Universiteit en woonbesturen spannen zich in voor veiliger USP

De moord op de 17-jarige Lisa deze zomer en twee incidenten op het Utrecht Science Park (USP) vorig jaar zetten het thema veiligheid opnieuw in de schijnwerpers, ook op het USP. Uit een enquête van de VVD en een vragenronde in De Uithof bleek dat studenten zich er ’s avonds niet op hun gemak voelen.

Straatintimidatie: de cijfers
Seksueel grensoverschrijdend gedrag is een groot probleem in Nederland. Een monitor van het Centraal Bureau voor de Statistiek wees uit dat in 2024 bijna 1,2 miljoen Nederlanders van 16 plus te maken kregen met offline seksuele intimidatie, 520.000 mensen werden slachtoffer van fysiek seksueel geweld. Ook in Utrecht komt straatintimidatie veel voor. Uit een rapport van de gemeente Utrecht uit 2022 bleek dat 46 procent van meisjes, vrouwen en LHBTI+ personen in de 12 maanden ervoor voorvallen van straatintimidatie meemaakte. De voorvallen bestonden onder andere uit nastaren (29%), naroepen (17%) en nafluiten (13%), maar ook uit bespugen (3%), betasten (3%) of er werd om seksuele handelingen gevraagd (2%). Veruit de meeste gevallen werden gemeld in de binnenstad (33%), minder mensen maakten melding van voorvallen op het Utrecht Science Park. 6% van de voorvallen vond plaats in de wijk Oost, waar ook het USP ligt.

Cijfers op de site van de politie maken melding van negen geregistreerde bedreigingen en twee mishandelingen op het Science Park in 2024. Het is onbekend of dit ook gaat om intimidatie op straat, of seksueel grensoverschrijdend gedrag.

Maatregelen voor sociale veiligheid
De universiteit zegt sociale veiligheid als een randvoorwaarde te zien voor een UU-klimaat waarin iedereen tot zijn recht komt op studie- en werkgebied. Samen met de gemeente Utrecht organiseert ze jaarlijks een schouw, en kijkt met studentbewoners van het USP in de studentcouncil hoe de veiligheid in De Uithof verbeterd kan worden. Na de twee incidenten van vorig jaar trof de universiteit verschillende maatregelen. Zo is bijvoorbeeld de verlichting bij de viaducten aangepast. Incidenten worden gemeld in een veiligheidsnetwerk met USP-partners, brandweer, politie en gemeente Utrecht, hier wordt ook gesproken over de aanpak van veiligheid.

Meldkamer en surveillanten
Daarnaast is er een meldkamer op de universiteit 24/7 beschikbaar voor alle UU’ers. Vanuit deze meldkamer wordt de veiligheidssituatie in de gaten gehouden met behulp van camera’s die gericht zijn op een aantal gebouwen. UU-surveillanten zijn dag en nacht aanwezig op het USP, nog aanvullend op de BOA’s die de gemeente hier inzet. Ook bij de (ver)bouw van gebouwen en de terreininrichting houdt de universiteit rekening met veiligheid, vertelt UU-woordvoerder Annelies Waterlander. Er wordt bijvoorbeeld gelet op verlichting in en om panden, maar ook op het voorkomen van hoeken die buiten het zicht van voorbijgangers blijven. 

Veiligheidsbeleving
Met deze maatregelen hoopt de universiteit de objectieve veiligheid op het USP te verbeteren. Toch zijn er nog steeds mensen die zich er ’s avonds niet op hun gemak voelen. Dat bleek uit een enquête van de VVD-fractie in Utrecht, mensen die DUB sprak op het Science Park bevestigden dit. Volgens Ray Polman, bewonersvertegenwoordiger en lid van het van Johanna woonbestuur en studentenhuurdersorganisatie BoKS, zijn er verschillen tussen de objectieve veiligheid en de veiligheidsbeleving. Maatregelen die de objectieve veiligheid kunnen verbeteren zijn grotendeels al genomen, aldus Ray, maar De Uithof wordt nog wel als onveilig erváren, iets wat volgens hem erg genoeg is. 

Sociale cohesie USP 
Volgens Ray zijn bewonersvertegenwoordigers en USP-bestuurders bezig met maatregelen die het gevoel van onveiligheid op korte termijn kunnen verkleinen. Toch denkt hij dat de kern van het probleem structureler is en met name zit in de gebrekkige sociale cohesie in De Uithof. Horeca sluiten in de avonden en weekends, waardoor er op deze momenten weinig te doen is op het USP. Mensen zoeken sociale activiteiten daarom vooral buiten De Uithof, het terrein zelf blijft uitgestorven achter. Daarnaast zijn er relatief veel eenkamerappartementen, mensen wonen hier zonder huisgenoten. 

Het gebrek aan sociale voorzieningen buiten kantooruren en de eenkamerappartementen op het USP zorgen zo dat er maar weinig buurtgevoel onder de drieduizend bewoners is, aldus Ray. Door het gebrek aan sociale cohesie wordt ook de sociale controle minder, denkt hij. Ook de studenten waarmee DUB eerder sprak vertelden dat aanwezigheid van anderen een rol speelt in hun veiligheidsbeleving. Vooral plekken waar geen of weinig mensen zijn werden als onveilig aangemerkt.

Burendag, foto DUB

Leefbare Uithof 
Aan dit gemeenschapsgevoel wordt flink gewerkt, vertelt Ray. “Bewonersvertegenwoordigers van de woonbesturen, BoKS en Vidius zijn samen met de USP-stakeholders (UU, HU, gemeente Utrecht, SSH, stichting USP, red.) voortvarend bezig om structurele verbeteringen aan de sociale cohesie te brengen.” Zo organiseerden de woonbesturen van het USP op zaterdag 27 september een Burendag, volgens Ray een feestelijke wake-up call aan bewoners en horeca, over hoe een levendige en leefbare Uithof eruit zou kunnen zien. Ook zijn ze bezig om horeca en sociale voorzieningen buiten de kantooruren uit te breiden. Naast de maatregelen van de universiteit zou ook een levendige Uithof misschien kunnen bijdragen aan de ervaring van veiligheid op de campus. Ray is hierover optimistisch. “De USP-stakeholders zijn erg welwillend om, samen met bewoners, van de Uithof een leefbaardere plek te maken.”