Russische en Oost-Europese UU-studenten: “De oorlog moet zo snel mogelijk stoppen”

De Russische Viktoria Sergeeva is vierdejaars Geschiedenis aan de UU en woont sinds vier jaar in Nederland. Familie van haar vader woont in Oekraïne, andere familieleden in Rusland. Viktoria is vanwege de oorlog “doodsbang, boos en diep beschaamd”. “Het voelt alsof we onze eigen broers doden.”

De oorlog in Oekraïne breekt haar hart, vertelt ze. “Ook omdat mijn familie in Rusland is en zal verarmen door de economische sancties. Mijn vrienden kunnen elk moment opgeroepen worden om te vechten in de oorlog. Ze hebben al een brief ontvangen. Dat is mijn leven nu.” Haar familie in Oekraïne heeft een veilig heenkomen gevonden, zegt ze.

Gevaarlijk
Viktoria is naar "elke anti-Poetindemonstratie mogelijk geweest”. Daarnaast roept ze op sociale media mensen op om hun stem te laten horen en de straat op te gaan. Voor de student is het gevaarlijk om zich in het openbaar uit te spreken tegen het regime van Poetin.

Afgelopen week zijn Russische wetten aangescherpt, waarbij iedereen die volgens de Russische overheid "onjuiste informatie verspreidt" een gevangenisstraf kan krijgen van vijftien jaar. Verschillende mediabedrijven, waaronder de BBC, zetten hun activiteiten in Rusland stop, uit angst voor vervolging. 

Viktoria Sergeeva

“Ik houd van mijn thuisland”, vertelt Viktoria, die nog steeds een ring om haar vinger draagt waar ‘Rusland’ op staat. Maar vanwege haar activisme kan ze niet meer terug naar Rusland. “De politie in mijn woonplaats weet wie ik ben. Als ik terugga, is het een kwestie van weken voordat ze voor mijn deur staan. Ik heb geen andere keuze dan in Nederland politiek asiel aan te vragen.”

Steun
Viktoria stuit vaak op onbegrip in haar eigen Nederlandse omgeving nu Rusland Oekraïne is binnengevallen.  “Ik hoop dat mensen ook een hand naar ons uitreiken”, vertelt ze. “Ik worstel ermee om het met vrienden te bespreken. Het enige waar ik het op dit moment over kan hebben, is wat er met mijn familie gebeurt en waar zij doorheengaan. Maar veel mensen in mijn omgeving staan daar niet bij stil.”

Viktoria vindt dat ook de Universiteit Utrecht haar Russische gemeenschap meer moet steunen. Toen de student met DUB sprak, had de universiteit alleen een Instagramverhaal geplaatst die na 24 uur verdwijnt. Viktoria was teleurgesteld: “Ik denk dat de UU zou moeten zeggen ‘wij staan ook achter onze Russische studenten omdat we beseffen dat je in een behoorlijk verrot land woont’. Misschien zou de UU een fonds of iets dergelijks moeten opzetten om Russische studenten te helpen hun studie af te maken of hen te helpen met wettigheden zoals een verblijfsvergunning”. Inmiddels heeft de UU alle studenten en medewerkers een e-mail gestuurd om aan te kondigen dat het Universiteitsfonds binnenkort een inzamelingsactie gaat starten om getroffen studenten en medewerkers te helpen.

Onderdak bieden
Ema Vrînceanu, derdejaars Economie, komt uit een stad gelegen in het noordoosten van Roemenië, op twee uur rijden van de Oekraïense grens. De gevolgen van de oorlog zijn in haar thuisoord direct voelbaar. De vluchtelingenstroom is volgens Ema enorm.

Vooral burgers springen bij om de vluchtelingen op te vangen en onderdak aan te bieden. Zo worden in het bedrijfspand van Ema’s moeder honderden vluchtelingen onderbracht. “De Roemeense overheid kon niet eens zo snel hierop te reageren. Het aantal vluchtelingen dat nu al in Roemenië is aangekomen, overtrof alle verwachtingen.”

Ema Vrînceanu. Foto: Tara van den Broek 

Onder de vluchtelingen bevinden zich ook veel kinderen, vertelt Ema. “Dat is hartverscheurend. Ze weten niet wat er gebeurt, zijn in de war en aan het huilen.” Omdat weinig Oekraïners Engels spreken, is het volgens Ema “lastig om met ze te communiceren en ze te helpen.”

Shock
Voor Ema is het frustrerend om op dit moment zo ver weg van huis te zijn. Ze had graag willen helpen door “vluchtelingen op te vangen en om spullen te verzamelen”. Vanuit Nederland probeert ze nu te doen wat ze kan. Ze deelt informatie op haar eigen sociale media. Vluchtelingen uit Oekraïne probeert ze in contact te brengen met andere mensen. “Als vluchtelingen hulp nodig hebben, laat ik weten welke mensen ik ken, die hen op kunnen vangen bij de grens”, vertelt Ema. “Het is maar sociale media, maar mensen reageren. Al kan ik maar één persoon helpen.”

Het nieuws dat Rusland Ema’s buurland is binnengevallen kwam voor haar als een shock. “Het komt heel dichtbij. Al die Oekraïense steden die op dit moment worden aangevallen, en de mensen die hierdoor in gevaar zijn – het is moeilijk te bevatten. Het is volkomen oneerlijk wat er nu gebeurt. De oorlog moet zo snel mogelijk stoppen.”

Er zijn volgens Ema veel meer studenten aan de Universiteit Utrecht waar de oorlog dichtbij komt, omdat ze uit Oekraïne komen of, zoals Ema, uit een land dat eraan grenst. “Het zou fijn zijn als de universiteit een plek zou hebben waar we elkaar kunnen ontmoeten, met elkaar kunnen praten en zo elkaar kunnen steunen.”

Russische familie
De Russische UU-docent Andrei Petoukhov volgt de ontwikkelingen in Rusland en Oekraïne al langere tijd, maar ook hij zag een oorlog op deze schaal “totaal niet aankomen.” “Ik heb er geen woorden voor”, vertelt de docent die al 25 jaar in Nederland woont en ook een Nederlands paspoort heeft.

“Ik was zwaar geschokt toen vorige week duidelijk werd dat Poetin voor heel Oekraïne ging. Ik had wel verwacht dat hij Donetsk en Luhansk in zou nemen, maar niet de rest.” Ook voor Russen ligt het onderwerp oorlog volgens Petoukhov erg gevoelig. “Voor veel mensen in Rusland is de Tweede Wereldoorlog nog steeds pijnlijk. Veel families hebben mensen verloren, vooral de generatie van mijn ouders.”

Andrei Petoukhov tijdens een universitaire raadsvergadering in Kaliningrad. 

Petoukhov kreeg ook te maken met de economische sancties die onder meer Westerse landen oplegden. “We willen graag familie in Moskou steunen met geld”, vertelt hij. “Nu zijn Russische banken in Swift geblokkeerd. We weten niet of het geld dat we overgemaakt hebben, aangekomen is.”

Internationale samenwerking
Als reactie op de Russische invasie in Oekraïne gaf Petoukhov zijn voorzitterschap op in de internationale adviesraad van de Russische Staatsuniversiteit Immanual Kant in Kaliningrad. De raad onderhield de internationale betrekkingen van de Russische universiteit. Petoukhov wilde niet meer onderdeel zijn van een internationale raad, nu Poetin de samenwerking met landen verbreekt.

De docent maakt zich al langere tijd zorgen over de ontwikkelingen in Rusland, waaronder de toenemende polarisatie in het land. “Door de oorlog is de polarisatie nog erger geworden. Op internet zie je twee groepen met elkaar vechten in woorden. Dat kan verder escaleren”, vreest Petoukhov. “Poetin heeft nu macht en invloed op de politie en geheime eenheden. Hoeveel levens gaat het nog kosten om hem weg te krijgen? En wordt Rusland dan een democratisch land of komt er nog iemand erger? Het ziet er allemaal niet goed uit.”

Respect voor elkaar

Toch probeert hij politieke onderwerpen zowel in zijn werk als in zijn persoonlijke leven te mijden. Hij is niet van plan om een Oekraïense of Russische vlag op Facebook te posten. “Ik ben tegen de oorlog, maar ik wil geen kant kiezen.”

“Poetin heeft rare ideeën. Als Rus schaam ik me voor zijn acties, maar Oekraïense politici hebben ook fouten gemaakt.” Petoukhov doelt daarmee op de jarenlange taalstrijd in Oekraïne, waarbij het Russisch steeds meer geweerd werd. “Terwijl veel mensen geen Oekraïens hebben geleerd op school en alleen Russisch spreken. Dat is vooral voor ouderen lastig.”  

Petoukhov roept op tot verdraagzaamheid voor zowel Oekraïense als Russische studenten. “Heb alsjeblieft respect voor elkaars en andermans meningen. Ook als je het er zelf niet mee eens bent”, zegt hij. “En voel je vrij om je eigen perspectief te delen, want we leven gelukkig in een land waar dat mag. Zolang het maar niet tot geweld of oorlog aanzet natuurlijk.”

Vorige week vrijdag publiceerde DUB een verhaal met drie Oekraïense studenten.