VSP opent aanval op ‘linkse’ en ‘woke’ universiteit

“Wat is dit voor een Fox News gebazel?” De opiniebijdrage op DUB van Lloyd-Leonard Opdam, student Bestuurs- & Organisatiewetenschap en voorman van de Vrijmoedige Studentenpartij (VSP) leverde in november veel verontwaardigde reacties op. 

Veel DUB-lezers snapten niets van de frontale aanval op de “woke” universiteit met haar “pseudowetenschappen als ‘queer feminisme, genderrelaties, dekolonisatie, inclusie en ecologie”, of van zijn overtuiging dat de afstudeerboete lakse studenten uit hun ‘knuffelbubbel’ kan halen. Met deze opinie verdedigde Opdam de bezuinigingen op het hoger onderwijs.

Foto's: Instagram VSP

Stemmentrekkers
Wie de universiteitspolitiek de afgelopen tijd volgde, zal minder verbaasd zijn. Opdam werd in de verkiezingscampagne vorig jaar het gezicht van VSP. De nieuwe studentenpartij haalde vanuit het niets twee van de twaalf studentenzetels in de Utrechtse Universiteitsraad binnen. In de faculteitsraad van Recht, Economie, Bestuur & Organisatie (Rebo) kreeg de partij vier van de tien zetels. 

De rechts-radicale boodschap die in de landelijke politiek hoogtij viert, heeft daarmee ook z’n weg naar de universiteit gevonden. Aan de VU kwam de VSP vorig jaar in de studentenraad. De partij kreeg dit jaar vier van de elf zetels. In Rotterdam is de rechtse studentenpartij Liberi Erasmi de grootste studentenfractie. 

Opdam was samen met het huidige Universiteitsraadslid Sven Hospers, eveneens student Bestuurs- & Organisatiewetenschap, de drijvende kracht achter het nieuwe initiatief in Utrecht. De Rotterdamse en Amsterdamse partijen dienden als voorbeeld. Opdam werd in beide raden gekozen, maar besloot zijn zetel in de U-raad op te geven om op uitwisseling te gaan naar Rome. 

Hospers stelt dat er altijd al veel studenten waren met een rechtse mening. “Alleen zijn conservatieve studenten nooit zo sterk geweest om zich te verenigen en in een clubje te gaan zitten. Dat is nu eindelijk gebeurd. Ik denk dat er een kantelpunt is bereikt. Veel studenten vertellen ons dat het in de collegezaal steeds lastiger wordt om te zeggen wat je denkt.” 

Het raadslid weet niet precies hoeveel studenten er in Utrecht betrokken zijn bij de VSP. Het zijn er naar zijn idee in ieder geval meer dan honderd. “Het is wel zo dat veel studenten ons steunen, maar liever niet echt actief worden. Dat is toch weer die angst om je uit te spreken binnen de universiteit.”

Hun standpunten
Bij de start van het nieuwe academische jaar liet de partij meteen van zich horen op de website Nieuw Rechts. De leden reageerden op de aanstelling van vier vrouwelijke hoogleraren bij de faculteit Geesteswetenschappen. De nieuwe hoogleraren doen onder meer onderzoek naar gender, cultuur, natuur en dekolonisatie. 

De studentenpartij betichtte de wetenschappers op basis van een omschrijving van de leeropdrachten van “vermomd activisme met neomarxistische ideeën. De VSP’ers zeiden zich zorgen te maken over de kwaliteit van het onderwijs en willen dat er een onderzoek gestart wordt naar de academische vrijheid op de UU. Hospers werkt momenteel aan een nota hierover.    

De VSP werpt zich op als hoeder van de academische vrijheid en het open debat. De partij keert zich tegen de “cancelcultuur” op de universiteiten. De standpunten op de website verduidelijken welke plannen de VSP heeft met de universiteit. Zij wil het onderwijs “vrijwaren van censuur en indoctrinatie” en is tegen diversity officers en ‘safe spaces’, die “confrontatie met andere ideeën” beperken. 

Daarnaast wil de VSP minder buitenlandse studenten en vindt de partij dat Nederlands de academische taal aan de universiteit moet zijn. De universiteit moet “trots” zijn op de Nederlandse geschiedenis “in plaats van schuldig en excuserend”.

Sociale media
De VSP onderscheidt zich niet alleen qua standpunten van zittende studentenpartijen. Ze zijn ook heel actief op sociale media om hun geluid te laten horen. Verschillende raadsleden schrijven voor Nieuw Rechts of worden in artikelen geïnterviewd. 

De partij weet de aandacht te trekken van andere rechtse media. Ongehoord Nederland en de Telegraaf maakten reportages over de Amsterdamse tak. Lloyd-Leonard Opdam schoof onder meer aan op mediaplatform Café Weltschmerz om te praten over de “gekte” op de universiteit. 

Een deel van de studentleden blijkt al politiek actief te zijn geweest voordat ze zich aansloten bij de studentenpartij. Veel VSP’ers die op de kandidatenlijst stonden voor de Utrechtse raden zijn actief bij Forum voor Democratie (FvD). Vier van de twaalf kandidaten hebben een functie bij de FvD of zijn op een andere manier bij de partij betrokken. Ze zijn onder meer commissielid en fractiemedewerker van de partij of staan op kandidatenlijsten voor Tweede Kamerverkiezingen. 

Frank van Breukelen die in de Rebo-raad werd verkozen is tevens een Utrechts Statenlid van Forum voor Democratie. Universiteitsraadslid Manon Vianen, was actief bij de jongerentak JFvD. Ze is ook de vriendin van ex-Tweede Kamerlid Freek Jansen. Faculteitsraadslid Opdam was actief voor JA21, maar laat weten dat op dit moment niet zijn. Hij voerde eerder campagne voor de partij en poseerde met partijleider Joost Eerdmans. 

Volgens Hospers, die zelf niet eerder politiek actief was, kan zijn partij zeker niet vereenzelvigd worden met FvD. “We zijn een partij voor conservatieve studenten, ongeacht politieke voorkeur. Dat Frank ook raadslid voor Forum is in de provincie, zien we niet als een probleem. De universiteit is een heel andere organisatie op een ander niveau. Wij ondervinden geen invloed van FvD, ook niet van andere partijen. Het gaat ons om de VSP-ideologie.”

GNSV 
Studentleden van de faculteitsraad Rebo Van Breukelen en Bram van de Kerk, zitten in het bestuur van de omstreden rechtse nationalistische Groot-Nederlandse Studentenvereniging (GNSV), die afdelingen heeft in Leiden en Nijmegen en volgend collegejaar een Utrechtse tak krijgt. 

Veel leden van de GNSV zijn ook actief bij de Geuzenbond: een extreemrechtse jongerengroep die in de gaten wordt gehouden door de politie en veiligheidsdiensten. In een schriftelijke reactie laat Van de Kerk weten in het verleden actief te zijn geweest voor de Geuzenbond. Van Breukelen zegt nooit lid van deze groep te zijn geweest. 

Van de Kerk was in 2021 aanwezig bij een protest tegen de komst van een vluchtelingenopvang in Utrecht waar het AD over berichtte. De demonstranten houden een spandoek vast met daarop de tekst ‘Stop de omvolking’. Iemand houd de Prinsenvlag vast, die omstreden is omdat deze door extreemrechtse groepen wordt gebruikt. 

Van de Kerk laat weten in een schriftelijke reactie weten het “onterecht” te vinden dat de term omvolking omstreden is. Volgens hem is het een observatie en geen complottheorie, waarbij omvolking een “logisch eindstation" is "waar het huidige immigratiebeleid toe leidt”. Het zorgt ervoor “dat de autochtone Nederlanders een minderheid worden in Nederland.” Het studentlid ziet de Prinsenvlag niet als iets extreems, maar “als een symbool voor de opstandelingen in de Tachtigjarige Oorlog” en “vaderlandsliefde”. 

Fractievoorzitter van de U-raad Sven Hospers zegt niet precies te weten wat alle leden buiten de VSP nog meer doen en wil daar liever ook geen uitspraken over doen. “Ik weet wel dat onze mensen kundig en goudeerlijk zijn. Wij kijken naar de personen, en die zijn niet racistisch of fascistisch. Mensen proberen ons misschien in de extreemrechtse hoek te drukken. Wij staan voor academische vrijheid, de Nederlandse taal en behoud van excellentie: is dat extreemrechts? Ik vind van niet. Het zijn redelijke breedgedragen standpunten.” 

Goede samenwerking met andere partijen
Hoewel de VSP met grote woorden de raad in kwam, blijft het tot dusver in de medezeggenschap zelf behoorlijk stil. Zeker in vergelijking met Rotterdam waar Liberi Erasmi na hun entree meteen voor grote ergernis zorgde met een lijst van 34 vragen over de “ideologisch neutraliteit” van de universiteit. In Amsterdam was er herhaaldelijk irritatie omdat de VSP vergaderregels zou negeren.

Van confrontaties in de Utrechtse universiteitsraad en in de Rebo-raad is geen sprake. Hospers: “Voor de buitenwereld is dat misschien niet zo zichtbaar, maar we maken heus ons punt wel. Veel in de medezeggenschap gebeurt nu eenmaal in het informele circuit en achter gesloten deuren. De openbare vergaderingen die iedereen kan zien, zijn iets meer ceremonieel.”

“Het liefst willen we wat universitaire projecten afschaffen, zoals de klimaatneutrale bedrijfsvoering, maar daar is echt geen draagvlak voor. Dat hoef je niet eens te proberen met twee raadsleden. Dan laat ik in de raad liever een constructiever geluid horen. Op sociale media kunnen we dan toch aan de Utrechtse studenten laten zien dat dit onderwerpen zijn waar je wel degelijk over mag en kunt discussiëren.” Op Instagram was er onder meer een video van de Utrechtse fractie te zien over de vleesvrije kantine. 

Raadslid Lieke Fokker van de concurrerende raadspartij Vuur is niet ontevreden over de samenwerking met de twee VSP-collega’s in de universiteitsraad. “Als het om onze idealen gaat, staan we lijnrecht tegenover elkaar. Maar tot nu toe heeft dat niet tot problemen geleid. Het is belangrijk dat je elkaar in je waarde laat.”

Vooralsnog heeft Vuur niet hoeven reageren op initiatieven van de VSP-fractie zelf, want die zijn er nog niet geweest. Opmerkelijk? “Ja en nee”, denkt Fokker. “Je verwacht misschien dat een raadsfractie met zo’n programma meer van zich laat horen, maar aan de andere kant moet zo’n nieuwe partij natuurlijk ook wennen aan de medezeggenschap.”

Sven Hospers onderschrijft de goede verstandhoudingen. “Met mijn mederaadsleden heb ik heel leuke en open gesprekken. Ik vind het ook interessant dat er een internationale student in de raad zit, dat geeft je toch weer nieuwe perspectieven. Alles bij elkaar voelt het als een warm bad.”

Foto: eigen foto.

Kanttekening
Betekent de opkomst van de VSP nu ook dat Utrechtse studenten steeds vaker een rechts-radicaal gedachtengoed aanhangen? Niet per se. Het animo voor de medezeggenschap is al jaren laag en de VSP kan ook hieraan haar grote zetelwinst bij de faculteitsraad van Rebo te danken hebben. 

Bij Rebo moeten volgens de voorschriften alle drie de departementen vertegenwoordigd zijn in de studentengeleding van de raad. Omdat bij het departement van Bestuurs- & Organisatiewetenschap  (Usbo) alleen de VSP zich meldde, konden studenten enkel op die partij stemmen. De eerste drie kandidaten op de lijst mochten de faculteitsraad in.

De situatie is niet uniek. Twee jaar geleden werden alle Usbo-plekken geclaimd door leden van De Vrije Student, een gematigdere versie van de VSP. Andere faculteitsraden kennen soortgelijke regelingen waardoor specifieke partijen of individuen zonder meer worden verkozen bij gebrek aan concurrenten.

Faculteitsdecaan Elaine Mak hoopt dat de gang van zaken Usbo-studenten met andere politieke overtuigingen motiveert om zich dit jaar kandidaat te stellen. In de medezeggenschap moeten “verschillende geluiden vanuit de hele facultaire gemeenschap” aan bod komen. Volgens haar “is het aan de raadsleden en bestuurders om elkaar aan te spreken mochten er anti-rechtsstatelijke of anti-democratische uitlatingen worden gedaan.” Ze heeft er vertrouwen in dat dit zo nodig zal gebeuren.

Hoofd van het departement Usbo Mirko Noordegraaf benadrukt dat de verkiezingen zorgvuldig zijn verlopen en dat de uitslag binnen het departement op geen enkele manier tot ophef heeft geleid. Toch spoort hij studenten aan om zich in te zetten voor de medezeggenschap.

“We gaan er niet over wat studenten willen inbrengen in de medezeggenschap, maar we kunnen wel stimuleren dat er meerdere perspectieven aan bod komen. Het bieden van verschillende zienswijzen op besturen is nota bene de kern van onze opleidingen. We kunnen er in eigen huis niet blind voor zijn als de uitkomst van legitieme verkiezingen geen goede afspiegeling is van onze studentengemeenschap.”

Ook Hospers betreurt de lage opkomst bij verkiezingen. Dat de VSP nu vooral goed scoort in de Rebo-raad is volgens hem zeker geen strategie geweest. “Wij wisten natuurlijk niet van tevoren dat er geen tegenlijsten zouden komen. En verder heeft het vooral met de animo voor onze partij van medestudenten te maken. Die was binnen de Rebo-faculteit wat groter, misschien ook omdat Lloyd en ik daar zelf studeren.”