Treurige ambiance voor tam verkiezingsdebat

Als de publieke belangstelling maandag een graadmeter is voor de interesse in de universiteitspolitiek, dan heeft die het nulpunt genaderd. In zaal 1636 van het Academiegebouw hadden zich een tiental toehoorders verzameld, vrijwel uitsluitend UU-medewerkers die zelf ook ergens op een lijst staan.

En dat terwijl de intrede van UUinActie, voortgekomen uit de protestbeweging WOinActie, juist nieuw élan belooft. Ook de Utrechtse Promovendi Partij (UPP) die zich twee jaar geleden voor het eerst meldde, liet zich de afgelopen weken op social media gelden. De positie van Lijst VLAM, die de raad al jaren domineert, lijkt daarmee in het geding.

Het echte ijkpunt is de opkomst bij de verkiezingen voor de personeelsgeleding. Die stond maandag op bijna twintig procent. Het is de vraag of de opkomst van twee jaar geleden geëvenaard wordt. Toen stemde bijna 34 procent van de medewerkers, in 2015 zelfs 38 procent.

Het debat vonkte even
De lijsttrekkers en secondanten deden heus hun best om een serieus debat te voeren en inhoudelijk op de stellingen in te gaan. Maar hun woorden leken – ook door de gebrekkige akoestiek - in een lege holte te verdwijnen. 

Pas op driekwart van het debat vonkte het even. Met een van de discussiestellingen die de partijen mochten aandragen, deelde VLAM, een tikje uit naar de twee tegenstrevers. Volgens de VLAM-panelleden Joop Schippers en Wim de Smidt, beiden nu al lid van de U-raad, maken de twee andere partijen zich schuldig aan het verdedigen van deelbelangen. Een U-raadslid zou juist het algemene belang van de universiteit voor ogen moeten houden, vinden zij.

Voor de goede verstaander was de boodschap duidelijk. UUinActie richt zich alleen op de dragende krachten achter de WOinActie-beweging, te weten: docenten van de faculteit Geesteswetenschappen. En de achterban van de Utrechtse Promovendi Partij is ook een zeer specifiek deel van de universitaire populatie.

VLAM-raadslid Wim de Smidt wees ter illustratie op het gebrek aan niet-wetenschappers op de twee andere lijsten, waardoor er voor de vertegenwoordigers van de ondersteunende diensten geen verkiezingen nodig zijn. De Smidt zelf is daardoor al zeker van continuering van zijn raadslidmaatschap. “Ik vind het echt heel jammer dat VLAM de enige partij is met OBP-medewerkers op de lijst.”

Geen Engelstalige website
Lijsttrekker van UUinActie Annelien de Dijn betoogde dat zij met de partijspeerpunten ‘minder werkdruk’ en ‘een democratischere universiteit’ wel degelijk de belangen diende van al het personeel. Door de samenwerking met de nieuwe UUinActie-lijst bij de studenten zou het draagvlak zelfs groter zijn. “Wij zien de universiteit als een gemeenschap van studenten en docenten en die gemeenschap vertegenwoordigen we.”

Lijsttrekker van de UPP Lieke Schrijvers en kandidaat-raadslid Maranke Wieringa wezen erop dat ook de UPP verder kijkt dan alleen de achterban van (internationale) promovendi, bursalen en andere tijdelijke medewerkers. Wieringa: “Maar we vinden het wél belangrijk om hun stem te laten horen. Er zijn specifieke onderwerpen die zij urgent vinden, maar door anderen als minder urgent gezien worden.”

Wieringa, die eerder in het debat aandacht had gevraagd voor de achterstandspositie van internationale medewerkers in de medezeggenschap en daarom ook demonstratief Engels sprak, wil de bal overigens best terugkaatsen: “Waarom is er nergens Engelstalige informatie te vinden over de belangrijkste standpunten van VLAM. Vertegenwoordig je dan de gehele gemeenschap?”

Versplintering of niet
Het is een van de weinige keren dat er wat venijn in het debat kwam. Opmerkelijk, want in het verkiezingsprogramma maakt UUinActie uitgebreid melding van de perikelen rondom het declaratiegedrag van de collegevoorzitter en van de omzichtige en weinige transparante manier waarop de raad hiermee was omgegaan. Ook in andere dossiers zou de medezeggenschap te meegaand zijn geweest. Maar lijsttrekker De Dijn maakte er in het debat geen woord aan vuil. Uit de zaal moet uiteindelijk de vraag aan Joop Schippers komen of de opkomst van eerder de UPP en nu van UUinActie niet laat zien dat hij heeft gefaald met VLAM.

Schippers: “Dat is een belediging die je nu in de landelijke politiek ook vaak terug hoort. Klaarblijkelijk slagen we er onvoldoende in om duidelijk te maken dat je in het radicale midden goed zit. Mensen verenigen zich op de flanken, maar de vraag is of dat wel zo efficiënt is.” Die vergelijking met de Tweede Kamer gaat Lieke Schrijvers van de UPP te ver: “Je kunt toch echt niet van versplintering spreken. Er was maar één partij. Nu zijn er drie. Mij lijkt er weinig mis met een frisse blik.”

Wild activisme
Maar de ervaren raadsrotten van VLAM leken als enige te hebben nagedacht over hun debatstrategie. Zij probeerden de andere partijen niet alleen neer te zetten als belangenbehartigers, maar ook als oproerkraaiers die graag het conflictmodel hanteren. Met een constructieve doch kritische dialoog bereik je in Utrecht meer dan met wild activisme, zo schreven de VLAM-vertegenwoordigers in een andere stelling.

Schippers: “WOinActie is gemodelleerd naar de Amsterdamse verhoudingen waarin de raad en het bestuur vaak lijnrecht tegenover elkaar staan. In Utrecht gaat het anders. Wij vinden dat we een redelijk college van bestuur hebben en proberen liever samen verder te komen dan dat we erbovenop slaan.”

De Dijn en Schrijvers hapten half. De Dijn, zelf afkomstig van de UvA: “In principe ben ik het met de stelling eens, maar er moet wel sprake zijn van een dialoog waarbij het universiteitsbestuur niet alleen luistert, maar ook daadwerkelijk ingaat op wensen van de werkvloer. We hebben het gevoel dat het universiteitsbestuur die te vaak naast zich neerlegt.” Wieringa: “De stelling is te generalistisch. Natuurlijk moet je constructief zijn. Maar sommige dingen kun je niet veranderen door dialoog of een poldermodel. Dat wij hier Engels praten is ook een vorm van activisme.”

Niet in het nauw
Zo bleef alles uiterst vriendelijk. Met hun stellingen wisten UUinActie en de UPP zelf VLAM niet echt in het nauw te brengen. De Dijns pleidooi voor een gekozen rector zoals ze dat in haar eigen Vlaanderen kennen, werd door Schippers geneutraliseerd. Daar zou eerst de wet voor moeten veranderen. De UPP zei wel te willen onderzoeken of een referendum onder UU-medewerkers over democratisering van de universiteit haalbaar is.

Andere stellingen die UUinActie en de UPP kozen, leidden tot weinig debat. Dat de werkdruk en mentale problemen moeten worden tegengegaan door meer vaste contracten en een verandering van de competitiegedreven academische cultuur, daar zijn alle partijen het wel over eens. Dat gebouwen beter toegankelijk moeten worden voor gehandicapten leidt ook tot weinig discussie. De voor de hand liggende vraag waarom VLAM daar in al die jaren in de raad niets aan dat soort zaken heeft kunnen doen, bleef bovendien ook hier uit.