Meer proctoring en mogelijk toetsen op zaterdag door verbod op grote tentamens

De universitaire roosteraars hadden het druk de afgelopen weken. Nadat het kabinet in de persconferentie van 13 oktober een gedeeltelijke lockdown afkondigde, besloot het Utrechtse universiteitsbestuur alle ‘fysieke’ tentamens met meer dan honderd studenten te verbieden. De toetsen waarvoor ook zalen in de Jaarbeurs en op sportcentrum Olympos waren gereserveerd, moesten óf worden opgesplitst óf online worden aangeboden.

Voor zo’n zeventig tentamens, vooral van de faculteiten Geowetenschappen en Bètawetenschappen, moest op dat moment een oplossing worden gevonden. Een groot deel daarvan kon online plaatsvinden, maar voor andere toetsen werd naar alternatieven gezocht. Omdat er minder studenten in een zaal mochten, nam de druk op de zalencapaciteit toe. En die was vanwege alle coronamaatregelen toch al beperkt.

Zaterdag
De universiteit besloot daarom de timeslots voor tentamens te verruimen. Fysieke tentamens zouden ook na acht uur ’s avonds (tot tien uur) en op zaterdag mogen plaatsvinden. Uiteindelijk hoefde van die optie slechts zeer beperkt gebruik te worden gemaakt. Vijf schriftelijke tentamen liepen door tot half negen, vooral voor de studenten die vanwege individuele voorzieningen extra tijd krijgen voor het maken van tentamens. Het was in blok 1 niet nodig om tentamens op zaterdag te roosteren.

De universiteit gaat ervan uit dat ook in blok 2, dat loopt tot eind januari, geen grootschalige tentamens mogelijk zijn. Gezien het grote aantal aanvragen voor fysieke tentamens zal er nog steeds ruimte in de Jaarbeurs en in Olympos nodig zijn. En ook dan bestaat de mogelijkheid dat tentamens doorlopen tot tien uur ’s avonds of op zaterdag worden geroosterd, al zal dat naar verwachting wederom beperkt zijn.

“Zo hopen we dat alle aangevraagde tentamens alsnog gepland kunnen worden, maar het wordt wel een grote uitdaging”, laat directeur Geesteswetenschappen Miranda Jansen, trekker van de universitaire werkgroep roostering, per mail weten. “De komende week moet blijken of alle aangevraagde tentamens ‘on campus’ daadwerkelijk geroosterd kunnen worden binnen de bestaande mogelijkheden.”

Voorkeur voor fysieke tentamens
Voor de opleiding Informatiekunde betekende de UU-beslissing dat vier tentamens met meer dan honderd studenten over meerdere zalen verdeeld moesten worden, schrijft opleidingsdirecteur Frans Wiering. “Gelukkig was dat voor drie van de vier al zo ingeroosterd.

Voor twee grote vakken van blok 2 komen er nu - in plaats van twee fysieke toetsen - één fysieke toets en één online thuistoets. Wiering hoopt dat er geen strengere lockdown komt die fysieke toetsing helemaal onmogelijk maakt. Volgens hem hebben de meeste docenten en studenten een sterke voorkeur voor deze wijze van tentamineren.

“De vraagstelling hoeft niet herzien te worden en er hoeft niet over surveillance te worden nagedacht. En niet onbelangrijk: thuistoetsen wordt door veel studenten als onprettig ervaren omdat de omgeving niet de rust heeft die in een tentamenzaal heerst, en omdat aanpassingen in de toetsvorm stressverhogend kunnen werken.”

Thuistentamens
Overigens had de haastklus voor de zalenroosteraars nog veel lastiger kunnen zijn. Grote studies zoals Diergeneeskunde, Rechten en Psychologie hadden enige tijd voor de beslissing van het UU-bestuur zélf al besloten om hun ingeroosterde tentamens op locatie af te blazen. Zij kozen voor thuistentamens.

Bij Psychologie stonden er voor dit eerste blok bijvoorbeeld twee grote tentamens met zo’n zeshonderd studenten gepland in de Jaarbeurs. Al enkele weken terug viel het besluit om deze te schrappen. “Onze docenten hadden hier geen goed gevoel over”, vertelt opleidingsdirecteur Maarten van der Smagt. “Misschien dat je binnen nog wel anderhalve meter afstand kon aanhouden, maar in de liften of buiten? Die verantwoordelijkheid wilden we niet nemen.”

Niet twee verschillende toetsen
Rechten had voor de zomer al de beslissing genomen om de tentamens van de eerstejaars online te doen. “Dat pakte nu goed uit”, zegt onderwijsdirecteur Bald de Vries die de instroom van nieuwe studenten dit jaar fors zag toenemen.

Voor blok 1 stonden er nu nog drie grote rechtententamens voor ouderejaars gepland. “Maar we zagen al vroeg dat vanwege corona grote groepen studenten niet zouden willen of kunnen komen. Toen stonden we voor de keuze om het tentamen op locatie én online aan te bieden, maar dat is logistiek erg lastig én je moet twee verschillende toetsen maken. Daarom hebben we gezegd: alles online.”

Uiteindelijk moest de universiteit vijf van de elf tentamens die in de Jaarbeurs geboekt stonden, annuleren. De universiteit is met de Jaarbeurs in gesprek over de financiële gevolgen daarvan. In sportcentrum Olympos stonden oorspronkelijk 31 tentamens gepland, daarvan werden er twaalf geschrapt.

In totaal werden er 368 tentamens op locatie ingeroosterd als afsluiting van blok 1, schriftelijk en digitaal. Daarvoor waren nu 656 zalen nodig. Op studentenkamers werden nog zo’n 240 tentamens online gemaakt.

Meer proctoring
Door het verbod op grote tentamens op locatie lijkt nu bovendien het gebruik van ‘proctoring’ een vlucht te gaan nemen. Tot nu toe werd binnen de UU nog maar op beperkte schaal gebruik gemaakt van deze omstreden surveillance-software voor thuistentamens, vooral de opleiding Geneeskunde maakt er gebruik van.

Maar deze week zette de faculteit Diergeneeskunde voor het eerst proctoring in bij een bachelortoets die 244 studenten nu thuis moesten maken. Ook bij andere eerstejaarstoetsen in de komende weken zullen studenten digitaal worden geobserveerd om de kans op fraude zoveel mogelijk tegen te gaan.

De psychologie-opleiding voorziet dat er in de nabije toekomst nog wel vaker toetsen met grote groepen studenten online gaan plaatsvinden in plaats van locatie. Zij overweegt nu eveneens vanaf blok 2 surveillance-software te gaan gebruiken.

Hoewel het studenten door variatie in de volgorde van vragen en in voorbeelden en door grotere tijdsdruk nu al moeilijk wordt gemaakt om medestudenten te raadplegen, denkt Van der Smagt de software toch nodig te hebben. “Ook om de werkdruk binnen de perken te houden. “Het telkens opnieuw geheel nieuwe openboek- en inzichtvragen ontwikkelen, en ook het nakijken daarvan, kost docenten veel meer tijd.”

Voor de selectietoetsen voor aankomende studenten in februari, lijkt ons proctoring bovendien ook geschikt. Die 1300 scholieren kunnen waarschijnlijk niet naar Utrecht komen en we willen niet graag dat pa of ma de toets zit te maken."