Hoe de UU 8,3 miljoen euro besteedde aan studentenwelzijn

De start van de coronaperiode ligt al weer vijf jaar achter ons. Veel van de studenten die in hun eerste jaar overvallen werden door lockdowns, hebben nu hun bachelor afgerond. Terugkijkend, kun je constateren dat het een heftige periode was. Onderwijs was grotendeels online, met uitzondering van een enkel practicum en de mogelijkheden om sociale activiteiten te organiseren waren minimaal. 

Een onderzoek van het RIVM maakte duidelijk dat het slecht gesteld was met de mentale gezondheid van de studenten.   Uit een onderzoek van DUB bleek dat vooral studenten last hadden van de coronacrisis.

In het voorjaar van 2021 sloten het ministerie van Onderwijs en het hoger onderwijs een deal voor een steunpakket om “leerervaringen in te halen en het onderwijs te verbeteren”. In dit pakket werd onder meer afgesproken dat het collegegeld werd gehalveerd, kregen universiteiten extra compensatie voor het groeiende aantal studenten, extra geld voor verlenging van aflopende  onderzoekscontracten en ondersteuning voor het stageonderwijs. Universiteiten kregen in totaal 76 miljoen euro. Voor Utrecht ontving daarvan ongeveer 37 miljoen euro.

Goedkoper sporten
Aan het uitgeven van het geld waren enkele voorwaarden verbonden. Een deel van het geld mocht de universiteit besteden aan het bijspijkeren van studenten die vanwege corona vertraging hadden opgelopen in hun studie, het versterken van de band met de opleiding en het verbeteren van de mentale gezondheid die een klap had opgelopen door corona. In eerste instantie zou dat voor een periode van twee jaar zijn.

 De UU wilde dat onder meer gebruiken om sporten goedkoper te maken, inhaalintroducties te organiseren, de openingstijden van de Parnassosbar te verruimen zodat deze overdag als ontmoetingsruimte kon dienen en om extra begeleiding te bieden.  

Het programma kreeg vanuit de politiek een verlenging en zo liep het van 2021 tot 2025. In totaal kwam er voor dit gedeelte van de studentondersteuning 8,3 miljoen euro beschikbaar. In een rapport wordt nu de balans opgemaakt. Waar ging het geld naar toe? Heeft het bijgedragen aan een beter welzijn van de Utrechtse student? En wat zijn de lessen die geleerd zijn?

Concentratie en motivatie
Universiteiten waren behoorlijk vrij om zelf te bepalen hoe ze het geld wilden inzetten. Daar waar anderen besloten extra docenten aan te nemen, besloot de UU vooral te investeren in studentenwelzijn.  “Hier zag je dat de studievoortgang in de coronatijd niet slechter werd. Uit enquêtes bleek dat studenten vooral last ervoeren van het missen van sociale contacten en bang waren om aan het einde van de studie een minder goed cv te hebben”, vertelt Anne Hamburger, projectmanager van dit NPO-project. “Ook gaven studenten aan problemen te hebben met hun concentratie en motivatie. Ze waren bang met minder vaardigheden dan hun voorgangers de opleiding af te ronden.”

Vandaar dat het Utrechtse geld vooral op die punten is ingezet, zegt ze. In de praktijk mocht iedereen van de UU met een voorstel komen. Dat is ook massaal gedaan. Een commissie beoordeelde in hoeverre de voorstellen  inderdaad zou bijdragen aan het welzijn dan wel de betrokkenheid van de student bij de opleiding.

This is UU-week
Hamburger maakt daarbij een verschil tussen de beginperiode van 2021-2022 en de periode daarna. Vooral in die eerste periode was er vooral behoefte aan mogelijkheden om elkaar te ontmoeten. Dus werd de Parnassosbar een ontmoetingsplek en kregen studenten korting bij het sportcentrum Olympos  of het volgen van cursussen bij cultuurcentrum Parnassos. Met veel inzet is vaart gemaakt met het opbouwen van studententhonk De Vagant. In het Utrecht Science Park kwamen er picknicktafels met schaakborden, tafeltennistafels  en relaxplekken met hangmatten.

Vanuit de UU werd de This UU-week georganiseerd, een week met allerlei activiteiten om elkaar te leren kennen. Dat was met name bedoeld voor studenten die de Utrechtse Introductiedagen online hadden moeten volgen.

Maar ook vanuit de studentenorganisaties kwamen er enorm veel verzoeken voor het instellen van contact momenten. Een korfbaltoernooi, wandelsessies met studenten, pubquizzen, introductiekampen, een excursie naar DomUnder en veel meer. 

DomUnder
Hamburger: “Studentenorganisaties kwamen in de eerste fase in aanmerking voor een toelage van 1000 of 500 euro. Ze moesten aangeven wat ze wilden doen en wij keken in hoeverre die ontmoeting ook echt gestalte kreeg. Een bezoekje aan DomUnder is oké, maar uiteindelijk draait het erom dat studenten ook daadwerkelijk met elkaar in gesprek raken. Dan moet er wel echt iets extra’s bij zitten los van het gezamenlijk door de donkere gewelven te lopen.” 

In de tweede fase lag het accent meer op studentenwelzijn. Studenten konden wel weer terug naar de universiteit, maar durfden dat niet. Ze hadden angst elkaar te ontmoeten. Je zag dat zowel van studenten als faculteiten suggesties kwamen met inhoudelijke festivals. Een voorbeeld daarvan was het faalfestival in 2023  in TivoliVredenburg. Een ander voorbeeld de symposia van waar trek jij de lijn over drugsgebruik in de studentenwereld, georganiseerd door studentenverenigingen. Ook populair was en workshop van ‘Gelijkspel’, een door studenten opgezet project over seksuele veiligheid. Het themamagazine van DUB over studentenwelzijn werd eveneens uit deze pot betaald.

Afgewezen
In totaal zijn er vijfhonderd aanvragen gedaan, variërend in grootte. De helft is aangevraagd door studenten, een vijfde door studenten en medewerkers samen en  een derde alleen door medewerkers. De meeste aanvragen kregen een positieve beoordeling. Maar zeker niet allemaal. Hamburger: “We keken of de financiële bijdrage wel in verhouding stond tot wat werd aangeboden. Iemand wilde een digitale mindfulnesscursus aanbieden voor masterstudenten. De kosten per persoon waren hoog en we hadden op de UU al meerdere mindfulnesscursussen. Dus dat is afgewezen. Ook voorstellen voor cursusontwikkelingen  zijn afgewezen. Dat is regulier werk en had niet veel met de pandemie te maken.”

Het is achteraf moeilijk vast te stellen wat nu precies het effect van al die activiteiten is geweest. Hoe kan je meten wat de betekenis van een sociale bijeenkomst is geweest wanneer in dezelfde tijd de lockdown wordt opgeheven en het sociale leven op gang komt? Hoe weet je welk effect een lezing of een festival heeft op studenten die het bezocht hebben? Hamburger durft wel te concluderen dat elke Utrechtse student bewust of onbewust  heeft kennis gemaakt met een activiteit die is gefinancierd met deze NPO-gelden.

Hoge no-show
Een van de problemen waar de organisatie mee te maken kreeg, is het hoge no-show gehalte. Het Faalfestival in TivoliVredenburg was bijvoorbeeld vrij uitgebreid gepromoot. Maar uiteindelijk viel het tegen dat van de 1500 aangemelde deelnemers er slechts vierhonderd studenten waren. Dat gold voor meer evenementen.

In het eindrapport staan een paar suggesties hoe je de no-show kan voorkomen. Zo helpt het als je een gratis lunch of goedkoop eten koppelt aan de inhoudelijke activiteiten. Hamburger herinnert zich een lunch waar allerlei studentondersteuners aanwezig waren. “Zo wisten we kleinschalig veel studenten te bereiken die hun vragen konden stellen.”

Maar ook kan no-show voorkomen worden wanneer het initiatief bij de studentenorganisaties ligt die dan zorg dragen voor opkomst uit de eigen groep. Of wanneer de activiteit vanuit de eigen opleiding wordt georganiseerd.

Tijdelijke aanstellingen
Terugkijkend concludeert Hamburger dat het jammer was dat het project in eerste instantie maar voor twee jaar leek te gelden. “Dan houd je daar rekening mee met de keuze van de activiteiten.” Uiteindelijk is het project twee keer verlengd. “Dat betekende dat we steeds moesten bijstellen. Je kon het aangestelde personeel niet zo makkelijk behouden. Die waren voor tijdelijk aangesteld. Dat geldt onder meer voor extra studentendecanen of psychologen. Als je op voorhand had geweten dat het voor een langere periode was, had je misschien andere keuzes gemaakt.”

Zoals gezegd liepen de activiteiten en plannen die binnen het project vielen enorm uiteen. Activiteiten met het accent op plezier om contact te stimuleren, inhoudelijke lezingen, investeringen in de omgeving, vergoedingen voor masterstudenten om naar een congres  in het buitenland te gaan, extra studentenbegeleiding, kennisclips om studievaardigheden te verbeteren, activiteiten voor eenzame internationals in december. Het is moeilijk te vatten onder één noemer. Bovendien geeft Hamburger aan dat de soort van activiteiten en investeringen bepaald werden door de actualiteit van de coronacrisis.

Schril contrast met bezuinigingen
Het project liep tot eind 2024 en is nu afgelopen. Maar studenten van nu kunnen van een deel van de projecten nog altijd profiteren. Zo blijven de pingpongtafels staan en is de recent aangebrachte muurschildering nog jaren te zien. Er zijn vanuit het Skills Lab video’s gemaakt over studievaardigheden en er zijn ook video’s gemaakt met tips & tools op het gebied van studentenwelzijn, een traject impact coaching bij Geowetenschappen is omgebouwd tot een keuzevak en de door het UMC Utrecht ontwikkelde Academic Routeplanner helpt studenten en studieadviseurs nog altijd met het doorlopen van de opleiding richting diploma.       

Dat er jarenlang zo vrijblijvend geïnvesteerd kon worden in studentenwelzijn staat in schril contrast met de bezuinigingen die voor de komende jaren zijn aangekondigd. Maar mochten er tijden komen waarin er speciale aandacht voor de mentale gezondheid van studenten nodig is, dan liggen er bij de directie Studenten Onderwijs & Onderzoek nog verschillende draaiboeken in de kast die meteen uitgevoerd kunnen worden.