‘We staan nog maar aan het begin van zijn regeertermijn’

'Ik ben blij dat ik eruit ben gestapt'

Evan (19) is dit jaar overgestapt naar University College Utrecht (UCU) na een jaar te hebben gestudeerd in New York in de Verenigde Staten. De arrestatie en deportatie van Mahmoud Khalil die woordvoerder was van pro-Palestijnse protesten op Colombia University, herinnert Evan aan soortgelijke taferelen op zijn vorige campus. Hij wil overigens niet vertellen aan welke universiteit hij studeerde vanwege de politieke onrust in de VS. Er werden 28 studenten en twee docenten gearresteerd door de staatspolitie omdat ze protesteerden. “Het is ongelooflijk,” zegt Evan, ”dat je verblijfsvergunning wordt ingetrokken omdat je gebruik maakt van je recht om te protesteren.” 

Hoewel hij altijd al met het idee had gespeeld om de VS te verlaten, was hij ook oprecht gefrustreerd over hoe het bestuur van zijn vorige universiteit met de hele situatie omging. “Dit was niet de eerste keer dat mensen gearresteerd werden op de campus. En na de arrestatie van Mahmoud Khalil zijn veel mensen toch wel bang geworden." Zelfs het posten op sociale media kan je veiligheid in gevaar brengen - het universiteitsbestuur zou het gebruiken als bewijs tegen studenten, zegt hij. “In ben blij dat ik niets meer met deze plek te maken heb.”

Vergeleken met de eerste termijn van Trump ziet Evan de mensen zich thuis sterker verslagen voelen. Hij merkt dat meer mensen naar een studie in het buitenland kijken en dat familieleden en vrienden naar een ander land verhuizen. “De vriend van mijn oom is na de verkiezingen naar El Salvador verhuisd; mensen proberen echt weg te gaan. Mijn moeder komt de hele zomer naar Europa en gaat van Airbnb naar Airbnb.” Bijna alle telefoongesprekken met zijn dierbaren thuis worden gedomineerd door gesprekken en zorgen over de politieke situatie in het land. “Een vriend van mij zei dat hij er alles voor overhad om  inu mij te zijn. Om dus niet in VS te hoeven zijn, buiten de gekte.” 

Wat zijn toekomstplannen betreft, rekt hij zijn tijd in Nederland waar mogelijk. Hij is gekozen in de student council van UCU, waar hij onder meer voor ging zodat hij een extra semester kan blijven. Wat hij na zijn bachelor gaat doen, staat nog niet vast. “Het is nog te vroeg om erover na te denken, maar wellicht ga ik een master in Canada tdoen. Dat lijkt me fijn, dan ben ik níet in de VS maar is mijn familie relatief dichtbij.” Maar als het financieel haalbaar is, zou hij ook serieus overwegen om in Nederland te blijven. “Wat er nu gebeurt, verandert zeker mijn kijk op wat ik ga doen.”

'Ik voel een een diep verdriet en heb angst in mijn lijf'

Madison (32) kwam naar Utrecht voor de liefde, maar is inmiddels toegetreden tot een bachelor Geesteswetenschappen aan de UU. In een eerder DUB-artikel zei ze dat ze niet terug zou gaan naar de Verenigde Staten als Trump zou winnen. Nu zegt ze is het gevoel dat ze in november had, er nog steeds is: ze wil wel terug, maar ziet dat niet meer gebeuren. “In mijn hoofd zie ik de VS een dictatuur worden.” 

Ze kiest er nog steeds voor om een pseudoniem te gebruiken omwille van haar veiligheid en privacy. Haar familie is katholiek en wit, en sommige leden zitten goed in de slappe was. Daarom zijn haar neven en nichten die hoger onderwijs volgen niet zo bezorgd. “Als je onderdeel van het systeem bent, zie je wel welke problemen er worden veroorzaakt maar vaak zie je niet hoe je zelf het onderdeel van het probleem bent en wat daaraan ten grondslag ligt.” Het gezin waar ze uit komt is liberaal georiënteerd. Elk telefoongesprek dat ze met haar moeder voert, gaat over de politiek.” Het is daar gewoon heel moeilijk geworden voor de mensen die ik ken. Er is steeds minder mogelijk.”

Dit raakt haar op een manier die ze nog niet helemaal begrijpt. “Elke keer als ik het nieuws hoor, voel ik me heel verdrietig en angstig.” Desondanks wil ze toch een acteermaster gaan doen in de Verenigde Staten te volgen, omdat de opleiding daar beter is. Om alle opties open te houden, heeft ze twee weken geleden ook een permanente verblijfsvergunning aangevraagd in Nederland, zodat ze eventueel langere tijd in Europa kan blijven. De afgelopen jaren hebben steeds meer Amerikanen contact met haar opgenomen om haar om raad te vragen: hoe kunnen ook zij de Verenigde Staten verlaten. “Ik hoor het veel mensen zeggen, maar niemand meent het. Ik denk dat veel mensen toch te gehecht zijn aan Amerika, iets wat ik zo nooit heb gevoeld.”

'De hele diversiteitsafdeling is opgeheven'

Esme (18) volgt de bachelor geneeskunde in het Amerikaanse Florida en vertrok voor een uitwisseling naar de Universiteit Utrecht - precies op de dag dat Trump werd ingehuldigd. Die moest even weg uit het Amerikaanse onderwijssysteem. Op hun thuisuniversiteit in Florida volgt de ene na de andere politiek gemotiveerde verandering elkaar op. Esme is lichamelijjk gehandicapt en in de Verenigde Staten is het door Trumps beleid onmogelijk voor hun om gepaste huisvesting te vinden. “Onze hele diversiteitsafdeling is in de zomer opgeheven en het geld is naar de voorzitter van de universiteit gegaan. Mijn woonwensen worden nu genegeerd. Ik kan zelfs het gehandicaptencentrum niet meer bereiken, hun telefoonnummer bestaat niet meer.” 

Esme moet nu buiten de campus gaan wonen, wat niet alleen duurder is, maar het woon-werkverkeer is vaak ook onmogelijk. “Ik ben ook naar Utrecht gekomen om te kijken of er hier voor mij ook opties zijn om te studeren.” 

Voor Esme, die haar studie volgt met een volledige beurs heeft, is er ook de angst dat Fafsa (Free Application for Federal Student Aid) in gevaar komt nu Trump het ministerie van Onderwijs heeft ontmanteld. Oorspronkelijk wilde die niet naar een universiteit in de VS, maar vanwege financiële beperkingen was het de enige, haalbare optie. Hun familie lijdt onder de federale overheid nadat ze in 2020 een bedrijf voor sportkleding zijn begonnen. Doordat de kleding in China wordt gemaakt, moet de familie verlies incalculeren door de tarievenoorlog die Trump startte. 

Esme's moeder hoopt dat die ergens anders een beurs kan krijgen zoals in Utrecht. “Maar ik zou veel liever naar een slechtere universiteit gaan en mijn familie elk weekend zien, om voor ze te zorgen en ze te helpen met hun bedrijf.” Als de optie er was, zou die “graag hier blijven”, maar realistisch gezien moeten de resterende twee jaar van hun opleiding in de Verenigde Staten worden afgemaakt. Dat vooruitzicht blijft een beetje angstig. “We staan aan het begin van Trumps regeertermijn en het duurt dus nog vier jaar. Wie weet wat er gaat gebeuren?” 

Alle drie de geïnterviewden wilden niet op de foto vanwege angst voor herkenning door de Amerikaanse overheid.

UU-studenten op uitwisseling in Amerika

Op dit moment zijn er zo’n veertig studenten van de Universiteit Utrecht in de Verenigde Staten voor studie of stage. Zij zijn voor ze vertrokken geïnformeerd over hetgeen ze kunnen aantreffen in Amerika. Ze hebben het advies meegekregen om de reisadviezen van de Nederlandse overheid in de gaten te houden, de actualiteit te volgen en zich te registreren bij de Nederlandse ambassade. Ook is hen gewezen op andere wetten en regels als het bijvoorbeeld gaat om cultuur of meedoen aan demonstraties, zegt Ramon Ellenbroek, Teamleider Student Life & International Mobility.

De studenten hebben na vertrek geen nader advies van de UU gekregen over de veranderde politieke situatie in het land. Voor zover bekend zijn er geen studenten van de UU in de problemen geraakt en hebben zij geen contact gezocht met de UU omdat ze zich bijvoorbeeld ongerust maken over de situatie aan de Amerikaanse universiteiten door maatregelen die de regering van Trump heeft genomen. Ook zijn er voor zover bekend geen studenten voortijdig terug gekomen.

Midden maart is er een bijeenkomst geweest voor studenten die nog op uitwisseling willen gaan. Zij krijgen tijdens een dergelijke bijeenkomst allerhande informatie. Denk aan huisvesting, verzekeringen, culturele verschillen, het registreren voor vakken maar ook het aanvragen en verkrijgen van visa en actuele relevante ontwikkelingen. Ze horen ook dat de universiteit contact met ze opneemt in geval van nood, zoals bij de heftige branden in Los Angeles het geval was.

Volgens Ellenbroek is het aantal UU-studenten dat interesse heeft in een stage of studie in de VS niet afgenomen. Maar, zegt hij, er vallen ook elk jaar studenten af die zich hebben ingeschreven. (GK)