Update: Tegen bezuinigingen hoger onderwijs

Het officiële, grote protest tegen de bezuinigingen op het hoger onderwijs van ruim een miljard euro van vorige week in Utrecht ging op het laatste moment niet door. De veiligheidsdriehoek van de stad had informatie gekregen dat een pro-Palestijnse groep de demonstratie zou kapen en geweld daarbij niet zou schuwen. De vakbonden FNV en AOb en actiegroep WOinActie bliezen daarop de demonstratie af. 

Er kwam een alternatief programma. Zo werden de speeches die geschreven waren voor Utrecht voorgelezen in een ruimte in de Tweede Kamer. Dit werd live gestreamd en door velen gevolgd. Studenten organiseerden een alternatief protest in Utrecht met een mars door de stad waar duizenden op afkwamen. Die verliep vreedzaam. Daarnaast werd meteen een nieuwe datum geprikt: maandag 25 november, nog net op tijd voordat de Tweede Kamer zich buigt over de onderwijsbegroting van 2025 van minster Eppo Bruins. 

Opnieuw doet het universiteitsbestuur samen met de decanen van de Universiteit Utrecht een oproep om mee te gaan demonstreren. Van het bestuur zullen voorzitter Anton Pijpers, vicevoorzitter Margot van der Starre en assessor Niels Vreeswijk naar de hofstad afreizen en zij hopen, zo laten ze op de website van de UU weten, vele collega’s aan te treffen. Vrijwel alle werknemers en studenten hebben de mogelijkheid om te gaan. Verwezen wordt wel naar de ‘handreiking demonstraties en stakingen’ waarin onder meer staat dat de aanwezigheidsplicht niet geldt en docenten samen met hun studenten afspraken moeten maken over het eventueel gemiste college.

Speciale regelingen zijn er niet vanuit de UU. Zo zullen er voor zover bekend geen bussen naar Den Haag geregeld worden en worden ook de reiskosten niet door de universiteit vergoed. Wie lid is van een van de onderwijsbonden kan bij de bond zijn treinkaartje declareren. Studenten die in een groep naar Den Haag willen reizen, kunnen samen treinen met studentenvakbond Vidius. Waar en hoe laat ze verzamelen, wordt nog bekend gemaakt. Ook de medewerkers kunnen samen reizen. Zij verzamelen voor Janskerkhof 13 waar de protestborden liggen en nemen de trein van 11.58 uur vanaf het Centraal Station Utrecht. Vakbond FNV heeft bekend gemaakt dat ProRail maandag niet zal staken.

In aanloop naar maandag worden er nog bijeenkomsten georganiseerd om protestborden te maken en wordt er actiemateriaal uitgedeeld. Zo kunnen studenten op vrijdag 22 november tussen 12 en 17 terecht in Pnyx aan het Princetonplein 9 op het Utrechts Science Park waar studenten onder leiding van vakbond Vidius protestborden kunnen maken. Organisatoren wijzen nog eens gewezen op de tekst van het protestlied dat in Den Haag gezongen zal worden.

Animo voor Den Haag
Op het Malieveld zullen op een podium vertegenwoordigers van vakbonden, actiegroepen en instellingen de menigte toespreken. Ook komt Benjamin Fro optreden. Het precieze programma wordt nog gemaakt.

Het protest komt net op tijd, want die week debatteert de Tweede Kamer over de begroting van Onderwijs, Cultuur & Wetenschap. Het gaat dan over plannen als de langstudeerboete (of een nog onbekend alternatief) en de kortingen van honderden miljoenen op het budget van vooral de universiteiten.
Er leven hier en daar wel zorgen of het verplaatsen van het protest gevolgen heeft voor de opkomst. Misschien hebben mensen juist meer motivatie om te gaan, uit verontwaardiging over het Utrechtse ‘verbod’. Aan de andere kant moeten allerlei docenten, onderzoekers en studenten voor de tweede keer in korte tijd hun dag vrijmaken: gaan ze dat doen?

Protestbeweging WOinActie snapt het probleem wel. “Plichtsgetrouw als ze zijn, hebben velen er moeite mee om nogmaals colleges af te zeggen of andere zaken te verschuiven”, staat in een bericht. “Wij vragen universiteitsbestuurders hun bijdrage te leveren door het de medewerkers mogelijk te maken te protesteren en de universiteiten te sluiten voor alle reguliere werkzaamheden.”

De deuren gaan misschien niet dicht, maar net als in Utrecht moedigen andere universiteitsbestuurders hun medewerkers ook aan om te gaan. Bij Universiteit Twente bijvoorbeeld hoeven ze voor de demonstratie geen vrije dag op te nemen en hebben studenten maandag geen aanwezigheidsplicht, net als in Utrecht dus.

Tegengeluiden
Na de demonstratie is het nog niet voorbij. Een dag later, op dinsdag, overhandigen vakbonden, studentenorganisaties en actiegroepen hun petitie tegen de bezuinigingen aan een afvaardiging van de Tweede Kamer. De petitie waarschuwt dat de bezuinigingen de bestaande financiële tekorten erger maken, “met als gevolg meer overwerk, slechte arbeidsomstandigheden, versoberd onderwijs, arbeidsongeschiktheid en het vertrek van medewerkers”.

Vanaf het moment dat Eppo Bruins de bezuinigingen aankondigde, is er kritiek vanuit de oppositie, van docenten, onderzoekers, bestuursleden, studenten en onderwijsinstellingen en van het bedrijfsleven. Zo schreef UU-voorzitter Anton Pijpers in een blog op DUB hoe hij staat tegenover de bezuinigingen en reageert hij op de kritiek uit de UU-gelederen dat de universiteit al bezuinigingsplannen maakt voordat deze in de Tweede Kamer zijn behandeld. Maar ook vele andere UU’ers hebben op DUB en in verschillende andere media verteld wat de bezuinigingen betekenen voor het hoger onderwijs en waarom ze dus gaan demonstreren.

In de coalitie lopen de spanningen inmiddels hoog op, maar niet – of nog niet – vanwege de bezuinigingen op het hoger onderwijs. Wel vertrokken maandag de NSC-kamerleden voor onderwijs. Alle kritiek legde de coalitie tot nog toe naast zich neer. Je moet soms pijnlijke keuzes maken, is steeds het antwoord. 

De PVV is zelfs ronduit blij met de bezuinigingen. Gisteren in de Eerste Kamer hekelde senator Gom van Strien de managementlagen aan de universiteiten, die volgens hem geld verspillen. Zelf is hij overigens in een juridisch gevecht verwikkeld vanwege dubieuze financiële transacties toen hij bestuurder was van dochterondernemig de Holding van de Universiteit Utrecht.