Emoties over mogelijk afstoten van deze drie UU-panden lopen uiteen

De universiteit heeft de afgelopen maanden alle 150 panden doorgelicht om te kijken waar er grote besparingen te bereiken zijn. Door het teruglopend aantal studenten, de inflatie maar met name door de bezuinigingen van de overheid, moet de UU geld besparen. Dit jaar al 35 miljoen oplopend tot 70 of 80 miljoen in 2029.  Een grote slag denkt het universiteitsbestuur te slaan, door te bezuinigen op het vastgoed. De UU zal waar het kan de huur opzeggen, panden verhuren aan derden, verkopen of slopen. Minder panden, betekent minder huur en onderhoudskosten.

Na het doorlichten is er een lijst opgesteld met panden die mogelijk uit het arsenaal van de UU zullen verdwijnen. De Bijlhouwerstraat 6-8 waar het departement Bestuurs- & Organisatiewetenschap (Usbo) huist, is daar één van. De UU onderzoekt ook of het nog wel voordelig is om het Kruytgebouw te verbouwen voor biologen en scheikundigen en wordt het pand aan de Kruisstraat genoemd waardoor Cultuurcentrum Parnassos eventueel zou moeten verhuizen, hoewel die kans door vicevoorzitter Margot van der Starre als zeer klein wordt geacht. 

De eigenheid van departement B&O moet behouden blijven

Bijlhouwerstraat.

Hoofd van het departement Bestuurs- & Organisatiewetenschap Mirko Noordegraaf begrijpt dat de Universiteit Utrecht zorgvuldig met financiën en vastgoed moet omgaan, maar vindt het wel belangrijk om het juiste perspectief voor ogen te houden. “Kosten, vierkante meters en vastgoedwaarde zijn van belang, maar dit mag niet ten koste gaan van strategie, inhoud en innovatie.” 

Hij denkt dat een nieuwe locatie op het Kromhoutterrein een nieuw perspectief en nieuwe kansen kan bieden en staat daarom niet onwelwillend tegenover een mogelijke verhuizing. Het departement moet wel nauw betrokken worden bij het proces, stelt hij. “Het vereist erkenning en waardering voor de specificiteit van de onderdelen en hun prestaties met bijpassend taalgebruik.”

De opleiding Bestuurs- & Organisatiewetenschap heeft een Bijzonder Kenmerk Kleinschalig en Intensief Onderwijs (BKKI) en dat betekent dat er eisen gesteld worden aan de huisvesting waar in een nieuw onderkomen rekening mee gehouden moet worden, zegt Noordegraaf. “Het is van belang dat onderwijs, onderzoek en impact verweven zijn, waarbij nauw contact tussen studenten en docenten, collega’s onderling, wetenschappers en ondersteunend personeel mogelijk blijft.” Voor hem is het onduidelijk hoe de eigenheid van het departement behouden moet blijven met minder vierkante meters en wil daarom ook nauw betrokken worden bij het proces van herhuisvesting.

Hij vindt ook dat de International Campus dan een andere naam moet krijgen. Het onderwijs van Usbo is primair Nederlandstalig en onderzoek en advies richten zich ook op Nederland. In de communicatie spreekt de universiteit inmiddels over het Kromhoutterrein in plaats van International Campus. Daarnaast vindt hij het pijnlijk dat er wordt gesproken over het ‘afstoten van panden’ als ‘voorkeursscenario’. 

Noordegraaf hoopt dat de universiteit daarom ook kijkt naar de emotionele waarde van een gebouw. “Het universiteitsgebouw aan de Bijlhouwerstraat is een uniek pand met een grote UU-historie. Het is bijvoorbeeld ouder dan het Academiegebouw, en bekende hoogleraren als Buys Ballot, Leonard Ornstein, nobelprijswinnaars Martinus Veltman en Gerard ’t Hooft zijn er nadrukkelijk mee verbonden.” Zij werkten in het Physisch Laboratorium dat in de 19e en 20e-eeuw aan de Bijlhouwerstraat 8 zat.

Scheikundigen kijken uit naar verhuizing uit het Kruytgebouw

Kruytgebouw Foto: DUB

Of het Kruytgebouw daadwerkelijk wordt afgestoten, is nog niet bekend. De UU bestudeert op mogelijke scenario’s, maar de scheikundigen en biologen die er hun werkplek hebben, kunnen het pand in de huidige staat missen als kiespijn. Departementsvoorzitter Stefan Rüdiger van Scheikunde: “Ik denk niet dat er veel scheikundigen zijn die zich emotioneel verbonden voelen aan het Kruytgebouw. Het gebouw vertoont bovendien steeds meer mankementen die een risico vormen voor de gevoelige apparatuur. Als de wind verkeerd staat, regent het naar binnen.”

Hij zegt dat het Kruytgebouw tien jaar geleden eigenlijk al aan het einde van zijn levensduur was. “Dat toen aanvankelijk werd besloten om het gebouw in bewoonde staat te verbouwen, heeft uiteindelijk een heel hoog prijskaartje gekregen.”

Het moment dat de biochemici van het Bijvoetcentrum kunnen verhuizen naar het nieuwe transitiegebouw, The Bridge, en de colloïdengroepen naar het herontwikkelde SL2-gebouw, het voormalige SRON-gebouw, is iets waarnaar wordt uitgekeken, zegt hij. “Het ziet ernaar uit dat we daar veel betere faciliteiten krijgen. Met ontmoetingsplekken ook, in het Kruytgebouw zit iedereen opgesloten in een vleugel.”

Hij is erg te spreken over de manier waarop het universiteitsbestuur nu met de bèta’s meedenkt. “Voor de bouw  van het transitiegebouw is een externe partij gevraagd en wij gaan daar als huurder in. Vaak wordt gezegd dat huren op de lange termijn een dure oplossing is. Maar zo’n commerciële partner zorgt er wel voor dat het gebouw op tijd af is. Dat was voor de universiteit zelf een heel moeilijke opgave geweest.”

Biologen hoopten dat Kruytgebouw het pand van alle lifesciencewetenschappers zou worden

Departementsvoorzitter van Biologie Sander van den Heuvel denkt dat de meeste biologen wel vrede hebben met de gedachte om waarschijnlijk niet terug te keren naar het Kruytgebouw. “Dit zagen we al even aankomen. We gaan hopelijk binnen drie jaar over naar het nieuwe transitiegebouw. De voorbereidingen daarvoor zien er goed uit. Niemand zit erop te wachten om daarna nog een tweede keer te verhuizen. 

Toch is er ook enige teleurstelling over de nieuwe plannen. “Ons ideaalbeeld was ooit dat alle Utrechtse lifescience-wetenschappers een plek zouden krijgen in het Kruytgebouw. Dat zou daarvoor grondig verbouwd worden om het een meer open karakter te geven zodat die wetenschappers elkaar ook daadwerkelijk tegen zouden komen. Dat is dus wel jammer.”

Net als de hoeveelheid tijd en geld dat is geïnvesteerd in de plannenmakerij. “Dat lijkt nu voor niets te zijn geweest. Maar het is ook wel te begrijpen. De financiële situatie van de universiteit is in korte tijd dramatisch verslechterd. Daar komt bij dat het Kruytgebouw ook nog eens een gemeentelijk monument is geworden wat de noodzakelijke grondige herontwikkeling bemoeilijkt en duurder maakt. In die situatie kun je beter beslissen om het niet te doen dan dat dat je gaat bezuinigingen op het onderzoek en op mensen.”

Blij dat Parnassos zeer waarschijnlijk niet hoeft te verhuizen

Bijeenkomst van Diversity Taskforce in het café van Parnassos, foto DUB

Femke den Boer, de directeur van het Centrum voor Wetenschap en Cultuur waar Parnassos onder valt, wil niet speculeren over mogelijke toekomstige scenario’s. Het centrum aan de Kruisstraat waar je terecht kan voor uiteenlopende creatieve cursussen en waar toneelspelers en musici repeteren, staat ook op de lijst om mogelijk te worden afgestoten. Dit omdat het centrum aan de Kruisstraat vlakbij de Stadsschouwburg een grote onderhoudsbeurt te wachten staat. 

Den Boer schrijft als reactie op DUB: “Het CvB ziet een grote waarde in Parnassos en wij zijn blij met de reactie van Margot van der Starre die wij voor de eerdere DUB-publicatie naar studenten, collega’s en partners hebben gestuurd.” 

In deze mail schrijft de vicevoorzitter van het universiteitsbestuur dat er “op dit moment géén besluit is genomen over verplaatsing. Het is één van de locaties waar we in het kader van de bredere huisvestingsopgave naar kijken. […] Tegelijkertijd is het vinden van een geschikt alternatief voor Parnassos — met een café, oefenruimtes en een theaterzaal — niet zomaar geregeld. We realiseren ons dat zo’n functie niet overal kan landen, dus die afweging maken we samen en heel zorgvuldig. [….] Mocht er een verhuizing overwogen worden, willen we daarbij niet inleveren op toegankelijkheid of gebruiksmogelijkheden.”

Op verzoek wil voorzitter Nadie Smit van het Koördinerend Orgaan Studenten Muziekgezelschappen (Kosmu) wel even stilstaan bij het nieuws. Aanvankelijk schrokken de studenten, mailt ze ter antwoord. Maar het antwoord van de vicevoorzitter stelde gerust.

De muziekgezelschappen zijn volgens Smit al jaren blij met het pand aan de Kruisstraat. “Het is in principe een oud gebouw, maar hier merk je vrij weinig van aan de binnenkant. Ruimtes zijn goed gerenoveerd.” 

Mocht er ooit besloten worden tot een verhuizing, denkt ze dat alle gezelschappen dit wel zonde zouden vinden. “Het gebouw heeft een zeer goede bereikbaarheid, veel karakter en geschiedenis, enkele gezelschappen zijn ook onder de pannen van de Kruisstraat opgezet, dus we hechten wel veel waarde aan het gebouw. Ook heeft Parnassos alle faciliteiten waar de gezelschappen gebruik van maken en waarde aan hechten. Zo komt elk gezelschap na afloop van de repetitie samen in het café en maken sommige gezelschappen gebruik van de theaterzaal. En nu spreek ik alleen nog maar voor de Kosmu-gezelschappen, er zijn nog veel meer mensen die gebruik maken van Parnassos. Het Cultuurcafé bijvoorbeeld dient overdag als ontmoetingsplek.”