College moet serieus aan de slag met actieplan tegen racisme

Maandag 30 november was de tweede lezing in de reeks Black Lives Matter @UU: Creating Change, waarin Stephen Small en Brianne McGonigle Leyh spraken over de rol van het hoger onderwijs in de strijd tegen racisme. Ook voor ons drieën, leden van de universiteitsraad, staat dit onderwerp hoog op de agenda en zijn wij ons aan het bezinnen op hoe wij vanuit onze rol hierin actief verantwoordelijkheid kunnen nemen.

Tot op heden hebben enkele (oud) individuele leden van de Raad zich in DUB uitgesproken tegen Black Lives Matter en wij vinden het belangrijk om de meerstemmigheid te laten zien binnen de Raad. Daarnaast maken we ons zorgen over de plannen die er nu liggen binnen de UU en willen we oproepen tot meer daadkracht in het tegengaan van racisme.

De afgelopen zes maanden zagen we, naar aanleiding van de Black Lives Matter demonstraties, toegenome aandacht voor institutioneel en systemisch racisme in Nederland. Er is ook een beroep gedaan op universiteiten om aandacht te geven aan antiracisme, zo ook bij de Universiteit Utrecht. Op DUB spraken enkele studenten en wetenschappers over hun ervaring met institutioneel racisme. Een docent gaf aan welke drogredenen er gebruikt worden om het institutioneel racisme te bagataliseren en ook enkele deskundigen beschreven het probleem op de universiteit. We zien dat dit heeft geleid tot meer bewustwording.

Online statement
Naast bewustwording vinden wij het echter belangrijk dat er concrete actie wordt ondernomen om institutioneel racisme te bestrijden, juist binnen een instituut van kennisproductie en -overdracht zoals de universiteit. De Universiteit Utrecht heeft zich hierover uitgesproken via een online statement: ‘Wij onderschrijven het belang om binnen onze universiteit actief te werken tegen systematische uitsluiting en discriminatie.’ Zes maanden later is er van de beloofde actie maar weinig terecht gekomen. Het momentum voor verandering lijkt te verdwijnen voordat er daadwerkelijk structurele veranderingen zijn bewerkstelligd. Racisme is geen tijdelijke trend en antiracisme zou dat ook niet moeten zijn. Juist daarom vinden wij het belangrijk om ons nu uit te spreken, omdat we zien dat de plannen van de UU kansen laten liggen om concrete actie te ondernemen.

Anti-racisme binnen de UU
In de raadsvergadering van 29 juni hebben wij naar aanleiding van het statement van de UU over racisme aan het College van Bestuur (CvB) gevraagd welke concrete acties ondernomen gingen worden, of er extra resources beschikbaar kwamen om racisme tegen te gaan, en op welke manier stemmen van studenten en medewerkers van kleur gehoord en versterkt zouden worden binnen de universiteit. De antwoorden stemden niet helemaal tot tevredenheid, maar ons werd beloofd dat meer concrete actie terug te zien zou zijn in het nieuwe beleidsplan diversiteit.

Dit nieuwe plan genaamd ‘Equality, Diversity and Inclusion’ werd onlangs gepresenteerd. Helaas werd ons vermoeden bevestigd: Er komt geen extra budget beschikbaar voor het actief bestrijden van racisme, en wat betreft het horen van de stemmen van studenten en medewerkers (bijvoorbeeld door middel van een netwerk) wordt een ‘bottom-up’ benadering gehanteerd in plaats van een actieve rol vanuit de UU zelf.

Om racisme aan te pakken is het juist van belang gemarginaliseerde stemmen te versterken en tegelijkertijd ervoor te waken dat toch al gemarginaliseerde groepen het harde werk moet doen. Zij zouden niet degenen moeten zijn om al het initiatief te nemen en daarmee het systeem in beweging te zetten. Het systeem zou ook actief moeten open staan voor deze stemmen door zich pro-actief op te stellen en een platform, actieve ondersteuning en benodigde middelen te bieden. Degenen die zich in machtsposities bevinden dienen zich uiteraard luisterend op te stellen, maar luisteren alleen is niet voldoende. Daarbij hoort ook de bereidheid en de ruimte om (vaak ongemakkelijke) acties uit te voeren en verantwoordelijkheid te nemen in hun rol en functie.

Goede intenties, weinig daadkracht
In het diversiteitsplan wordt racisme slechts één keer benoemd, namelijk in het plan om lezingen en debatten te organiseren rondom dit thema. De uitspraak ‘Black Lives Matter @ UU’ zoals die nu rondgaat klinkt weliswaar veelbelovend, maar heeft tot op heden slechts lezingen als gevolg. Laat er geen misverstand over ontstaan: We waarderen dat de UU een podium biedt aan sprekers en denken dat dit zeker een stap kan zijn in het vergaren van meer kennis en inzicht over racisme. Maar het is niet voldoende om tot concrete verandering en actie te leiden.

Daarom is onze oproep aan het College en de bredere UU-gemeenschap: Hou het niet bij mooie statements alleen, maar pak racisme structureel aan binnen onze eigen gelederen. Dit betekent onder andere. dat ook medewerkers en studenten die niet vrijwillig naar een lezing gaan bereikt moeten worden. Ietwat ironisch merkte Stephen Small dit ook op tijdens de lezing afgelopen maandag: Het is niet voldoende om je uit te spreken, ‘it is about what is actually done. It is about whether people actually put the money where their mouth is.’ In lijn met zijn oproep ‘don’t just listen to the phrase, look at the substance, what they actually do’, kunnen wij niet anders dan concluderen dat er veel goede intenties zijn, maar te weinig daadkracht en concrete maatregelen om racisme aan de UU te bestrijden.

Integraal anti-racisme actieplan
Er kwamen maandag meerdere mogelijke acties aan bod, zoals het verbeteren van de meldingsstructuur voor discriminatie; financieren van een netwerk voor en door mensen van kleur; en dekolonisatie van het curriculum. In gesprekken over een kerncurriculum aan de UU zou dit ook een onderdeel moeten zijn. Wij vragen het CvB daarom ook om een integraal anti-racisme actieplan met maatregelen voor onderwijs, onderzoek, studenten en personeel. Natuurlijk gaat verandering niet over één nacht ijs, maar op deze manier gaat het veel te langzaam. We zien het gevaar zien dat er helemaal niets meer over blijft van actie zodra de publieke aandacht voor Black Lives Matter verder bekoeld is. 

Onze rol als raadsleden
Het is onze primaire taak als leden van de Universiteitsraad om studenten en medewerkers te vertegenwoordigen in onze contacten met het College van Bestuur. Wij, de auteurs van dit stuk, willen bewerkstelligen dat de aandacht voor racisme op de agenda blijft staan en tot daadwerkelijke en structurele veranderingen leidt. We zullen het College herinneren aan hun doelstellingen, en er op blijven aandringen dat er een concreet en gefinancierd actieplan wordt opgezet tegen racisme en discriminatie in het algemeen en anti-zwart racisme in het bijzonder. Daarom spreken we hierbij uit dat we een actieve pleitbezorger zullen zijn voor antiracistische inspanningen. Daarnaast willen we bijdragen aan integraal antiracistisch beleid op alle niveaus van de organisatie. Hiervoor moet het budget voor ‘Equality, Diversity and Inclusion’ verhoogd worden en een antiracistisch beleid opgenomen worden in de begroting. Zoals Brianne McGonigle Leyh maandag zei: ‘we can and should do better’.

Als je suggesties, vragen of kritiek hebt over de strijd tegen racisme aan de Universiteit Utrecht, over onze rol als leden van de Universiteitsraad, of als je je eigen ervaringen wilt delen, schroom dan niet om contact met ons op te nemen.