Staatssecretaris Rutte heeft zijn lang verwachte voorstel voor een meer vraaggestuurd nieuw bekostigingssysteem naar de Tweede Kamer gestuurd. Wordt het aanvaard, dan hebben de studenten vanaf 2007 een budgettaire sleutelpositie. Weliswaar zullen de opleidingen net als nu geld krijgen voor iedere student die ze binnenhalen, maar het grote verschil is dat ze dit geld weer snel kwijtraken als ze onvoldoende kwaliteit leveren en hun studenten tussentijds afhaken. Die kunnen hun 'leerrechten' namelijk verzilveren bij een andere opleiding of instelling die beter op hun wensen inspeelt.

Door studenten met de voeten te laten stemmen over de kwaliteit van hun opleiding, gooit Rutte het roer flink om. Universiteiten werken al jaren met een hoge basisbekostiging en een kleine diplomabonus. Hogescholen worden nu nog meer dan de universiteiten bekostigd voor het aantal studenten dat ze afleveren. Ruttes nieuwe stelsel handhaaft weliswaar een basisvergoeding om de continuïteit van opleidingen te garanderen, maar die zal in het nieuwe stelsel wel veel kleiner zijn. Ook de diplomabonus wordt - vooral in het hbo - minder belangrijk. Een instelling waar een student zijn eerste diploma haalt, krijgt een bonus van 25 procent bovenop de daar gebruikte leerrechten.

Lanterfantende studenten

Niet alleen de instellingen zullen harder worden afgerekend, ook van de studenten wordt meer verwacht. Immers, de financiële middelen voor het hoger onderwijs zijn beperkt en de kenniseconomie heeft meer hooggeschoolde inbreng nodig. Aan lanterfantende studenten wil de staatssecretaris zijn schaarse geld niet kwijt. Bachelorstudenten wil hij bekostigen voor de cursusduur plus een jaar, masterstudenten voor de cursusduur plus een half jaar. Als een student die tijdslimieten overschrijdt, moet hij voor de resterende jaren een marktconform collegegeld betalen - wat neerkomt op maximaal 6500 euro. Dat bedrag kan hij overigens wel bij de IB-Groep lenen.

Het voorstel om collegegeld voor te schieten geldt voor alle studenten, ongeacht het salaris van hun ouders. Dat is één van de voorgestelde aanpassingen van de studiefinanciering. De ingrepen in dat stelsel zijn overigens minder verstrekkend dan die in de bekostiging. Wel wordt de aflossing van de studieschuld flexibeler doordat uitgestudeerden deze naar eigen goeddunken vijf jaar kunnen onderbreken. Bovendien wordt het aflossingsbedrag sterker gerelateerd aan de hoogte van het inkomen, waarmee Rutte de leenaversie wil verkleinen. De afbetalingstermijn van vijftien jaar blijft gehandhaafd. Restschulden worden ook in de plannen van Rutte kwijtgescholden.

HOP

Renovatie Van Unnik en Kruyt uitgesteld

Die eerdere plannen gingen uit van renovatie van het Kruytgebouw en handhaving van het Wentgebouw, het voormalige gebouw van Tandheelkunde, tot 2011. Weliswaar moest dat gebouw opgeknapt worden om het nog een jaar of tien bewoonbaar te laten blijven, maar dit voorjaar leken de kosten van die operatie nog te overzien. Deze zomer veranderden de vooruitzichten echter, toen asbest op de tussenverdiepingen werd ontdekt. Bovendien stelt de gemeente Utrecht strenge eisen in verband met de noodzakelijke gebruikersvergunning.

Een grondige analyse maakte duidelijk dat het tijdelijk opknappen van het Wentgebouw de universiteit veertig miljoen euro zou gaan kosten. Omdat een dergelijke uitgave voor een zo korte periode onverantwoord werd geacht, moest de oorspronkelijke planning worden bijgesteld. Of het Wentgebouw moest zo ingrijpend worden gerenoveerd dat het daarna weer voor lange tijd bruikbaar zou zijn. of er moet snel vervangende nieuwbouw komen. In dat laatste geval kan het gebouw al op korte termijn worden afgestoten. Voor die tweede optie heeft het college van bestuur dinsdag gekozen.

Een extra argument voor aanpassing van de plannen was dat inmiddels ook in het gebouw van Aardwetenschappen asbest is aangetroffen. Om de gebruikersvergunning van dat pand veilig te stellen, moet op korte termijn voor rond twintig miljoen euro aan het interieur verspijkerd worden. Om te voorkomen dat de huisvestingslasten tot extra bezuinigingen leiden, heeft het college van bestuur besloten om de renovatie van het Van Unnikgebouw en het Kruytgebouw uit te stellen. Daarmee is ook de verhuizing van de faculteit Sociale Wetenschappen naar het Bestuursgebouw op de lange baan geschoven. Dat betekent weer dat het Van Langeveldgebouw niet rond 2011 zal worden verkocht, zoals aanvankelijk in de bedoeling lag, maar langer in universitair gebruik blijft. In de binnenkort te presenteren investeringsbegroting hoopt het college op dit punt meer duidelijkheid te geven.

Een discussiepunt is nog de plaats van de nieuwbouw, die het Wentgebouw moet gaan vervangen. De faculteit Farmacie pleit al enige tijd voor huisvesting in de buurt van het UMC Utrecht. Omdat de faculteit zal opgaan in de nieuwe Utrechtse bètafaculteit, is echter ook vestiging aan de westkant van De Uithof denkbaar. Over de locatie zal een besluit worden genomen in samenhang met de presentatie half november van meer uitgewerkte plannen voor de bètafaculteit. Meteen daarna zal het nieuwbouwproject in gang worden gezet. Het college hoopt de nieuwbouw over vier jaar in gebruik te kunnen nemen.

Tegenslag twee

Na het slechte nieuws van het Wentgebouw kreeg de universiteit vorige week nog een tegenvaller te verwerken. Bij het openen van de bidbrieven voor het zogeheten fratercomplex tussen Herenstraat en Nieuwegracht bleek de universiteit met zijn bod als tweede te zijn geëindigd. Daarmee is de kans dat de universiteit dit complex kan kopen, nagenoeg verkeken. In de huisvestingsplannen voor de binnenstad zou het fratercomplex deel uit gaan maken van de huisvesting van de subfaculteiten rechten en economie. Gevolg van deze tegenvaller is dat het af te stoten pand Janskerkhof 15a als onderwijsgebouw in gebruik zal blijven, totdat een alternatieve oplossing voor de huisvesting van rechten en economie is gevonden.

EH

Beide opleidingen kampen door de enorme studentenaanwas van dit jaar met grote problemen. Biomedische wetenschappen telt nu 280 eerstejaars studenten. Eerder werd 200 als uiterste limiet gesteld. Psychologie mocht ruim 750 nieuwelingen verwelkomen, terwijl volgens decaan Koops "alles boven de 500 fricties teweeg brengt."

De bestuurlijke druk op de opleiding Biomedische Wetenschappen om een numerus fixus te voorkomen is echter groot. Het grote contingent bachelors wordt gezien als ideale voeding voor de nieuwe Utrechtse masterprogramma's in de life sciences.

Het is bovendien maar helemaal de vraag of met het instellen van een fixus van 200 studenten de opleiding wel vol komt. Een halvering van de opleiding dreigt wanneer de omvangrijke groep uitgelote geneeskundestudenten niet langer kan worden opgenomen. Aankomende studenten mogen zich immers maar voor één fixus-opleiding aanmelden. "Het is dus de keuze tussen of klein of alle zeilen bijzetten", aldus opleidingsdirecteur Keesen.

Op dit moment wordt onderzocht of in het kader van de Bètafederatie andere opleidingen cursussen kunnen aanbieden waar studenten biomedische wetenschappen gebruik van kunnen maken. De opleiding verwacht de capaciteit te moeten verruimen van 200 naar 350 studenten.

De Utrechtse psychologen werden vorig jaar onaangenaam verrast door het feit dat Leiden, Rotterdam en de Vrije Universiteit een fixus instelden. De wederom gegroeide toeloop in Utrecht is deels aan die fixi te wijten. De Utrechtse opleiding heeft bij het college van bestuur inmiddels een aanvraag ingediend voor een studentenstop van 500 studenten. Rector Gispen stelde vorige week in een commissievergadering van de Universiteitsraad zich te kunnen vinden in het verzoek.

Maar gezien de ervaringen van de VU en Leiden die hun opleidingen niet vol kregen, wordt geen haast gemaakt met de verzending naar Den Haag. "We zullen laat indienen bij het ministerie", zegt decaan Koops. "We willen even zien wat onze concurrenten doen. Het is vooral de vraag wat de Universiteit van Amsterdam en Nijmegen beslissen. Ik denk dat wij een fixus krijgen wanneer de UvA er ook één krijgt."

XB

Dat stelt internist Jeen Haalboom in een interview in het U-blad van 4 november. Haalboom, die op 27 oktober zijn oratie uitsprak als hoogleraar ‘premedical sciences’ aan het Unversity College, toont zich in het interview bezorgd om de relatief grote uitval onder pas afgestudeerde artsen.

"Er is op dit moment een groot tekort aan artsen. Om dat tekort tegen te gaan, moeten we zorgen dat de beschikbare opleidingsplaatsen optimaal worden gebruikt. Maar wat zien we? Van de studenten die jaarlijks afstuderen, is na vijf jaar al 35 procent gestopt, voor het overgrote deel vrouwen."

Om de uitval tegen te gaan suggereert Haalboom twee oplossingen. Aan de ene kant moeten er meer jongens tot de opleiding worden toegelaten. Op dit moment is tachtig procent van de Utrechtse geneeskundestudenten vrouw. Die verhouding ligt te scheef, vindt Haalboom, die in het interview als oplossing een grotere inlootkans voor scholieren met het pakket natuur en techniek bepleit.

Bovendien zouden pas afgestudeerde artsen verplicht moeten worden om een aantal jaar fulltime te werken. “De beste manier daarvoor is om ze het geld dat de opleiding heeft gekost naar rato te laten terugbetalen als ze eerder stoppen”, aldus Haalboom.

EH

Afgelopen vrijdag opende de sociëteit van Unitas aan het Lucas Bolwerk haar deuren voor iedereen die overbodig geworden kleding kwijt wilde. Met succes. Tientallen mensen kwamen hun oude schoenen, broeken en truien dumpen. Zaterdag heeft een truck van Mensen in Nood de kleding opgehaald, zodat deze kan worden verkocht. De opbrengst wordt geïnvesteerd in projecten in de derde wereld.

Jeffrey Jung, vice-preses van de pr-commissie van Unitas, noemt de actie een groot succes. “Er was meer respons dan we hadden verwacht. Als studentenvereniging is het toch altijd de vraag in hoeverre je de niet-studentenwereld kunt bereiken. Dat is dus aardig gelukt, dit is zeker iets dat we elk jaar zouden kunnen doen.”

jdv

“Wij willen een open bestel met verregaande autonomie voor universiteiten en hogescholen. Wat ons betreft kan dan ook de bekostiging van de studenten via die instellingen lopen”, zegt PvdA-kamerlid Jacques Tichelaar.

Bij de IB-Groep heeft men kennis genomen van het voornemen van de PvdA. Een woordvoerster laat weten dat verbazing bij de IB-Groep overheerst. Inhoudelijk kan de beurzenverstrekker nog niet reageren. “Wij wachten wat dat betreft op een reactie van minister Van der Hoeven.”

De grootste oppositiepartij richt zijn pijlen overigens niet alleen op de Groningse beurzenverstrekker. Ook op het ministerie van Onderwijs kunnen nog eens 1100 ambtenaren weg. De PvdA denkt met die actie twee vliegen in een klap te slaan: de bureaucratie wordt teruggeschroefd, en voor de ambtenaren ligt een mooie toekomst in het verschiet in het onderwijs zelf. Daar worden over een paar jaar weer grote personeelstekorten verwacht.

Het is zeker niet uitgesloten dat de sanering van het ambtenarenapparaat bij de coalitie in goede aarde valt: die heeft terugdringing van de bureaucratie immers tot speerpunt van het beleid gebombardeerd.

De plannen van de PvdA worden nog deze week in het begrotingsdebat toegelicht.

HOP

In het veiligstellen van digitale publicaties speelt de Koninklijke Bibliotheek een rol. Samen met IBM heeft de KB een 'e-Depot' gemaakt. Daarin komt waarschijnlijk tachtig procent van het hele wereldaanbod aan wetenschappelijke artikelen. Grote uitgevers als Elsevier, Kluwer en Blackwell doen al mee.

Over een aantal jaren verspreid heeft het depot enkele miljoenen euro's nodig. Waar dat geld vandaan moet komen, is nog niet duidelijk. Van der Hoeven heeft het onderwerp op de Europese agenda gezet. Ook het Innovatieplatform gaat er aandacht aan schenken.

Het oudste artikel in het e-depot komt uit The Lancet van 1823. Alle oude edities van dat tijdschrift zijn gedigitaliseerd.

HOP

De 19-jarige eerstejaars speelde uitmuntend in het toernooi waarin de beste speelsters van het jaar elkaar ontmoeten. Desondanks was de studente uit Woerden in de finale (6-2 6-0) kansloos tegen plaatsgenote en trainingmaatje Esther Vergeer.

Griffioen wordt een grote toekomst voorspeld. Bij de US Open haalde ze onlangs al de halve finale in het enkelspel. Ze won daar het dubbelspel.

Coach Zwaan stelde zondag in Studio Sport ervan overtuigd te zijn dat Griffioen in de komende jaren als eerste aanspraak gaat maken op de nu nog onaantastbare troon van oud hvu-studente Vergeer.

XB

Van der Weijden zwom bijna vier seconden sneller dan het oude kortebaanrecord van Marcel Wouda. Met zijn tijd van 15.05,30 kwalificeerde hij zich voor het EK in Wenen.

De student wil nu op 2 december een gooi doen naar de titel op de 25 kilometer open water zwemmen in Dubai. Op 11 december volgt dan de 1500 meter in Wenen.

XB

De Wet Kinderopvang treedt per 1 januari in werking. Deze houdt onder meer in dat ouders nu zelf de rekening van de kinderopvang krijgen en zelf bij hun werkgever en de belasting een tegemoetkoming moeten aanvragen. Voor het universitaire personeel blijft Skobi de financiën regelen, maar ouders kunnen kiezen in hoeverre zij gebruik gaan maken van de diensten van Skobi.

Voor wie nog vragen heeft omtrent de nieuwe regelingen of het invullen van de vele formulieren kan daarvoor naar het speciale spreekuur op 5, 10 en 12 november van 10 tot 14 uur in kamer 411 in het Bestuursgebouw aan de Heidelberglaan 8 in De Uithof. Een afspraak maken is niet nodig.

Er is ook een permanente informatiebalie van Skobi in de Openbare Bibliotheek aan de Oudegracht. Deze balie is geopend op dinsdag, woensdag en vrijdag van 13 tot 17 uur, op donderdagavond van 19 tot 21 uur en zaterdags van 12 tot 15 uur.

(GK)