UU wil geen coronapas voor universiteit: ‘De campus is geen festivalterrein’

Vorige week presenteerde het demissionaire kabinet een aantal corona-gerelateerde wetten aan de Tweede Kamer. Het kabinet maande de Kamer tot haast in het behandelen ervan. Eén van de voorstellen is om de coronapas in te voeren voor het hoger onderwijs. Deze lente werd hierin al voorzien in een tijdelijke wet, maar destijds kregen medezeggenschapsraden een veto. Door de urgente situatie vraagt de overheid nu om een omzeiling van dat recht en universiteiten te verplichten de QR-code in te voeren.

De QR-code in het wetsvoorstel zou het 3G model volgen, wat betekent dat men in drie gevallen toegang kan krijgen tot de universiteit: bij volledige vaccinatie, als men recent hersteld is van corona, of wanneer men in de laatste 24 uur negatief getest is. Voordat het wetsvoorstel werd ingediend was er ook sprake van het invoeren van het 2G model, waarin een negatieve test niet meer voldoende zou zijn. Dit is inmiddels geen waarschijnlijk scenario meer omdat er niet veel steun voor is in het Nederlandse parlement.

Zoals verwacht is niet iedereen blij met het plan. “Er zijn geen grote uitbraken geweest en onderzoek heeft laten zien dat de vaccinatiegraad in het hoger onderwijs hoog is”, zegt Pieter Duisenberg, voorzitter van de Vereniging van Universiteiten (VSNU). In een brief heeft hij een aantal bezwaren tegen de wet geuit.

De UU is het hiermee eens, zegt woordvoerder Maarten Post. Het College van Bestuur is tegen het gebruik van de QR-code. Alleen als met de coronapas onderwijs op locatie mogelijk blijft, zou de UU hieraan mee willen werken. Want liever de QR-code dan online onderwijs.

Lastig controleren
De UU wil graag zoveel mogelijk fysiek lesgeven zolang dat veilig en verantwoord is. Hiervoor heeft ze drie redenen: om het best mogelijke onderwijs te kunnen blijven bieden, om negatieve effecten op studentenwelzijn te voorkomen en om de universiteit open en toegankelijk te houden voor iedereen met de juiste kwalificaties. “QR-codes grijpen in op deze basisprincipes, omdat een deel van de studenten hierdoor niet volledig op de campus onderwijs kan volgen”, zegt Post. Hij benadrukt dat onderzoek van Wageningen Universiteit heeft aangetoond dat meer dan 90 procent van de Nederlandse universiteitspopulatie gevaccineerd is.

Een ander, misschien  nog wel belangrijker bezwaar is dat het invoeren van de QR-code simpelweg praktisch niet is uit te voeren. Post: “Het is onmogelijk om van duizenden studenten op tientallen locaties constant de QR-code te checken. Een universiteit is geen festivalterrein of concerthal. In week 11, bijvoorbeeld, waren er vijfduizend educatieve activiteiten gepland door de universiteit. Hieraan namen in totaal zo’n 185.000 studenten deel. We hebben geconcludeerd dat het uitvoeren van een volledige coronacheck waarbij alle studenten systematisch worden gecontroleerd ondoenlijk is. Het gebruiken van armbandjes is onhaalbaar omdat dit fraudegevoelig is en enorme rijen zal veroorzaken.”

De enige mogelijkheid die de universiteit nu voorziet, is het werken met mobiele teams die willekeurig checken, op de manier zoals in het openbaar vervoer naar zwartrijders wordt gezocht.. Hiervoor zou er extra personeel aangenomen moeten worden, wat volgens Post “niet makkelijk is met de huidige arbeidsmarkt.”

Een multidisciplinair team van de universiteit waarin onder andere het Facilitair Service Centrum, studentenzaken en juridische zaken zitten, onderzoekt verschillende scenario’s waarmee het kabinet zou kunnen komen en die ook door andere universiteiten worden onderzocht. Als het QR-code-mandaat er komt, dan zal het universiteitsbestuur de situatie opnieuw gaan evalueren.

Hybride onderwijs is niet altijd mogelijk
Mocht de QR-code in het hoger onderwijs worden ingevoerd, dan zouden universiteiten verplicht zijn om een online onderwijsalternatief aan te bieden voor studenten zonder QR-code, vanwege het toegankelijkheidsprincipe. Maar niet al het onderwijs kan worden omgezet naar een hybride vorm, zegt Post. “Alleen al hierom is de QR-code – laat staan een 2G scenario – extreem ongewenst.”

Het gevolg van het invoeren van een QR-code zou daarom voor veel vakken waarschijnlijk leiden tot een terugkeer van online onderwijs, om praktische redenen of om overbelasting van docenten te voorkomen. Post: “Onze docenten gaan al gebukt onder een zeer zware werklast, we kunnen ze niet vragen om al het onderwijs in zowel een online als een fysieke vorm aan te bieden. Online hoorcolleges lukken vaak wel, maar het twee keer aanbieden van kleinere vakken, projectwerk en praktisch onderwijs is niet haalbaar.”

De UU is ook nu overigens wel verplicht om een onderwijsalternatief te bieden aan studenten met onderliggende gezondheidsklachten die hen kwetsbaarder maken voor corona. Hiervoor moeten studenten individuele afspraken maken met hun docent of studieadviseur.

Niet-EER studenten
Voor sommige internationale studenten afkomstig uit een land dat niet in de Europese Economische Ruimte (EER) zit, zou het heel ongewenst zijn als een coronapas wordt verplicht. Zij hebben moeite met het krijgen van hun Nederlandse QR-code, ook al zijn ze in het land van herkomst volledig gevaccineerd. De oorzaak hiervan is dat wie een Nederlandse QR-code wil, een burgerservicenummer nodig is en dat kost veel tijd. Het gevolg is dat deze studenten steeds opnieuw getest worden om toegang te verkrijgen tot restaurants, evenementen en – mocht de coronapas in het hoger onderwijs een feit zijn -  ook tot colleges. De universiteit kan, naast het doorverwijzen naar de gemeente en de GGD, maar weinig betekenen voor deze studenten.

Demissionair minister Hugo de Jonge heeft dit probleem van deze studenten onderkend en  heeft beloofd het proces om een burgerservicenummer aan te vragen te vergemakkelijken, maar specificeerde niet per wanneer dat geregeld is.