Tulp Fonds is geschenk dat we ons niet kunnen veroorloven

Wij, een groep van bijna dertig postdocs en promovendi van het Instituut voor Marien & Atmosferisch Onderzoek Utrecht (Imau) van de afdeling Natuurkunde, verzetten ons tegen de plannen van de Universiteit Utrecht om geld aan te vragen uit het Tulp Fonds. Wij zijn van mening dat dit fonds ineffectief en discriminerend is en niet in het belang is van de universiteit of haar medewerkers.

Het Tulp Fonds werd eerder dit jaar door de Nederlandse regering en onderzoeksfinancier NWO in het leven geroepen om wetenschappers aan te stellen uit landen waar de academische vrijheid in het gedrang is. Zoals in de Verenigde Staten waar sinds de komst van Trump enorme bezuinigingen en ontslagen in het wetenschappelijk onderzoek de academische vrijheid bedreigen. In principe steunen wij dit voornemen om deze wetenschappers te helpen, maar in de oproep van NWO maakt het feit dat je als wetenschapper wordt bedreigd geen deel uit van de selectiecriteria. Die zijn uitsluitend gericht op ‘topwetenschappers’ en ‘toptalenten’ dus op academische excellentie.

Het Tulp Fonds en de interne selectieprocedure van de UU zijn in strijd met de academische principes van transparantie en gelijkheid. In plaats van een open sollicitatieprocedure te volgen, heeft de UU haar faculteiten opgedragen namen voor te dragen van wetenschappers die in aanmerking komen voor een aanstelling. Hierdoor bestaat het gevaar van nepotisme: het motiveert UU-wetenschappers om kandidaten te nomineren die ze goed kennen en waar ze goed mee kunnen opschieten, alleen uit landen waar ze een netwerk hebben. Het druist volledig in tegen de principes van gelijkheid, diversiteit en inclusie van de universiteit.

Financieel gezien is het Tulp Fonds niet gratis voor universiteiten. Het fonds betaalt maar vijf jaar het salaris waardoor de universiteit daarna financieel verantwoordelijk wordt. Gezien de recente structurele bezuiniging van de overheid van 300 miljoen euro op het budget voor universiteiten – ongeveer zes keer zoveel als het eenmalige bedrag van 50 miljoen euro in het Tulp Fonds – is dit geen goede deal.

Sommige instituten hebben voorgesteld om het geld van het Tulp Fonds te combineren met bestaande en/of toekomstige vacatures omdat dat financieel voordeliger is. Maar deze strategie gaat ten koste van het vinden van de beste kandidaat, aangezien veel excelente onderzoekers worden buitengesloten. Deze aanpak zou de eigen briljante jonge onderzoekers van de UU een eerlijke kans op een academische carriere ontnemen. Elk jaar worden er rapporten gepubliceerd waarin de negatieve effecten van het gebrek aan zekerheid en stabiliteit op het welzijn van postdocs worden beschreven, waaronder onevenredig hoge stressniveaus en wetenschappers die gedwongen worden om belangrijke levensbeslissingen, zoals het kopen van een huis of het stichten van een gezin, uit te stellen. Op deze manier zou het gebruik van het Tulp Fonds kortetermijnwinst boven het welzijn en toekomst van het eigen personeel van de UU stellen.

Na discussies waarin deze zorgen werden geuit, heeft ons instituut Imau besloten niemand te kandideren voor  het Tulp Fonds, en we vinden dat de UU hetzelfde zou moeten doen. Het Tulp Fonds een slecht idee. Het draagt weinig tot niets bij aan de bescherming van de academische vrijheid, terwijl het ondoorzichtige wervingsproces connecties bevoordeelt en voorbijgaat aan gelijke kansen. Uiteindelijk wordt de prijs betaald door de UU en in het bijzonder door haar jonge onderzoekers, die een eerlijke kans op een academische carrière wordt ontzegd. We dringen er daarom bij de UU op aan om geen gebruik te maken van dit fonds. Het is een cadeau dat we ons niet kunnen veroorloven.

Opinies zijn ingezonden artikelen. Het standpunt van de schrijvers is niet per definitie ook het standpunt van DUB. Wil je zelf een opinie schrijven voor DUB? Mail dan naar: dubredactie@uu.nl.