wim Kremer en hoogleraar bij de faculteit Diergeneeskunde. “Je weet niet precies wat in de loop van het jaar wel kan en wat niet. Daarom hebben we besloten om al onze activiteiten coronaproof te maken. Als nu blijkt dat er meer mogelijk is, dan hebben we de ruimte om uit te breiden.”

Nieuwe voorzitter
Zelf is Kremer pas eind 2020 voorzitter geworden. Hij volgde hoogleraar Chantal Kemner op die is teruggetreden omdat ze naar eigen zeggen door de complexiteit die ontstond door corona en de daarbij behorende verantwoordelijkheid van haar onderzoeksprojecten het lustrum niet meer de aandacht kon geven die nodig was.

Het belangrijkste onderdeel van het lustrum is om komend jaar een Utrechtse Wetenschapsagenda te maken. Kremer: “We willen samen met de stad op zoek naar thema’s waar wij als universiteit mee aan de slag kunnen gaan. Dan laat je heel concreet de betekenis van de universiteit voor de stad zien. Zowel studenten als onderzoekers kunnen hierbij een rol spelen.”

Berent Prakken, vicedecaan onderwijs bij de faculteit Geneeskunde, voegt toe. “Op die manier kunnen we als universiteit en ziekenhuis iets aanbieden aan de stad.” Prakken is ook lid van de lustrumcommissie.

Spraakmakende dialogen
Bekend is wellicht de Nationale Wetenschapsagenda. Bij dit initiatief mochten Nederlanders vragen stellen aan de wetenschap. Hiervoor heeft het Rijk geld uitgetrokken. Dat is bij de Utrechtse Wetenschapsagenda niet de bedoeling . “Wij denken dat het voor studenten en wetenschappers heel inspirerend kan werken om concreet wat voor de stad te betekenen. De input vanuit de stad en haar burgers is cruciaal voor de UU en het UMCU. We gaan vragen ophalen, onder meer met spraakmakende dialogen met verschillende groepen bewoners en organisaties in de stad. Wij hopen dat hier ook mensen bij elkaar komen die anders niet zoveel met de universiteit te maken krijgen. De dialogen zullen gaan over actuele thema’s als klimaatverandering, diversiteit, armoede, scholing of de stad van de toekomst. Iedereen kan die bijeenkomsten online volgen. Het resultaat van de dialogen gaat verwerkt worden in een verdiepende podcast. Die gesprekken moeten dus ook een bijdrage opleveren voor de Utrechtse Wetenschapsagenda. Deze agenda kan zorgen voor concrete onderzoeksprojecten van enthousiaste onderzoekers die we later gaan terugkoppelen aan de stad. Zo sluiten we ook bewust aan bij de grote viering van het 900-jarig bestaan van Utrecht in 2022.”

Meet the professor startte in 2016, Archieffoto DUB

Maatschappelijke rol universiteit
Nu is er al een aantal initiatieven waarbij de gemeente en de Utrechtse onderwijsinstellingen nauw samenwerken. Zo is er de Utrecht Challenge Alliantie waarbij studenten van de universiteit, het ziekenhuis, de hogeschool en het ROC samen aan een probleem werken. Ook is er de co-challenge waarbij universitaire masterstudenten, promovendi en hbo-studenten een onderzoeksopdracht uitvoeren. Op het gebied van de wetenschap bestaat het Utrecht Healthy Urban Living Lab waar heel praktisch onderzoek gedaan wordt.

Het idee is dat verschillende van deze initiatieven meegenomen worden in de Utrechtse Wetenschapsagenda en volgens Kremer worden ze daardoor ook versterkt. “Het laat duidelijk zijn dat we als universiteit de maatschappelijke rol belangrijk vinden.“ Kremer hoopt dat de Utrechtse Wetenschapsagenda de start van een nieuwe traditie zal zijn, zoals Meet the professor dat vijf jaar geleden was. Bij Meet the professor fietsen hoogleraren in toga naar Utrechtse basisscholen om over hun onderzoek te vertellen.

Alternatief voor Skyscraper
Er komt ook weer een kunstproject. Tien jaar geleden baarde de universiteit opzien door een lichtshow van laserstralen van het Van Unnikgebouw naar de binnenstad. Vijf jaar geleden ging een kunstproject met Daan Roosegaarden op het laatste moment niet door vanwege de hoge kosten en werden er als alternatief bomen versierd.

Nu heeft de commissie naar eigen zeggen weer een opzienbarend kunstproject in het vizier. Veel kan de commissie er nog niet over zeggen, maar de Skyscraper, de plastic walvis die een paar jaar geleden enkele maanden nabij het Vredenburg stond, is de inspiratiebron.

Rebecca van Musscher, lustrumdirecteur en bij de faculteit Rebo programmamanager maatschappelijke impact heeft een paar jaar terug de walvis naar Utrecht gehaald. Ze vertelt: “ Skyscraper was een groot succes. Het thema was duurzaamheid en in het bijzonder plastic afval. Dankzij het kunstwerk is er veel over gesproken en zijn er tal van activiteiten georganiseerd. Het kunstwerk dat wij op het oog hebben, heeft ook een inhoudelijk thema. Het moet fysiek een ontmoetingsplek worden in de stad. Daarbij wordt gedacht aan een drijvend kunstwerk op een centrale plek in de stad." 

 De Skyscraper bij Tivoli. Archieffoto: DUB

Geen grote muziekfestivals
Het accent van de lustrumactiviteiten ligt dus vooral op de inhoud. Naast de activiteiten in de stad, zullen er ook activiteiten georganiseerd worden speciaal voor studenten en medewerkers. Ook het UMCU zal zelf iets voor het personeel organiseren.

Corona zorgt daarbij wel voor beperkingen. Een groot muziekfestival als UUnited, waarbij topartiesten met Utrechtse studentenbands samenspelen in Tivoli, staat niet op het programma. Ook een festival als de Beschaving of een culturele zondag, zoals vijf jaar geleden, zullen dit jaar niet door kunnen gaan. Er zijn wel programma-onderdelen met het thema Student en stad. Zo zal er een stadswandeling komen met qr-codes. Maar het is vanwege corona nu nog niet duidelijk wat er verder precies mogelijk is. 

Ook Utrechtsch Studenten Corps viert lustrum
Behalve de universiteit en het UMCU, heeft ook het Utrechtsch Studenten Corps een lustrum. Het USC hanteert de startdatum van de UU ook als oprichting van het USC. In die tijd waren alle studenten namelijk verplicht lid van het USC.

De president van de Maskerade commissie, Michiel van Nederpelt, zit ook in de commissie van de UU waarin hij meedenkt hoe de studenten het best bereikt kunnen worden. Maar de meeste activiteiten organiseert de vereniging zelf. Ook zij moeten rekening houden met corona. “Bij onze activiteiten bouwen we een ‘go of no go’ moment in. Als een activiteit vanwege corona niet kan doorgaan, moeten we een alternatief verzinnen. Zo is de onthulling van het thema altijd een groot feest. Dat kon door de tweede lockdown niet. Wij hebben het daardoor digitaal gedaan en dat was leuk omdat we opeens meer dan 19.000 bezoekers hadden vanuit het hele land.”

Het lustrum van het USC begint traditioneel met een reünistenweekend in de eerste week van juli met veel cultuur en lezingen. Daarna volgt een week met veel feesten, als dat tegen die tijd mogelijk is. Maar ook met het lustrumtoneel Honorairen-travesti met deelname van reünisten. In dit toneelstuk worden alle rollen door mannen gespeeld. Michiel: “Dit is voor iedereen toegankelijk, al waren de kaarten in het verleden altijd snel uitverkocht. Het is enorm populair.”

Thema Casanova
Verder zal het USC activiteiten organiseren voor de stad. “Die zullen vanwege corona minder groot zijn dan andere jaren. Maar we hebben verschillende kleinschalige evenementen zoals bijvoorbeeld het maken van muziek in verpleeghuizen en recent hebben we met basisscholen een kerstkaartenactie gedaan voor eenzame ouderen. Dit jaar komt er ook een expositie in het Utrechts Archief over 160 jaar studentenleven in de stad. En dan 185 jaar omdat er vanaf die tijd foto's beschikbaar zijn.”

De Maskerade is ook een belangrijk onderdeel van het lustrum. Deze Maskerade is een grote optocht door de stad met veel prachtig aangeklede wagens. Dit gebeurt in overleg met de universiteit en zal als thema ‘Morgen maken we samen’ hebben. Ook hier geldt dat de wijze waarop de Maskerade wordt vormgegeven afhankelijk is van de mogelijkheden in coronatijd.


Archieffoto: DUB

Daarnaast is er van het USC een eigen optocht, waarbij het eigen thema centraal staat. Dat is dit jaar Casanova. Michiel: “Het thema moet altijd een spiegel van de tijdgeest zijn. Nu zullen mensen wel denken: hoe kan je in tijden van #MeToo met Casanova komen, die bekendstaat als een vrouwenliefhebber? Maar dat ligt toch anders. Casanova was een intellectueel en levensgenieter. Boven alles stond bij hem de drang naar vrijheid. Casanova had een onuitputtelijke levenskracht. Hij stond op, greep elke ademteug, genoot van elke dag, ging uitgeput naar bed, liet geen kans onbenut, schopte tegen heilige huisjes, maakte vrienden en vijanden, had lief, leerde en onderwees. Die drang naar vrijheid hebben wij als studenten vandaag de dag ook, vooral in coronatijd. Vandaar dat het heel passend is.”