Afzwaaiende Anton Pijpers roept op tot meer samenwerking tussen universiteiten

De Utrechtse burgemeester Sharon Dijksma reikte hem de hoge koninklijke onderscheiding uit. “Anton heeft Utrecht en de universiteit gediend als geen ander”, zei Dijksma. 

Pijpers nam donderdag afscheid van de universiteit waaraan hij in totaal zo’n veertig jaar verbonden was. Hij begon als student Diergeneeskunde, werd hoogleraar en later decaan van de faculteit Diergeneeskunde. De afgelopen acht jaar was hij voorzitter van het Utrechtse universiteitsbestuur.

Het opspelden van het lintje was een hoogtepunt in een bijeenkomst waarin Pijpers toch al overstelpt werd door blijken van erkenning. Uit handen van Karin Laglas, voorzitter van de Utrechtse Raad van Toezicht, kreeg hij de zilveren universiteitspenning uitgereikt. En van de Utrechtse commissaris van de Koning, Hans Oosters, ontving de collegevoorzitter de provinciale erepenning.

Rust in de tent
De verschillende sprekers kwamen met prijzende woorden voor de verbindende en pragmatische leiderschapsstijl van Pijpers. Volgens UU-vicevoorzitter Margot van der Starre was het vooral aan hem te danken dat er in Utrecht bestuurlijk al jaren “rust in de tent” is.

Anderen legden grote nadruk op de positieve rol die de collegevoorzitter speelde bij de ontwikkeling van het Utrecht Science Park als belangrijk centrum voor kennisontwikkeling en bedrijvigheid en bij het versterken van de banden met de stad en de regio Utrecht. 

Utrecht Science Park versus De Uithof
De bijeenkomst begon donderdag met een interview van Bas Mesters, de hoofdredacteur van DUB, met Pijpers. De collegevoorzitter kreeg onder meer enkele dilemma’s voorgelegd. Zo geeft hij de voorkeur aan de naam ‘Utrecht Science Park’ boven ‘De Uithof’ omdat die laatste naam hem te veel deed denken aan de winderige ijsbaan ‘De Uithof’ in Den Haag waar hij als veelbelovend schaatstalent ooit rondjes reed.

En als hij echt moet kiezen, antwoordt hij ontkennend op de vraag of de werkdruk in Utrecht “te hoog” is. Pijpers erkende wel dat er heel hard gewerkt moest worden, maar dat hoeft volgens hem niet per se een probleem te zijn. Het is het de taak van leidinggevenden om hun medewerkers “plezier, perspectief en autonomie in hun werk” te geven.

Pijpers ging in het interview ook in op de verhardende verhoudingen in de samenleving en de gevolgen daarvan voor de universiteit. Moeilijke kwesties als de spanningen met de pro-Palestina beweging ging hij niet uit de weg. Ook blikte hij desgevraagd terug op zijn vermeende excessieve declaratiegedrag. Kijk hieronder het hele gesprek (vanaf 4.30 min.). 

In zijn dankwoord riep Pijpers universiteiten op om meer samen te werken. Dit is volgens hem nodig om de academische wereld te beschermen. Hij wees daarbij onder meer op de ontwikkelingen in de Verenigde Staten waar wetenschappelijke instellingen onder vuur worden genomen door de regering Trump. “Ik hoop dat wereldwijd universiteiten gezamenlijk actie ondernemen om de academische vrijheid te borgen. 

De Nederlandse universiteiten die publiek gefinancierd worden zouden wat hem betreft ook meer zaken moeten afstemmen. Te denken valt daarbij onder meer aan het in stand houden van een breed opleidingenaanbod in Nederland. “Moeten we elkaar echt op kosten jagen door met marketingcampagnes te concurreren om studenten? Het zou mooi zijn als dat stopt.”

Pijpers erkent dat het inleveren van autonomie voor instellingen een lastige opgave is. Maar het is volgens hem noodzakelijk dat universiteiten over hun eigen schaduw heen durven stappen, ook in andere discussies zoals die over de bekostiging van het hoger onderwijs.

Dat het mogelijk is, blijkt volgens hem onder meer uit het gezamenlijke plan dat de Nederlandse universiteiten onder zijn leiding opstelden om de internationalisering van het hoger onderwijs zélf in goede banen te leiden. Daarmee werd voorkomen dat alle bacheloropleidingen van de minister een taaltoets moesten ondergaan.

Carnavalssjaal
En toen was het tijd voor de borrel in de Aula van het Academiegebouw. Daar werd bij binnenkomst het lied van de Utrechtse veterinairen ten gehore gebracht, en uit volle borst meegezongen door de collegevoorzitter die nu met pensioen gaat.

Tijdens het diner in de Senaatszaal werd Pijpers opnieuw toegesproken, in het bijzijn van vrijwel alle collegevoorzitters van andere universiteiten. Wederom werd hij geroemd vanwege zijn verbindend vermogen en bestuurlijke kwaliteiten. De sfeer was los en vol humor. Op een gegeven moment begeleidde Pijpers met brede armgebaren een carnavalesk optreden van de faculteitsdecanen, die waren gehuld in Oeteldonkse rood-wit-gele carnavalsjaals. 

Publiek geheim is dat Pijpers zijn agenda rond carnavalstijd blokte om af te zakken naar Den Bosch. Met het oog op zijn volgende trip zuidwaarts ontving hij een door een van de decanen gebreide carnavalssjaal, die hem op Utrechtse wijze warm zal houden.