Gedragscode studentenclubs verder onder druk

De nieuwe gedragscode die vanaf dit collegejaar moet gelden voor alle studentenorganisaties is nog niet getekend door de Utrechtse sport-, cultuur- en gezelligheidsverenigingen. Tot nu toe hebben alleen de studieverenigingen van de UU hun handtekening onder het document gezet. Reden voor de vertraging is dat de medezeggenschap van de Hogeschool Utrecht nog niet akkoord is met de code. Daar stuitte het document op enkele ‘onoverkomelijke bezwaren’ die gedeeld worden door studentenbelangenbehartiger Vidius. De Universiteitsraad wil zich niet mengen in de discussie om de stemming van de Hogeschoolraad niet te beïnvloeden.

Vrijheid van meningsuiting in het geding?
De Hogeschoolraad stevent af op een 'nee' tegen de gedragscode, maar de argumenten verschillen. Binnen de Hogeschoolraad, waarin zowel studenten als docenten zitten, zijn er drie kampen, zo bleek woensdag 5 december tijdens een overleg van het medezeggenschapsorgaan. 

De eerste groep raadsleden zegt principieel tegen de gedragscode te zijn ongeacht de inhoud van het document. De tweede groep wil dat het College van Bestuur van de HU opnieuw om tafel gaat met studentenorganisaties om zo te komen tot een nieuw document dat door studenten gedragen wordt. En de derde groep is bereid in te stemmen met het huidige gedragscode als er toegezegd wordt dat er volgend jaar een nieuw document wordt opgesteld. Zij zijn van mening dat er in de huidige gedragscode te veel wordt gesproken over de plichten van studentenorganisaties en te weinig over hun rechten. Zij stellen als voorwaarde voor dit jaar dat de zin wordt geschrapt waarin wordt gesteld dat verenigingen geen gedragingen mogen tolereren die de hogeschool in diskrediet kunnen brengen. Dat vinden de critici een beperking van de vrijheid van meningsuiting. Iets wat niet past bij de openlijke discussie in het hoger onderwijs.

Die bepaling uit de gedragscode is een pijnpunt, vindt ook Tijn Tas van belangenbehartiger Vidius. De club mocht vorig collegejaar meedenken over de inhoud van het document en heeft er dan ook ‘niet veel op aan te merken’, maar kan zich desondanks vinden in het kritiekpunt van een deel van de Hogeschoolraad. “Je zou dit heel makkelijk kunnen lezen als censuur. Dat moet niet de bedoeling zijn van de gedragscode, daarom hoop ik dat die zin uit de gedragscode wordt gehaald.” 

'We zijn bang voor de gevolgen'
Uit een dinsdag gepubliceerde verklaring blijkt dat de grootste Hogeschoolraadfractie Vlijmscherp van plan is tegen de gedragscode te stemmen. Het wringt voor de fractie op meerdere punten. “Ten eerste worden studentenorganisaties vele plichten opgelegd, waar geen rechten voor terugkomen. Ten tweede is dit document niet zo participatief tot stand gekomen als eerder gemeld. De belangrijkste organisatie voor studieverenigingen op de Hogeschool Utrecht is slechts beperkt gehoord. Verder is de Universiteitsraad alleen om advies gevraagd en hadden zij geen instemmingsrecht. Het is hiermee onduidelijk of het eindproduct wel gedragen wordt door alle studentenorganisaties."

"Ten derde zijn we geschrokken van publicaties in Telegraaf en DUB. Een soortgelijk document bij de gezelligheidsverenigingen wordt als input gebruikt voor een publieke schandpaal. Verenigingen hebben in goed vertrouwen incidenten gemeld bij de Adviescommissie Introductietijd Utrecht en kunnen dit nu teruglezen in de media.

Ten slotte twijfelen wij aan de praktische uitvoerbaarheid van de gedragscode. Dit gezien het feit dat er een duidelijke praktische meldingsprocedure ontbreekt. Daarnaast is er geen rekening gehouden met kleine kwetsbare verenigingen die geen juridische ervaring hebben. Wij als Fractie Vlijmscherp zijn na raadpleging van onze achterban eensgezind: we zijn tegen dit document en bang voor de gevolgen.”

Incidenten in de doofpot door onduidelijkheid
“Juist omdat ik zelf in het bestuur van een studievereniging heb gezeten, ben ik bang voor het effect van dit stuk", licht raadslid Richard Gertsen van Vlijmscherp toe. "Het is alsof ik moet beslissen of wij een stok willen waarvan wij niet weten wanneer en hoe hard hij ons zal slaan. Ik hoor bijvoorbeeld dat studentenorganisaties geschrokken zijn van de publicatie van gemelde incidenten bij gezelligheidsverenigingen. Zij vragen zich af: als ik een incident meld, wat gebeurt er dan? Zulke angst kan transparantie schaden. Dan stoppen mensen een incident misschien liever in de doofpot.”

Daarnaast is volgens Richard niet duidelijk wanneer welke zaken je moet melden. "Als een student tijdens een verenigingsactiviteit tegen een hekje loopt, dan wordt dat als een incident gezien. Terwijl zoiets overal kan gebeuren. Als je dat soort dingen als incidenten gaat zien dan zijn er op een gemiddelde dag op de hogeschool 50 incidenten."

Hij verwijst naar een artikel op Trajectum waarop onder andere Merle Ligeon, voorzitter van studievereniging Haerem, aangeeft dat het haar 'dwars zit dat de gedragscode zo vaag is'. "Aanzetten tot ‘overmatig’ drinken vind ik bijvoorbeeld een relatief begrip. Is een drankspelletje dan al verboden? En kan een bestuurslid aangesproken worden op discriminatie van leden onderling terwijl hij of zij daar niet van op de hoogte is? Is het kwalijk dat wij daar dan niet van op de hoogte zijn?’"

Davide Bonalumi, voorzitter van fractie Must, vindt dat de gedragscode "die studentenorganisaties wordt opgelegd weinig speelruimte biedt om een oordeel te baseren op de context van de situatie. Ook onze partij staat daarom achter de keuze om het document niet te accepteren zoals het nu door het Colelge van Bestuur is gepresenteerd."

Bij afwijzing Hogeschoolraad, heroverweegt ook U-raad standpunt 
De Universiteitsraad heeft, in tegenstelling tot de Hogeschoolraad, dus geen instemmingsrecht gehad op de gedragscode. "Formeel volgens de wet hoeft dat ook niet," aldus Sebastian Wijnands die namens De Vrije Student in de Universiteitsraad zit. "Onze voorgangers zijn we meegenomen in de totstandkoming van het stuk en ook verschillende studentenorganisatie, zoals Vidius waren erbij betrokken. Voor zover wij dat kunnen zien is dat goed gebeurd."

Inhoudelijk willen de studenten niet reageren op de kritiek van hun collega-medezeggenschappers. “We willen ons niet mengen in de besluitvorming van de Hogeschoolraad”, aldus Wijnands. “Dat zouden wij andersom ook niet prettig vinden. Mocht de Hogeschoolraad het stuk inderdaad niet instemmen, dan zal de Universiteitsraad op dat moment kijken of wij ons standpunt ten opzichte van de gedragscode wijzigen.”

Als de Hogeschoolraad niet instemt met de gedragscode, dan zijn de gevolgen niet duidelijk. Voorlopig betekent het dat verenigingen die van beide onderwijsinstellingen een vorm van ondersteuning ontvangen, het document niet hoeven te ondertekenen. Dat er na een definitieve afwijzing een situatie zou ontstaan waarin de hogeschool en universiteit allebei een eigen versie van de gedragscode hanteren, lijkt niet voor de hand te liggen. Dat wordt niet werkbaar geacht.

U-raadslid Sebastian verwacht dat het scenario dan is dat het hele proces opnieuw gedaan moet worden. Dat betekent dat er nogmaals gesprekken gevoerd zullen worden met studentenvertegenwoordigers over welke normen en waarden op papier zullen komen. Hogeschoolbestuurder Anton Franken schotelde de Hogeschoolraad woensdag echter een derde scenario voor. Hij stelde dat bij een definitieve afwijzing van de gedragscode, bestuurders ad hoc zullen reageren. Dat betekent dat ze zelf zullen bepalen welke normen en waarden zij passend vinden en wat de consequenties van een incident zijn. 

'Code vol open deuren'
Universiteitswoordvoerder Maarten Post zei eerder dat het vervelend is dat nu nog niet alle studentenclubs hun handtekening onder de gedragscode hebben gezet, maar dat hij verwacht dat er ‘geen bloed uit zal vloeien’. De universiteit heeft de indruk dat studentenorganisaties al doordrogen zijn van de geldende normen en waarden. Het document wordt door velen van hen slechts gezien als een bevestiging van de regels die ze al hebben. “De cultuur van een vereniging hangt niet af van een handtekening.”

Tijn Tas van Vidius onderschrijft dat beeld van Post. “Ik heb de indruk dat de gedragscode voor veel verenigingen niet veel zal veranderen. Met de meeste normen en waarden die in de gedragscode staan, kun je het niet oneens zijn. Het is bijvoorbeeld niet zo dat er een vereniging is die zal zeggen dat ze niet inclusief willen zijn of hun 17-jarige leden willen laten comazuipen. De code trapt wat dat betreft algemene open deuren in.”

'Niet verschrikkelijk als Hogeschoolraad tegen stemt'
Ook Hogeschoolraadslid Falco van Netten heeft de indruk dat de regels voor de meeste studentenclubs niets nieuws onder de zon zijn. De medezeggenschapper worstelt daarom met de vraag of het nodig is om de gedragscode op te leggen aan verenigingen die altijd vrij van incidenten zijn geweest, omdat er problemen zijn geweest bij een paar andere verenigingen. “Het hogeschoolbestuur heeft mij niet duidelijk kunnen maken waarom dat nodig is.” Het is een geluid dat gedeeld wordt door meer raadsleden, bleek woensdag. "Er zijn veel bezwaren tegen de gedragscoden, maar ik heb maar weinig argumenten gehoord waarom er een gedragscode moet zijn", klonk het. 

Tijn Tas van Vidius zou het in ieder geval ‘niet verschrikkelijk vinden’ als de Hogeschoolraad tegen de gedragscode stemt. “Ik heb niet het idee dat studenten daar de dupe van worden. Ik denk dat het doel van de code al bereikt is. De HU en UU wilden dat studentenverenigingen nadachten over het effect van gedrag. Uit de geluiden die ik hoor, is dat sinds de aankondiging van de gedragscode gebeurd. Verenigingen praten nu over de vraag: Moeten er dingen anders? En zo ja, hoe moet het dan? Als er nu een biercantus georganiseerd wordt, dan zorgen verenigingen vaak ook voor een kan appelsap.”

De Hogeschoolraad stemt naar verwachting op woensdag 12 december over de gedragscode voor studentenorganisaties.