Demonstreren op UU mag, maar niet ongelimiteerd

Lange rijen stonden voor de Domkerk bij de feestelijke start van het nieuwe  academische jaar. Uit angst voor onverwachte acties werd iedereen bij binnenkomst gecontroleerd. Wiens naam niet op de gastenlijst stond, werd onverbiddelijk geweigerd. 

Een streng beleid was ingegeven door de verstoringen van de plechtigheid bij de Dies door Palestinademonstranten. Maar dat bleek dit keer niet nodig. De actievoerders lieten zich deze middag niet zien. 

In de kerk kwamen ze wel regelmatig terug in de verhalen. Burgemeester Sharon Dijksma was de hoofdspreker van de middag en hield een pleidooi voor het recht op demonstreren. “Zonder het fundamentele recht om op straat een tegengeluid te laten horen, is er geen open vrije, eerlijke en goed functionerende democratie mogelijk”, aldus Dijksma. Ze wees erop dat Utrecht als eerste Nederlandse stad het demonstratiemanifest van Amnesty International had ondertekend. Amnesty had in juli een rapport uitgebracht waarin de noodklok over het demonstratierecht werd geluid. Volgens dat rapport wordt het mensen, ook in westerse samenlevingen, steeds lastiger gemaakt de straat op te gaan om te demonstreren.

Tegelijk zei Dijksma dat ze als burgemeester afwegingen moet maken en dat de grens om te demonstreren niet onbeperkt is. Het mag de openbare orde en veiligheid niet in gevaar brengen, het mag niet aanzetten tot haat, discriminatie en geweld en geen vrijbrief zijn van demonstranten om anderen  hun wil op te leggen.

Burgemeester Sharon Dijksma hield de keynote speech. Foto's DUB

Anton Pijpers onderstreepte het belang van het recht van demonstreren. “Demonstreren mag en kan binnen onze universiteit. Het hoort bij onze democratie. We geven mensen alle ruimte om het vrije woord te benutten.” Maar ook hij gaf de grenzen aan. “Als we de veiligheid niet meer kunnen garanderen, dan houdt het op.”

Concreet beschreef hij hoe bij de bezetting aan de Drift verschillende nooduitgangen waren geblokkeerd met bezemstelen, kettingen, tafels en stoelen. “Ik moet er niet aan denken dat één van de demonstrerende studenten of medewerkers onwel was geworden. Of brand was uitgebroken. Dan was het voor de hulpdiensten moeilijk geweest om snel hulp te bieden.”

Ook noemde Pijpers het afwegen van belangen, zoals het recht op onderwijs of de veiligheid van studenten en medewerkers met joodse en/of Israëlische roots die uit angst niet naar de universiteit durven te komen. Hij had het niet over de omstreden huisregels die de universiteit dit voorjaar invoerde en waar met name Amnesty International kritiek op had. Zo zou een bezetting volgens de UU niet horen onder demonstratierecht.

Later die middag ging rector Henk Kummeling daar wel op in. “De huidige huisregels van de UU gaan uit van vrijheid van meningsuiting en het demonstratierecht. Je mag demonstreren, je mag protesteren. Maar dat is geen ongelimiteerde vrijheid.” De soms tegenstrijdige belangen zoals het recht op onderwijs en op veiligheid moeten in een beslissing meegenomen worden volgens de rector. 

Pijpers benadrukte het belang van dialoog. Hij constateerde dat het de afgelopen maanden lastig is gebleken om met elkaar in gesprek te blijven, maar vindt dat UU'ers de moeilijke gesprekken met elkaar moeten blijven voeren. “Misschien hebben we dingen niet goed gedaan. Hebben we bijvoorbeeld onderschat hoe groot de behoefte was om onze gesprekken over en afwegingen rondom dit onderwerp, zichtbaar te maken. Als bestuur willen we wel in gesprek blijven. Want dat is hoe we dat hier doen bij de universiteit.”

Studenten Hüseyin, David en Anna vertellen over hun project rond mensenrechten

Behalve het demonstratierecht was er deze bijeenkomst veel ruimte voor het project Utrecht: Stad van Mens en Recht. Hoogleraar Antoine Buyse van het Studie- & Informatiecentrum Mensenrechten (SIM) vertelde hoe studenten bijdragen aan het verbeelden van dagelijkse vormen van mensenrechten in de stad, zoals Jamil die in Overvecht  jongeren zelfbewustzijn creëert door Taekwondoles te geven of jeugdrechter Tessa die gezinnen in moeilijke situaties helpt.

Ook vertelden drie studenten op het podium over hun eigen project met betrekking tot mensenrechten. Student Robert zet zich in de beweging De Gezondheidszaak voor een gezondere stad, Hüseyin voor de vluchtelingen en Anna zat bij het project Stad van mens en recht waardoor ze een beeld kreeg van de mensenrechten waar mensen in het dagelijks leven mee te maken krijgen zoals fietsendiefstal op de Oudegracht.

De winnaar van de studentenprijs Noa Duizend had ook een duidelijke link met mensenrechten. Ze zet zich als joodse student samen met moslimstudenten in voor de dialoog rond het conflict tussen Hamas en Israël.