'Ze kwamen op ons af en gebruikten meteen geweld'

De Utrechtse afdeling van de politieke partij BIJ1 heeft tientallen getuigenissen van demonstranten verzameld om in kaart te brengen hoe gewelddadig de politie optrad bij het ontruimen van het bezette plein en de bezette panden van de Universiteit Utrecht op 7, 8 en 15 mei. Volgens een overzicht dat door de partij is opgesteld voorafgaand aan een spoedvergadering van de gemeenteraad op 31 mei, werden 53 demonstranten met een knuppel geslagen, 25 werden aan hun nek, hoofd en haar over de grond gesleept en ten minste twee verloren het bewustzijn nadat hun slagaders werden dichtgeknepen. Daarnaast vertelden zij over verbaal en fysiek geweld, onnodig intimiderend gedrag en weigering van medische hulp. Hun getuigenissen staan in scherp contract met de verklaring van de politie, die beweert dat alles vreedzaam en soepel is verlopen.

Velen hebben kritiek geuit op het besluit van de UU om na overleg met de gemeente de politie te bellen om de gebouwen te ontruimen, en hekelen het geweld dat bij de ontruimingen is gebruikt. Drie leden van de Universiteitsraad hebben opgeroepen tot een “grondige evaluatie” van het politieoptreden en eist meer transparantie van het College van Bestuur over de inzet van de ME. 

DUB sprak ook met verschillende studenten en medewerkers die deelnamen aan de protesten. Zij bevestigen de meldingen in het rapport van BIJ1. Verschillende geïnterviewden zeggen dat ze zowel fysiek als verbaal geweld hebben meegemaakt en er getuige van zijn geweest.

7 mei:  “De politie gebruikte meteen geweld terwijl dat niet nodig was'

De ME tijdens de ontruiming op 7 mei, foto DUB

“Toen de ME rond 23 uur binnenviel, zaten we in een kring en hielden we elkaar vast. Het was duidelijk dat velen van ons onervaren waren, niet wisten wat we moesten doen of waar we ons moesten positioneren”, legt een bachelorstudent uit die deelnam aan de bezetting van de binnenplaats van de UB in de binnenstad.  “Toch gebruikte de politie meteen geweld, terwijl dat niet nodig was. Ze grepen verschillende mensen bij hun polsen en verschillende demonstranten werden geslagen op de buik of de rug, zelfs toen ze al op de grond lagen”, vertelt ze. Dat bleek ook uit de getuigenissen die BIJ1 verzamelde.

Een medewerker herinnert zich dat, toen de arrestaties begonnen, een agent onmiddellijk zijn handen om haar nek legde om haar te laten opstaan, ook al verzette ze zich op geen enkele manier. “Er was geen enkele reden voor dit geweld, we zaten vreedzaam op de grond leuzen te roepen”, zegt ze.

“Ik zag dat een persoon aan zijn voeten naar de politiebus werd gesleept”, voegt ze eraan toe. Volgens het overzicht van BIJ1 werd deze persoon over de grond getrokken waardoor hij dagenlang last had van schrammen en schaafwonden op zijn rug. De politie had een wapenstok tussen zijn voeten geklemd.

Ontruiming van het plein van de UB Binnenstad op 7 mei, foto DUB

“De ME kneep sommige mensen in hun neus en verdraaiden hun polsen om ze snel te laten opstaan en spraken op zeer intimiderende toon. Toen ze naar me toekwamen, kreeg ik een paniekaanval. Ik was bang geworden door de gewelddadig aanpak, dus ik bood geen weerstand”, vertelt een andere student. “Terwijl de agenten me naar de bus brachten, bleef ik ze vragen om even te stoppen omdat ik moest overgeven, maar het kon ze niet schelen en ze zetten me gewoon in de bus. Daar ging ik op de grond liggen.”

Een andere bachelorstudent meldt dat hij getuige was van agenten die aan het shirt van een persoon trokken waardoor diens bovenlichaam ontbloot werd terwijl ze naar de bus liepen. “Daarna werden we rondgereden. We kregen niet te horen waar we heen gingen. De bussen waren erg vol en het was er erg heet. Veel mensen verkeerden in ernstige nood, maar kregen geen hulp. Achterin zaten mensen die waren gepeppersprayed maar geen medische hulp kregen.”

8 mei: 'Een politieagent sloeg een demonstrant op zijn hoofd en deed lachend het gekreun na'

De demonstranten met wie DUB sprak, melden soortgelijke geweldsincidenten tijdens de ontruiming van het gebouw van de UU aan Drift 25. “Een politieagent trok een demonstrant aan zijn kleren, waardoor hij op de trap viel, zijn hoofd stootte en niet meer op kon staan. Dit werd door de politieagent opgevat als verzet, dus de agent sloeg de demonstrant op het hoofd en imiteerde vervolgens lachend het geluid van pijn”, vertelt een student. Deze gebeurtenis wordt ook beschreven in het rapport van BIJ1.

Ontruiming van de UB Binnenstad op 7 mei, foto James Huang

“Toen de ME de demonstranten uit het gebouw haalde en in bussen zette, zag ik dat twee demonstranten opzij werden gezet en ongeveer 20 minuten in kooien werden vastgehouden”, zegt een andere demonstrant. “In de bus zaten twee meisjes die medische hulp nodig hadden. De ene had een toeval en de ander was bewusteloos. Een demonstrant bleef de politie vertellen dat ze een ambulance moesten bellen en ze weigerde dat te doen, dus bleef de demonstrant het vragen. Al haar verzoeken werden genegeerd en ze werd verschillende keren door de politieagenten teruggeduwd naar haar stoel. Pas later, toen de bus eindelijk stopte in de buurt van het politiebureau, werd er medische hulp gebeld en werden de twee meisjes naar een ziekenhuis gebracht.”

“Het was buitengewoon teleurstellend om te zien dat de universiteit dit opnieuw liet gebeuren, door voor de tweede keer de ME te bellen, zelfs na alle klachten over het onterechte gebruik van geweld tijdens de eerste bezetting”, zegt een student. “Deze keer was er ook een gewelddadige escalatie bij de demonstratie die buiten het gebouw plaatsvond. De demonstranten op straat werden met wapenstokken geslagen, met pepperspray bespoten en achtervolgd door de politie.”

Politieoptreden op 8 mei bij Drift 25, foto James Huang

15 mei: 'Ik heb me nog nooit zo onveilig gevoeld'

Op 15 mei bezetten studenten het universiteitsgebouw aan Janskerkhof 15 en opnieuw werd de ME ingezet. “Zodra ze het gebouw binnendrongen, deed de politie de lichten uit en sloot de gordijnen. Ik hoorde sommige agenten zeggen dat ze zouden wachten tot het donker werd om ons te arresteren, zodat er minder mensen zouden zijn om het te zien”, vertelt een student.

“Vlak na de laatste waarschuwing werd een meisje in de frontlinie met een wapenstok zwaar op het hoofd geslagen door een agent tegen wie ze had gescandeerd. Ze raakte gewond aan haar oog en begon er plotseling extreem verward uit te zien. De politie probeerde haar opnieuw te slaan, maar ze misten, en toen probeerden ze haar nog een keer te slaan. Daarna slaagden enkele jongens erin haar weg te halen en kreeg ze medische hulp. Haar oog reageerde een tijdje niet op licht en ze herinnert zich niet veel van wat er gebeurde”, herinnert een bachelorstudent zich die het hele tafereel van dichtbij meemaakte.

“Ik was bij de demonstratie buiten het gebouw. We waren minstens 20 meter verwijderd van de bussen die de mensen zouden vervoeren en we vroegen ambulancepersoneel om medische hulp te verlenen aan degenen die het nodig hadden, maar de politie duwde ons herhaaldelijk terug”, vervolgt dezelfde bachelorstudent.

De demonstranten die DUB sprak, beweren dat de intimidatie en het geweld deze keer ook na afloop van de protesten doorgingen. “Ik ging naar huis en ik voelde dat er iets niet klopte. Na een tijdje merkte ik dat een man me volgde. Na ongeveer een blok, lukte het me om hem kwijt te raken. De volgende dag vertelden andere demonstranten me dat hij een undercoveragent was”, zegt een student.

“Ik liep terug met een vriend en we zagen een groep in het zwart geklede mannen die mensen agressief in elkaar sloegen. Toen we ons realiseerden dat het de ME was, begonnen we allebei te rennen. Op het kruispunt zagen we andere mensen rennen en ze werden achtervolgd en geduwd door de agenten. Ik had me nog nooit zo onveilig gevoeld”, herinnert een andere student zich.

Ontruiming op 15 mei, foto DUB

Vervolg
Na de spoedvergadering van de gemeenteraad op 30 mei, waarin BIJ1 haar rapport presenteerde, werden verschillende moties ingediend waarin de gemeente wordt opgeroepen om politiegeweld aan te pakken. Op dit moment wordt de situatie geëvalueerd en de burgemeester zal naar verwachting over enkele maanden een antwoord geven. BIJ1 hoopt dat dit gevolgen heeft voor de inzet van politie en de soorten geweld die ze in de toekomst in dergelijke situaties mogen gebruiken, zodat soortgelijke escalaties niet meer voorkomen. Het rapport is in te zien op het gemeentehuis en staat vanwege privacy-redenen niet online.