Universiteiten verbreken banden met Israëlische universiteiten niet

Het verbreken van de banden met de Israëlische instellingen is de belangrijkste eis van actievoerders die zich het lot van de Palestijnse bevolking in Gaza aantrekken. Zij demonstreerden de afgelopen weken op tal van campussen en bezetten daarbij universiteitsgebouwen. In Utrecht ontruimde de ME vorige maand panden aan de Drift en aan het Janskerkhof.

Het is voor het eerst dat de universiteiten met een gezamenlijk standpunt komen. In Trouw zeggen zij dat Nederlandse universiteiten uit eigen beweging nooit de banden met een heel land zullen verbreken. ”Dit overwegen wij enkel als de Rijksoverheid ons dit dwingend oplegt of adviseert, zoals bij Rusland het geval was.”

Ook de samenwerking met partnerinstellingen in Israël willen de universiteiten niet zomaar doorsnijden. Daarmee zouden kritische Israëlische wetenschappers mogelijk worden geïsoleerd. 

De rectoren verwijzen vooral naar het belang van academische vrijheid. “In wetenschappelijke samenwerking delen wij deze kernwaarde van vrijheid met onze partners en zien wij een belangrijk kanaal om de dialoog over onze fundamentele kernwaarden met instellingen waar deze kernwaarden mogelijkerwijs onder druk staan, toch door te zetten.”

Alleen als partnerinstellingen niet voldoen aan ‘de in het academische ethos verankerde waarden’, zullen Nedelrlandse universiteiten actie ondernemen, zo is te lezen in de brief. Daar kan bijvoorbeeld sprake van zijn als zij geen “open en academisch debat” toelaten. Binnen verschillende universiteiten wordt op dit moment onderzocht of er een noodzaak is om specifieke samenwerkingen stop te zetten of op te heffen.

Druk opvoeren
Minister Dijkgraaf laat op X weten blij te zijn met het gezamenlijke statement van de rectoren. "In tijden van conflict kunnen internationale academische samenwerkingsverbanden een kans bieden om een open lijn te behouden en kritische tegenstemmen te laten klinken”, zo denkt ook de minister.

Verschillende andere politici, zoals ChristenUnie-leider Mirjam Bikker, lieten zich eveneens positief uit over de brief. Afgelopen week riep een rechtse meerderheid in de Tweede Kamer de universiteiten op om vooral niet te zwichten voor demonstraties. 

Activisten blijven echter de druk opvoeren. Een speciale website brengt sinds vrijdag de banden van universiteiten met Israël in kaart. Vertegenwoordigers van de studenten en medewerkers die de afgelopen weken demonstreerden, reageerden uiterst afwijzend op de open brief in Trouw. Zij noemen de opstelling van de rectoren 'naief en laf'.

Geen voorstander
De denkwijze van rector Kummeling en zijn collega’s kan in Utrecht niet als een verrassing komen. Het UU-bestuur liet al eerder weten geen voorstander te zijn van een complete afwijzing van alle samenwerking met Israël of van het beëindigen van contacten met kritische wetenschappers. 

Wel worden de elf onderzoekssamenwerkingen en drie uitwisselingsprojecten van de UU nog nader bekeken. De U-raad kreeg de belofte dat voor de zomer de resultaten daarvan duidelijk moeten zijn.