De bibliotheken krijgen de keuze tussen de helft van het aantal titels voor dezelfde prijs tot 2007 of behoud van alle titels met een jaarlijkse prijsverhoging van vijf procent. De Utrechtse bibliotheek zal binnenkort een beslissing hierover nemen.

Een halvering van het aantal tijdschriften lijkt veel. Toch spreken zowel Elsevier als de UKB van een goed resultaat. Het resterende aantal is namelijk nog altijd het dubbele van de hoeveelheid tijdschriften in 1999. Bovendien zijn alleen weinig gelezen tijdschriften geschrapt. Volgens de Utrechtse bibliothecaris Bas Savenije is 75 procent van het huidige gebruik in deze variant gedekt.

In het jaar 2000 sloten Elsevier en de UKB een opzienbarend akkoord. De bibliotheken moesten tot 2005 jaarlijks vijf procent meer abonnementsgeld betalen, maar in ruil kregen ze toegang tot alle tijdschriften die Elsevier elektronisch publiceert. Bibliotheken hadden tot dan toe slechts vierhonderd tijdschriften in huis. Het betekende een enorme uitbreiding van de hoeveelheid informatie. Daar kwam bij dat het fonds van Elsevier zich behoorlijk uitbreidde.

Dat bleef niet zonder gevolgen. In het jaar 2001 plukten wetenschappers een miljoen artikelen van Elsevier van het internet. Dit jaar zijn dat er naar schatting vier miljoen. De bibliotheken spreken dan ook van een succes. De deal was destijds gesloten om de vicieuze cirkel te doorbreken waar de uitgever en de universiteiten in opgesloten zaten: de uitgever verhoogde zijn prijzen, de universiteiten zegden enkele abonnementen op, waardoor de uitgever zijn prijzen weer moest verhogen, enzovoorts.

Voor alle bibliotheken samen kosten de tijdschriften ongeveer zeven tot acht miljoen euro.

XB/HOP

De populariteit van Nietzsche kwam aan het licht in het grote haat/liefde onderzoek van faculteitsblad De Filosoof van Wijsbegeerte. Op de vraag naar de denker, wiens denkbeelden hen het meest aansprak, kozen dertien van de ongeveer dertig deelnemers aan het onderzoek voor de Duitste moraalfilosoof. Hij kreeg precies één stem meer dan Wittgenstein.

Naast hun voorkeur konden de Utrechtse studenten ook de denker opgeven die hen het meest tegenstaat. In die categorie verzamelde René Descartes, die rond 1640 enige tijd aan de Utrechtse Maliebaan woonde, de meeste stemmen. Opvallend is dat Wittgenstein ook in dit lijstje als tweede is geëindigd.

EH

De top van het klassement:

Meest geliefd:

1. Nietzsche 13
2. Wittgenstein (beide periodes) 12
3. Spinoza 9
4. Kant 8
5. Adorno 5

Meest gehaat:

1. Descartes 10
2. Wittgenstein (eerste periode) 8
3. Habermas en Heidegger 6
5. Carnap 5
6. Kant 4

Google Scholar richt zich vooral op de bèta-wetenschap. De sofware werkt uiteraard met trefwoorden, maar je kunt ook op auteur zoeken. Google sorteert de resultaten op relevantie. Een artikel in het tijdschrift Nature waarnaar 130 keer is verwezen, vindt Google relevanter dan een artikel over hetzelfde onderwerp in een obscuur blad waarnaar slechts twee keer is verwezen.

De zoekroutine is nog in ontwikkeling. Google hoopt Scholar zo nuttig mogelijk te maken voor de wetenschap, zeggen de makers. “We erkennen onze schatplichtigheid aan al diegenen in de universiteiten die Google mogelijk hebben gemaakt.”

Het grootste probleem is dat je vaak op websites stuit waarvoor je moet betalen. Veel artikelen staan in besloten databases. Wie intikt “author:einstein”, kan de eerste treffer niet lezen.

De website is www.scholar.google.com. Stand on the shoulders of giants, staat onder de invoerbalk.

HOP

De KNAW heeft veertig jonge onderzoekers geselecteerd, onder wie zeventien vrouwen, afkomstig uit alle disciplines en werkzaam op Nederlandse universiteiten en onderzoeksinstituten. Vanuit de UU zijn dat dr. R. van Ee (biofysica), dr. W.J. Niessen (medische beeldverwerking), mw. dr. B. Völker (sociologie) en prof. dr. ir. B.M. Weckhuysen (anorganische chemie en katalyse).

De Jonge Akademie wil jonge onderzoekers in aanraking brengen met vakgebieden buiten het eigen specialisme. Ze worden aangemoedigd visies te ontwikkelen op de toekomst van het eigen vakgebied en aangrenzende vakgebieden, en ook op het te voeren wetenschapsbeleid.

De leden van De Jonge Akademie krijgen jaarlijks een reisbeurs voor het bijwonen van wetenschappelijke conferenties of voor een gastonderzoekerschap in het buitenland. Elk jaar zal DJA een tweedaagse interdisciplinaire conferentie beleggen.

De veertig DJA-leden worden pas in februari 2005 door OCW-minister Van der Hoeven geïnstalleerd. Op die dag zullen ze hun bestuur kiezen.

HOP

Voor de complete lijst met Jonge Akademie-wetenschappers zie www.knaw.nl

De Utrechtse roeiverenigingen pleiten al jaren voor volwaardige faciliteiten binnen de gemeentegrenzen. Vooral voor de trainigen van toproeiers voldoet het Merwedekanaal al enige tijd niet meer. Vandalisme, werkzaamheden aan bruggen en een groeiend aantal woonboten zorgen voor veel overlast. Bovendien lijkt het nieuwe Utrechtse centrumgebied de mogelijkheden nog verder te gaan beperken.

De plannen voor een roeibaan in het Rijnenburg, op de grens van Ijsselstein en Utrecht, zijn niet nieuw. De Stichting Watersportbaan Midden Nederland ijvert al enige jaren voor een roeibaan annex recreatiegebied op die plek.

In samenwerking met adviesbureau Grontmij werd een haalbaarheidsstudie uitgevoerd. De stichting overhandigde de resultaten die aantonen dat Rijnenburg een goede lokatie is vorige week aan de Utrechtse wethouder Van Kleef. Deze toonde zich geïnteresseerd, maar benadrukte dat de plannen voor de ontwikkeling van Rijnenburg nog wel even op zich laten wachten.

Het is overigens niet de bedoeling dat de gebouwen van de roeiverenigingen uit Utrecht zullen verhuizen. Deze blijven gewoon aan het Merwedekanaal.

XB

Veltman, die de Nobelprijs in 1999 samen met Gerard 't Hooft kreeg toegekend voor zijn onderzoek op het gebied van de deeltjesfysica, is een van de tien door de Maasroute genomineerde kandidaten. Hij werd in 1931 geboren in Waalwijk, waar zijn vader hoofd van de lagere school was.

In de race om de titel heeft Veltman een aantal geduchte concurrenten. Andere genomineerden zijn onder meer biljarter Rini van Bracht, oud-voetballer en huidig RKC-directeur Marcel Brands en het duo Mark en Marian Taminiau, de oprichters van Het Land van Ooit.

Tot 9 december stelt de Maasroute de tien kandidaten aan de lezers voor. Daarna kunnen alle ontvangers van het advertentieblad hun stem uitbrengen. Op 29 december maakt de redactie de winnaar bekend.

EH

In het masterprogramma 'gerechtelijke dwalingen' zal ondermeer het dossier 'de Deventer moordzaak' tegen het licht worden gehouden. In die zaak trad hoogleraar Knoops op als advocaat. Knoops slaagde er in eerste instantie in de veroordeling van verdachte Ernst Louwes ongedaan te maken, maar Louwes werd later toch schuldig bevonden.

Hoewel het volgens Knoops niet de bedoeling is om studenten 'voor inspector Morse te laten spelen', beseft hij dat de universiteit zich met dit programma op glad ijs begeeft. Een onderwijsinstelling kan immers het verwijt krijgen zich met de rechtsgang te bemoeien.

In een ander nieuw en voor Nederland uniek onderwijsprogramma staan Utrechtse rechtenstudenten de verdediging in het Sierra Leone-tribunaal bij. Studenten hebben daarvoor een geheimhoudingsplicht moeten tekenen.

XB

Collegelid Wim Kardux over toekomst UU

Na alle sombere berichten over bezuinigingen en reorganisaties die de afgelopen maanden in deze kolommen zijn verschenen, biedt de begroting zelf nog maar weinig nieuws. Tot 2006 blijft de universitaire exploitatie een tekort vertonen. Daarna moeten de bezuinigingen in faculteiten en diensten de kosten zover hebben teruggedrongen dat weer voorzichtig kan worden gedacht aan het aanvullen van de lege universitaire kas.

Een teleurstelling is dat het tekort over het lopende boekjaar met ruim 16 miljoen euro aanzienlijk hoger zal uitvallen dan eerder werd verwacht. Als voornaamste oorzaak voor die tegenvaller noemt collegelid Wim Kardux het feit dat de verwachtingen over het effect van de bezuinigingen te hooggespannen zijn geweest. "Het kost heel veel tijd om een reorganisatie op een sociaal verantwoorde manier door te voeren. Dat merken we aan den lijve als het gaat om de Bestuursdienst en het is dus logisch dat het ook bij andere diensten en in faculteiten niet zo snel gaat als we hadden gehoopt. Inmiddels hebben alle onderdelen echter duidelijke plannen gepresenteerd om hun tekort terug te dringen. Wij hebben dan ook goede hoop dat zij hun begroting over een paar jaar op orde hebben."

Vanaf 2007 kunnen we dus weer voorzichtig aan een positief resultaat gaan denken, maar intussen is de kas leeg en moet de universiteit de komende jaren vele miljoenen lenen. Zo veel reden voor optimisme is er dus niet.

"Dat klopt. Zoals we al eerder hebben duidelijk gemaakt, stijgen de huisvestingslasten zo sterk dat we volgend jaar al door onze financiële reserves heen zijn. En dat gaat nog wel even door. We moeten komend jaar al 75 miljoen euro lenen om rond te komen en daar zal het zeker niet bij blijven."

Is dat niet riskant?

"Op zich niet, want we zijn nog voldoende solvabel, zoals dat heet. De banken blijken meer dan bereid om ons het geld tegen een aantrekkelijke rente te verstrekken. Maar door die leningen, krijgen we wel te maken met een forse rentelast, die we de komende jaren uit de exploitatie zullen moeten betalen. We kunnen dus niet zo doorgaan."

Er mag de komende jaren dus eigenlijk niets meer mis gaan.

"De situatie is inderdaad nog allesbehalve rooskleurig. Ik verwacht weliswaar dat we de komende jaren de nodige efficiencywinst kunnen boeken door het inrichten van gezamenlijke servicecentra voor faculteiten en diensten. Maar veel zal afhangen van de vraag of de onderdelen nu zo doordrongen zijn van de ernst van de situatie dat ze serieus werk gaan maken van de door ons opgelegde bezuinigingen."

Maar dat laat onverlet dat zich op het terrein van de huisvesting weer nieuwe tegenvallers kunnen voordoen.

"Dat verwacht ik niet. Het lijkt er op dat we nu echt alle problemen in onze gebouwen in kaart hebben gebracht. Maar dat neemt niet weg dat we alles op alles zullen moeten zetten om de huisvestingskosten nu verder in de hand te houden. Vandaar ook dat we onlangs hebben besloten om een aantal plannen uit te stellen. Anders was een nieuwe bezuinigingsronde onvermijdelijk geweest."

Met als gevolg, om de begroting te citeren, 'dat de kwaliteit van een deel van de huisvesting voor een langere periode onder het gewenste niveau zal blijven en dat de risico's ten aanzien van de bedrijfszekerheid in een aantal gebouwen zullen oplopen'.

"Dat klopt. Uiteraard garanderen we de veiligheid van medewerkers en studenten, maar ideaal is anders. Wat de installaties betreft balanceren we in sommige gebouwen op het randje."

In de begroting staat dat het Kruytgebouw tot 2016 in gebruik zal blijven. Wat gebeurt er daarna mee?

"Dan zal het, net als het Wentgebouw, worden afgestoten en vervangen door nieuwbouw aan de westkant van De Uithof. Ook het Androclusgebouw van Diergeneeskunde zal in diezelfde periode worden vervangen door nieuwbouw. Voor al die ruim dertig jaar oude gebouwen geldt dat renovatie zo duur wordt, dat je er beter nieuwbouw voor in de plaats kunt zetten."

Wat betekent dat voor de bestaande gebouwen, met name voor het Wentgebouw dat al in 2009 zal worden afgestoten?

"Dat is een vraag, waarover we ons nu snel moeten buigen. We hopen uiteraard een nieuwe gebruiker te kunnen vinden. Zo niet, dan zit er weinig anders op dan het gebouw te slopen."

Tot slot, hoe lang gaat het nog duren voordat de UU weer financieel gezond is?

"Dat is moeilijk te zeggen. Alleen al op het gebied van de huisvesting verwacht ik dat we nog jaren nodig hebben om de afschrijvingen en de investeringen permanent in evenwicht te krijgen. Maar ook als dat ons lukt en als we intussen verschoond blijven van nieuwe verrassingen uit Den Haag, zullen onderzoek en onderwijs nog lange tijd onder een forse bezuinigingsdruk moeten leven. Voorlopig is er dus weinig reden voor optimisme."

EH

De uitgaansgelegenheden werden in het kader van het project 'deurbeleid' meerdere malen bezocht door politiemensen in burger. Allochtone agenten bleken minder welkom dan autochtone en vrouwelijke agenten. Een politiewoordvoerder bevestigt dat bij één kroeg representatief geklede allochtone agenten die zich fatsoenlijk gedroegen zes van de zeven avonden niet binnenkwamen. Eind dit jaar zal de politie bevindingen en conclusies openbaar maken.

"Niets nieuws," stelt Ismail Adiyaman, apotheker in opleiding. Adiyaman stapte vier jaar geleden nadat hij geweigerd was bij een studentenfeest, naar de commissie gelijke behandeling. Deze verklaarde zijn klacht gegrond. "Ik houd de ontwikkelingen op dit vlak in de gaten. En het gaat niet de goede kant op."

Ook Martin Jansen van het Utrechtse bureau discriminatiezaken herkent de bevindingen van de politie, hoewel het aantal ingediende klachten, gemiddeld één per maand, meevalt. "Maar vooral uit de informele contacten die we hebben, blijkt dat allochtone jongeren vaak geweigerd worden."

De politie wil op dit moment niet zeggen welke vijf ondernemingen zijn bezocht. City Hall aan de Oudegracht is er in elk geval één van, weet bedrijfsleider Herman van Hazendonk. "Maar over de opzet van het onderzoek of over de resultaten heb ik nog niets gehoord."

Over het deurbeleid van City Hall zegt Van Hazendonk. "Wij selecteren, dat is iets anders dan discrimineren." Representatief voorkomen en goed gedrag zijn volgens hem de belangrijkste criteria. "Niet of iemand een kleurtje heeft." Dat allochtonen die er keurig uitzien en zich netjes gedragen in de Utrechtse horeca toch vaak de toegang wordt ontzegd, noemt hij "een kwalijke zaak".

Hij laakt echter de eenzijdige benadering van de problematiek. "De maatschappelijke verantwoordelijkheid kan niet alleen bij de horeca liggen. De portiers komen nu in het verdomhoekje te zitten. Maar kijk om je heen. De toestanden die je op straat ziet, hebben wij binnen onze bedrijven." Vooral het groepsgedrag en het lastigvallen van vrouwen spelen de horeca volgens Van Hazendonk parten. Hij pleit voor voorlichting aan jongeren over hoe ze geacht worden zich te gedragen in uitgaansgelegenheden.

Ismail Adiyaman vindt dat allochtone jongeren actiever betrokken moeten worden bij het deurbeleid van de horeca. "Het overleg daarover voltrekt zich nu vooral tussen gemeentelijke instellingen, politie en de horeca-ondernemers." Adiyaman denkt dat pas werkelijk tot maatregelen zal worden overgegaan wanneer allochtone jongeren hun eigen ervaringen met horecagelegenheden kunnen inbrengen en de aard en omvang van de problemen duidelijk wordt.

XB

Als reden noemt de NVAO dat de tarieven van het samenwerkende Vlaanderen en Nederland te zeer van elkaar afweken. Het Nederlandse tarief voor de accreditatie van een bestaande opleiding is destijds door staatssecretaris Nijs en de Tweede Kamer vastgesteld op 2500 euro. In Vlaanderen hoefden de instellingen maar 500 euro per kwaliteitskeurmerk te betalen.

Opmerkelijk genoeg leidde de gewenste harmonisatie tot een eenzijdige verlaging van het Nederlandse tarief. Staatssecretaris Rutte ging daar voetstoots mee akkoord en gaf bovendien toestemming om het standaardtarief van 10.000 euro voor de accreditatie van nieuwe opleidingen voortaan een maximumtarief te laten zijn. Dat betekent dat de NVAO bij minder tijdrovende accreditaties een lager tarief in rekening mag brengen.

Daarmee is de staatssecretaris tegemoet gekomen aan de kritiek van onder anderen collegevoorzitter Yvonne van Rooy van de Universiteit Utrecht. Bij de opening van het academisch jaar hekelde zij de hoge accreditatiekosten en rekende zij voor dat een keurmerk voor de letterenstudies haar instelling wel eens 500.000 euro zou kunnen kosten.

Van Rooy noemt de tariefsverlaging "een belangrijke en welkome stap". Maar er moet wat haar betreft nog veel meer gebeuren. Sinds de kwaliteit van bachelors en masters apart beoordeeld wordt, zijn de accreditatiekosten sterk toegenomen. Bovendien zijn de visiterende en beoordelende instanties (VBI's) volgens haar veel duurder dan de visitatiecommissies die vroeger bij de VSNU en de HBO-raad hoorden.

Daarnaast kan er volgens haar bezuinigd worden als VBI's het begrip opleiding verruimen en zo veel mogelijk kwaliteitsaspecten faculteitsbreed beoordelen. Besluiten over de voorzieningen, de interne kwaliteitszorg en de inzet van personeel vallen gewoonlijk op faculteitsniveau. Ook het gezamenlijk accrediteren van verwante bacheloropleidingen kan volgens haar flinke besparingen opleveren. Het besluit om de letterenstudies samen te beoordelen is daarvan een goed voorbeeld.

HOP