Utrecht: stad van studenten en afgestudeerden, van kamernood en jonge vrouwen

Dat Utrecht een universiteit en een hogeschool heeft, zie je terug in het straatbeeld. Bijna één op de vier Utrechters is tussen de 20 en 30 jaar oud. Daarmee wonen er in Utrecht verhoudingsgewijs twee keer zo veel twintigers als in de rest van Nederland. Landelijk is 13 procent van de Nederlanders tussen de 20 en 30 jaar oud. Van een vergrijzing lijkt in Utrecht dan ook geen sprake; er wonen relatief gezien minder 50-plussers dan in de rest van het land. Waar bijna 40 procent van de Nederlanders ouder is dan 50 jaar, is dat in Utrecht slechts 25 procent. Utrecht kan zich daarmee met recht een jonge stad noemen.

Grafiek: DUB

Hoog opgeleide stad
Utrecht is de ‘hoogstopgeleide’ stad van Nederland. Nergens is het percentage inwoners met een afgeronde hbo- of universitaire opleiding zo hoog als in Utrecht. In 2018 was 56 procent van de inwoners hoogopgeleid, terwijl landelijk slechts één op de drie Nederlanders een hbo- of universitair diploma op zak heeft. De kans dat je een hoogopgeleide Utrechter tegen het lijf loopt, is het grootst in de Zeeheldenbuurt/Wittevrouwen. Daar is of was maar liefst 85 procent van de bewoners student van de hogeschool of universiteit. Eén op de vijf studeert nog.

Dat Utrecht een stad van hoogopgeleiden is, merk je ook op andere plekken in de stad. Zo bleek bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen dat bijna de helft van de 385 kandidaten aan de Universiteit Utrecht had gestudeerd. De andere helft van de kandidaten had veelal ook aan een hogeschool of universiteit gestudeerd. De politici die uiteindelijk werden verkozen waren zonder uitzondering hoogopgeleid.

Aantal internationale studenten neemt toe
Het aantal studenten dat aan de Universiteit Utrecht studeert, is sinds 2013 met 5 procent toegenomen. Van ruim 30.000 naar bijna 32.000. Dat komt voornamelijk doordat er meer internationale studenten voor Utrecht kiezen. Het aantal internationals is in vijf jaar tijd bijna verdubbeld. Die trend is ook terug te zien bij andere Utrechtse hogeronderwijsinstellingen. Vorig jaar was bijna 6 procent van de Utrechtse studenten een international, terwijl dit in 2013 nog 3 procent van de studenten was.

Hoewel het klinkt alsof in Utrecht een aanzienlijk deel van de studenten niet uit Nederland komt, heeft Utrecht het kleinste aandeel internationale studenten van alle provincies met een universiteit of hbo-instelling. Internationals weten vooral hun weg te vinden naar universiteiten. Daar is twee op de tien afkomstig uit het buitenland, terwijl het op het hbo om niet eens één op de tien gaat. Bij de Universiteit Utrecht is op dit moment 9 procent van de studentenpopulatie internationaal. De UU is daarmee de ‘minst internationale universiteit’ van Nederland.

Van de internationale studenten die aan de UU studeren, komt het merendeel uit de Europese Unie. Utrecht is het meest in trek bij studenten uit Duitsland, Groot-Brittannië en Italië. Op de voet gevolgd door Griekenland en Spanje. Dat is opvallend. Wie kijkt naar de landelijke instroom van internationale studenten, ziet dat China op een derde plaats staat als ‘herkomstland’. Terwijl het land in Utrecht op de zevende plek staat. Nederlandse studenten die in het buitenland gaan studeren (zo’n 17.000 per jaar) kiezen het vaakst voor België, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten. Bij de Utrechtse studenten zijn de VS, Groot-Brittannië en Australië de populairste bestemmingen.

Druk op de woningmarkt
In Utrecht wonen bijna 30.000 studenten (8,5 procent van alle inwoners van Utrecht). Het gaat daarbij om 21.500 uitwonende UU- en HU-studenten, 2400 thuiswonende studenten van die onderwijsinstellingen en 5900 studenten die in Utrecht wonen maar ergens anders studeren. Daarnaast zouden er nog eens 8.000 studenten in Utrecht willen komen wonen.

Daardoor is het niet makkelijk om een studentenkamer te vinden. Voor één van de 13.000 woningen van studentenhuisvester SSH, sta je al snel 1,5 jaar op de wachtlijst. De oplevering van nieuwe studentenwoningen de afgelopen jaren zorgde niet voor een afname van die wachttijd. Sterker nog, het aantal maanden dat je ingeschreven moet staan om een kamer te bemachtigen nam juist toe. De SSH vermoedt dat de oplevering van nieuwe kamers, een aanzuigende werking op studenten heeft.

Veel studenten zijn dus aangewezen op de particuliere woningmarkt. Door het tekort aan studentenkamers, vraagt een groot deel van de huisbazen te veel huur. Slechts één op de vier Utrechtse studenten betaalt een redelijke huurprijs (maximaal 20 euro boven de maximale WoningWaarderingsStelsel-huur), blijkt uit onderzoek. Van de studenten betaalt 69 procent gemiddeld per maand ongeveer acht tientjes te veel voor zijn/haar kamer. Voor 40 procent van de Utrechtse studentenkamers wordt zelfs gemiddeld 125 euro te veel betaald. De duurste kamers zijn meer dan 300 euro te duur. Al met al is de gemiddelde kamerprijs in Utrecht 371 euro per maand voor een studentenkamer van 16 vierkante meter.

Veel studenten leggen zich daarbij neer en gaan niet naar de huurcommissie om een lagere huur af te dwingen. Ze zijn blij dat ze überhaupt een kamer hebben en bang voor gedoe met hun huisbaas. Zo stapten twee studenten naar de rechter omdat ze bedreigd werden nadat de huurcommissie had bepaald dat hun huurprijs met 300 euro per maand omlaag moest. Of hun verhuurder mannetjes op hen had afgestuurd was niet duidelijk, maar een rechter vond de situatie wel verdacht en legde de huurbaas een contactverbod op.

Toch is de situatie in Utrecht de afgelopen jaren iets verbeterd. In 2008 betaalde namelijk nog 74 procent van de Utrechtse studenten gemiddeld nog bijna honderd euro in de maand te veel voor hun kamer. Meer studenten zijn dus minder gaan betalen.

Dit artikel staat ook in het magazine Student en Stad dat DUB in september 2019 publiceerde. Met dat magazine viert DUB vijftig jaar onafhankelijke universiteitsjournalistiek in Utrecht. Het thema is de verhouding tussen de Utrechtse studenten, de stad Utrecht en de Utrechters. Klik hier voor alle verhalen uit het magazine en enkele extra verhalen.