'Heb ik eindelijk een plekje, hoor ik na drie dagen dat ik er weer uit moet'

Het is een gure zondagavond. Er liggen plassen op straat en bruine blaadjes vallen van de bomen. Ondanks het late tijdstip is het druk bij de ingang van de Rode Flat aan de Van Lieflandlaan.

Een jonge student wordt door zijn vader afgezet en haast zich naar binnen om de lift te halen. Een andere bewoner heeft meer geduld en houdt de deur voor iemand open. Twee meisjes zijn buiten nog op zoek naar een plek om hun fiets te stallen, ergens tussen de honderden andere fietsen die rondom de voet van de flat staan.

Volgend jaar zijn al deze fietsen misschien weg, want deze flat is als eerste aan de beurt in het renovatieplan van de SSH om de hoogbouw van het Tuindorp West Complex (TWC) te verduurzamen. Er moet flink wat gebeuren; de buitengevel, badkamers, toiletten en keukens zijn aan vervanging toe. Daarom kunnen de bewoners er niet blijven. Vóór 31 juli 2024 moeten ze zijn verhuisd, mits minstens 70 procent van de bewoners met het SSH-plan instemt. Van 17 november tot eind januari is het mogelijk om via een digitaal formulier goedkeuring te geven. ‘Nee’ stemmen is niet mogelijk, maar bewoners kunnen zich wel van een stem onthouden. Als het plan doorgaat, krijgen bewoners een voorrangsregeling van de SSH, zodat ze bovenaan de lijst komen wanneer ze bij andere SSH-huizen gaan hospiteren. Ze kunnen er ook voor kiezen tijdelijk in een ‘wisselwoning’ op TWC te gaan wonen en terug te keren na de renovatie.

Renovatie is noodzakelijk
“Die renovatie is wel echt heel hard nodig,” vertelt een bewoonster die liever niet bij naam genoemd wordt. Ze woont op de derde verdieping van de Rode Flat en staat twee eitjes te koken. Ondertussen rammelt de wind onophoudelijk aan een van de krakkemikkige kiepraampjes. “De isolatie is zo slecht dat de wind recht door de woonkamer waait. Dat is misschien maar goed ook, want de ventilatie werkt voor geen meter en anders hadden we nog meer last van schimmel. Bovendien is het super brandgevaarlijk.”

Dat brandgevaarlijk komt voor een deel door de studenten zelf. De woningen hangen vol met licht ontvlambare versieringen. Dat is ook wel nodig, want de flats zijn van zichzelf niet erg gezellig. Ze zijn gebouwd in de jaren 70 en het grauwe beton is toen meedogenloos aan de buitenkant zichtbaar gemaakt. Omdat de flats een bijzondere bouwvorm hebben, zijn ze in 2017 uitgeroepen tot gemeentelijk monument. Deze vorm van architectuur wordt brutalisme genoemd. Het is daarom best toepasselijk dat een paar brutale bewoners graffiti in de trappenhuizen hebben gespoten, ogenschijnlijk als protest tegen de renovatieplannen. Ook werd er een spandoek aan de buitenkant van de flat gehangen, en hingen er posters in de entreehal om bewoners over te halen ‘nee’ te stemmen, vertelt een van de bewoners op de zesde verdieping.

“We weten niet zeker of de graffiti ook bij het protest hoorde, maar het was wel toevallig op dezelfde dag, toen het nieuws van de renovatie bekend werd”, zegt een bewoner op de zesde verdieping. Samen met wat huisgenoten drinkt hij bier in de woonkamer die ook als keuken dient. “Gek genoeg was alles een dag later alweer verdwenen. Zelfs de graffiti was weggehaald. Wij hebben die avond in onze ‘wanhoop’ zelf ook wat krantenknipsels aan de muur geplakt.” Zijn huisgenoten moeten erom lachen wanneer ze daaraan terugdenken. “Misschien een beetje dramatisch, want de renovatie is wel echt nodig.” Een bewoner van een verdieping lager bevestigt dat wanneer ze vertelt dat de wc minstens één keer per maand verstopt is.

Maar volgens het huis op de zesde verdieping lijkt het er niet op dat de SSH de benodigde 70 procent gaat halen om de boel te renoveren. “Er is iemand van BoKS, de huurdersvertegenwoordiging van de SSH, langsgekomen om te peilen hoe en wat”, zegt een andere huisgenoot. “Die jongen kreeg bijna alleen maar negatieve reacties. Er stond ook in de mail dat de SSH langskomt voor een huiskamergesprek wanneer je niet vóór stemt. Dat klinkt best grimmig.”

Negatieve reacties
Als je over de grauwe galerij loopt, kun je door het enkele glas en tussen de versieringen door bij de woningen naar binnen kijken. Rond dit uur in de avond is bijna iedere woonkamer gevuld met groepjes bewoners. Ze zijn vaak omringd door bierkratten en er staat vuile vaat op het aanrecht; precies zoals je zou verwachten van een druk bewoond studentenhuis. Als je aanbelt en vraagt wat ze van de renovatieplannen vinden, zijn het meestal negatieve reacties.

“Wij wonen hier al drie jaar”, zegt Ties op de vierde verdieping. “Maar ik zou hier liever nog minstens twee jaar blijven. Veel mensen in deze flat hebben een hecht huis en willen dat niet kwijt. Ook heeft niemand zin om weer te moeten hospiteren.”

Emma van de derde verdieping vindt dat de SSH het heel slecht heeft aangepakt. “Ze onderzoeken al sinds 2018 hoe het complex het meest efficiënt verduurzaamd kan worden. Dan hadden ze ons al veel eerder kunnen inlichten, bijvoorbeeld twee jaar van tevoren. Dan hebben mensen veel meer tijd om iets nieuws te zoeken en bewoners die in die twee laatste jaren hier komen wonen, weten dan ook dat het maar tijdelijk is.”

Een grote verrassing
Nu werden de bewoners van TWC compleet verrast door het plan. Verschillende media meldden al dat het nieuws ‘insloeg als een bom’. Dat geldt ook voor Aukje, die pas drie dagen een kamer op TWC heeft. Omdat ze in de Gele Flat woont, heeft ze meer tijd dan de mensen in de Rode Flat om iets nieuws te zoeken. Die flat komt één of twee jaar later aan de beurt. Toch maakt het haar onzeker.

“Ik verwachtte hier veel langer te gaan wonen”, zegt ze vanaf haar plek op de verweerde bank in de woonkamer. “Ik ben pas net begonnen met studeren. En die voorrangsregeling geeft me ook weinig hoop, omdat ik als 19-jarige relatief kort sta ingeschreven bij de SSH. Als ik moet concurreren met de rest van de bewoners die veel meer inschrijftijd hebben, dan zal het nog steeds niet makkelijk zijn. Ik was juist blij dat ik eindelijk een plekje had gevonden.”

Dat ze door de voorrangsregeling een grotere kans heeft om in ‘luxere’ SSH woningen terecht te komen, kan de teleurstelling niet verzachten. “Ik ben net begonnen met mijn studie. De mensen in de stadspanden zijn vaker al aan het eind van hun studententijd of zelfs al werkend. Ik wil zelf veel liever een jong, actief huis zoals hier.”

Sommigen lijken buiten de boot te vallen
Emma is al afgestudeerd en heeft geen campuscontract meer. Daarom geldt de voorrangsregeling om binnen de SSH door te verhuizen niet voor haar. “Normaal gesproken zou ik pas eind 2024 weg moeten, maar nu is dat opeens een paar maanden eerder. Daarnaast weten ze pas halverwege februari officieel of het echt doorgaat, afhankelijk van de draagvlakmeting. Dan heb ik dus nog maar een paar maanden om een betaalbare woning te vinden, wat zacht gezegd best moeilijk is in de huidige tijd. In de berichtgeving van de SSH krijgen net-afgestudeerden enkel het advies om een mail te sturen. Ik hoop eigenlijk dat ze voor mij een voorrangsregeling bij Woningnet van de gemeente kunnen krijgen, maar ik denk van niet.”

En er zijn nog meer bewoners die tot dusver niet in het plan van de SSH worden meegenomen. Lester zit aan de keukentafel met twee pannen en een bord. Het is al laat en hij eet vanavond in zijn uppie. Hij is al sinds maart 2023 onderhuurder op de derde verdieping van de Rode Flat. Omdat er de komende maanden veel huisgenoten zouden vertrekken, was hij vrij zeker van een vast plekje in het huis. Maar nu weet hij niet wat hem te wachten staat, omdat er geen informatie wordt gegeven over studenten die in onderhuur zitten. “Ik woon hier nu al zo lang dat ik me echt een onderdeel voel van het huis”, zegt hij. “Maar nu heeft de SSH ineens gezegd dat er vanaf volgende week woensdag geen nieuwe bewoners meer worden toegelaten. Wanneer mijn onderhuur in januari afloopt, moet ik er dus uit. Misschien komen ze nog met een oplossing, maar ik zit al een week in onzekerheid.”

De stop op nieuwe bewoners betekent ook dat er geen vervangers komen voor mensen die vertrekken. Zo kan een gezellige bende tijdens de koude wintermaanden plots veranderen in een stille rotzooi. Het zal vertrekkende studenten  niet veel boeien of ze het huis netjes achterlaten, is het idee. En wat gaat er met de banken, pannen, en rotzooi in de gangen gebeuren? “Er zullen in ieder geval veel lege kamers komen”, zegt Lester. “Een mooie kans voor geweldige huisfeestjes, maar verder is er niks leuks aan.”

Infoavond
Dinsdagavond was er een informatieavond waar alleen bewoners welkom waren. Daar kwamen ongeveer 120 bewoners opdagen, van wei meer dan de helft in het rood gekleed ging uit protest tegen de gang van zaken en om de onderlinge verbondenheid te tonen. Hun belangrijkste boodschap was: ‘We hebben meer tijd nodig.” De woordvoerders van de SSH gaven aan dat ze de boodschap begrepen, maar bleven volhouden dat zij het een heel goed plan vonden en het graag wilden doorzetten. Er werd geen extra duidelijkheid verschaft over het lot van onderhuurders en afgestudeerden. “Ik heb huisgenootjes in beide situaties en ze kwamen behoorlijk verslagen en gefrustreerd thuis”, vertelt Xander, die bij de informatieavond aanwezig was.