Opluchting maar ook zorgen over terugkeer naar collegezaal

Over het algemeen was de opluchting groot onder instellingen van het hoger onderwijs en studentenvakbond ISO dat colleges niet meer volledig online gegeven hoeven te worden. Docenten en studenten kunnen weer gewoon naar de campus komen. Ook het universiteitsbestuur van de UU is opgelucht, zo staat in de corona-update van 17 augustus die naar alle studenten en werknemers per mail is verstuurd.

De UU had voor de zomer al aangegeven uit te gaan van het scenario dat het onderwijs gewoon weer op de universiteit gevolgd kan worden. Een verzoek van premier Rutte om twee scenario’s uit te werken waarin de eerste uitgaat van online en de tweede van fysiek onderwijs, legde de universiteit al naast haar neer. “De meeste van ons zouden gillend gek worden van zo’n opdracht”, verwoordde rector Henk Kummeling dit in een gesprek van DUB met de drie bestuursleden voor de zomer.

Na de persconferentie van 13 augustus blijkt een online-scenario ook niet meer nodig. Wel moet de roostering worden aangepast, omdat de UU uitging van maximaal honderd studenten in een collegezaal en niet 75 zoals premier Rutte vertelde. “Daarom is het nog steeds nodig om ook hybride en online onderwijs in te roosteren, naast het onderwijs op locatie", schrijft het bestuur in de corona-update. “Streven is dat de aangepaste roosters zo snel mogelijk gepubliceerd worden in Blackboard. Het kan per opleiding verschillen wanneer ze online staan.”

Zorgen
Het CvB heeft ook gehoord dat er docenten en studenten zijn die vanwege hun gezondheid graag wat meer veiligheidsmaatregelen zouden zien om besmetting te voorkomen. Zo zegt docent Genderstudie Ilse Lazaroms in de Volkskrant dat haar luchtwegen kwetsbaar zijn:  ‘Ik ben alleenstaand en heb een dochter van 6. Dus alles valt of staat met mijn gezondheid. En dan sta ik straks twee uur lang in overvolle, slecht geventileerde werkgroeplokalen te doceren. De universiteit hoort een veilige werkomgeving voor docenten en studenten te garanderen.’  

Volgens de coronamaatregelen die op 30 augustus ingaan, moeten er nog wel speciale looproutes zijn en mondkapjes worden gedragen in de gangen en zullen er bij ingangen nog flessen handgel staan. Ook goed ventileren blijft een must. Het Utrechtse CvB wil ook een veilige werkplek bieden en komt deze week met een meer uitgebreide reactie op deze zorgen. Wel zegt het bestuur dat er nog steeds schoonmaakmiddelen beschikbaar zijn en iedereen adviseert regelmatig een zelftest te doen. Volgens het kabinet moeten studenten dit twee keer in de week doen.

Toch gebruiken weinig studenten de zelftests. Dat probleem negeerde het kabinet aanvankelijk, en ook de Tweede Kamer deed er weinig mee. Maar in een speciale coronawet is wel de mogelijkheid ingebouwd om testbewijzen in het hoger onderwijs verplicht te kunnen stellen, mocht de situatie daarom vragen. Het kan bij wijze van spreken met een druk op de knop.

Kritische geluiden
Op de versoepelingen voor het hoger onderwijs is meer kritiek. Het Outbreak Management Team (OMT) adviseerde de regering om de versoepelingen pas drie weken later te laten ingaan, dus op 20 september, omdat het clusters van besmettingen “en bijgaand onrust” voorspelt als het kabinet de maatregelen eerder loslaat. Studenten komen terug van vakantie en nemen het virus misschien mee.

Bovendien is nog niet iedereen die dat wil dubbel gevaccineerd. In de groep 18 tot 25-jarigen heeft 64 procent een eerste vaccinatie gehad, schrijft het RIVM. Volgens andere cijfers is ruim 80 procent in de leeftijd van 16 tot 24 jaar bereid zich te vaccineren en dat percentage loopt op.

Daarom zouden er nog beperkingen moeten gelden bij de start van het studiejaar, is de gedachte. Zo denken de GGD’s er ook over. “We hebben de ervaring van de te snelle versoepeling eind juni (‘dansen met Jansen’) nog scherp op het netvlies”, zegt voorzitter André Rouvoet van hun koepelvereniging. Die versoepelingen leidden tot een explosieve toename van het aantal besmettingen.

Snelweg
In een uitzending van talkshow Op1 maakte viroloog Ab Osterhaus zich zorgen en UvA-hoogleraar politicologie John Grin zegt in de Volkskrant dat het hoger onderwijs een “snelweg voor het virus” kan worden. Studenten komen via bijbaantjes en het sociale leven met veel meer mensen in contact en dan zou het virus weleens vrij spel kunnen krijgen op universiteiten en hogescholen. Ook filosoof Jeroen de Ridder van De Jonge Akademie vreest dat het virus opnieuw de kop op zal steken.

Ook lang niet alle studenten staan te trappelen. Van de zevenhonderd studenten in het opiniepanel van actualiteitenprogramma EenVandaag juicht slechts de helft de versoepelingen toe, terwijl 39 procent de heropening geen goed idee vindt. Er zijn ook jongeren die zich niet kunnen laten vaccineren, bijvoorbeeld vanwege een immuunziekte, en sommigen van hen zijn ronduit in paniek, staat in Het Parool.

Ondoenlijk
Roosterproblemen gaven echter de doorslag om niet het advies van het OMT te volgen. “Het is voor de onderwijsinstellingen ondoenlijk om voor het eerste semester of het eerste blok een dubbele planning te maken”, verklaarde Rutte, “en uitstel met een paar weken zou dus betekenen nog een onderwijsperiode zonder volwaardig onderwijs voor ruim één miljoen jonge mensen.”

Een miljoen mbo-, hbo en wo-studenten hebben al anderhalf jaar voornamelijk online onderwijs “en de gevolgen daarvan zijn gewoon heel ernstig”, zei Rutte tijdens de persconferentie. Hij wees op de mentale problemen onder studenten.