DUB presenteert themamagazine 'Lang zullen we leren!'

De boodschap van het magazine Lang zullen we leren! is dat een bachelor- of masterdiploma voor de meeste afgestudeerden niet meer het einde is van het volgen van onderwijs. 

Of het nu gaat om een cursus om kennis bij te spijkeren of nieuwe kennis op te doen of om het leren van een heel nieuw vak – je zult wel moeten blijven leren, zeggen onder meer de overheid en werkgeversorganisaties. Het argument: de wereld verandert in rap tempo en wie stil blijft staan, mist de aansluiting op de arbeidsmarkt.

Nu zijn er natuurlijk vele aanbieders van onderwijs, dus waarom zou ook de Universiteit Utrecht zich op dit pad begeven? 

Net als werkgevers en de overheid ziet ook de universiteit hoe de arbeidsmarkt en de wereld verandert. Studenten blijven na de studie niet meer een leven lang hangen in dezelfde baan. Ze hoppen meer van werk naar werk en in een nieuwe werkomgeving hebben ze vaak andere kennis voor nodig of moet de kennis worden opgefrist. 

Maar ook de wereld verandert. Denk aan nieuwe technologieën, aan AI, aan verduurzaming en de klimaatverandering, toenemende polarisatie en oorlogen. Om daar allemaal mee om te gaan, heeft actuele kennis nodig uit recent onderzoek.

De Universiteit Utrecht is een brede universiteit met vele disciplines waar onderzoek aan de basis ligt van het onderzoek. De universiteit vindt het haar maatschappelijke taak om die kennis niet alleen aan bachelor- en masterstudenten over te dragen, maar ook aan anderen die daar behoefte aan hebben, zegt rector Wilco Hazeleger in zijn voorwoord. “Zo leiden we studenten en professionals op tot kritische wereldburgers met oog voor het belang van een open samenleving en een gezonde planeet.”

Dean Lifelong Learning van de Universiteit Utrecht Wieger Bakker onderschrijft dit. Bakker moest het in 2016 gestarte programma Onderwijs voor Professionals uitbouwen. Vanaf januari volgend jaar is het programma volwassen, wat betekent dat er binnen de hele universiteit een onderwijsaanbod is voor afgestudeerden en anderen die werken op hbo-plus niveau.

Nieuwe rol voor docenten
In het magazine staat een verhaal hoe de universiteit begonnen is met Onderwijs voor Professionals en hoe het programma zich heeft ontwikkeld. Het aanbod is divers, zowel in inhoud als onderwijs. Zo verzorgt de UU trainingen die op de werkvloer gegeven worden, zijn er klassieke cursussen, leertrajecten, masteropleidingen en workshops van één tot enkele dagen. 

Toch vindt een aantal docenten en medewerkers van het onderwijs voor professionals dat de universiteit er nog niet helemaal is. Een van de kritiekpunten is dat niet de universiteit moet bepalen wat een interessant aanbod is, maar de markt. En dat is nodig, want onderwijs voor professionals wordt niet door de overheid gefinancierd zoals bachelor- en masteronderwijs, maar moet zichzelf terugbetalen. 

Docenten moeten vaak ook wennen aan hun nieuwe rol, zo blijkt in een ander verhaal. Maar wie eenmaal met professionals heeft gewerkt, is vaak enthousiast. Niet alleen absorberen studenten die bij de universiteit aankloppen kennis “als sponzen”, ze nemen ook kennis mee die ze overbrengen aan zowel de medecursisten als de docenten. “Het is kennisuitwisseling en dat is onderdeel van het succes”, zeggen hoogleraar Grond- & Vastgoedontwikkeling Edwin Buitelaar en universitair docent Economie Anne van Ewijk.

De cursisten die DUB sprak voor het magazine vertellen waarom zij terug de collegebanken in zijn gegaan en waarom ze voor de UU hebben gekozen. Volgens cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek uit 2023 zoeken hoogopgeleiden tussen de 36 en 55 jaar het meest actief naar manieren om zich te verdiepen. De vier masterstudenten die we hebben gesproken, zeggen dat zij zichzelf later als afgestudeerden ook nog wel zien terugkeren in de schoolbanken.

Te veel stress in het leven is echter niet in het voordeel van een leven lang ontwikkelen, weet hoogleraar Tanja van der Lippe, die wel tips heeft voor werknemers, werkgevers en eigenlijk voor de hele Nederlandse samenleving om de werkstress te verminderen.

Een mooie opsteker is dat je nooit te oud bent om te leren, zeggen de Utrechtse hersenwetenschappers Albert Postma en Jeroen Pasterkamp die uitleggen dat je hersenen weliswaar niet meer groeien, maar dat mensen eerder opgedane kennis gebruiken om nieuwe kennis te vergaren. 

Pijnlijk wellicht voor sommigen dat er toch echt verschillen zijn tussen de generaties als het aankomt in werkt, is het verhaal van organisatiewetenschapper Jasmijn van Harten dat er geen enkel bewijs bestaat voor dit generatiedenken. 

Actueel onderwerp
Een leven lang ontwikkelen is een actueel onderwerp. De overheid moedigt mensen aan om op verschillende manieren te blijven leren, vanwege de veranderende arbeidsmarkt, het tekort aan arbeidskrachten, de internationalisering en het groeiend aantal vaardigheden dat mensen voor hun werk nodig hebben. 

Ook stimuleert de overheid verschillende initiatieven op dit gebied zoals de samenwerking tussen Utrechtse onderwijsaanbieders – waaronder de UU, en bedrijven in de regio om werknemers op eigen niveau bij te scholen.

In het magazine wordt in verschillende verhalen ook naar de toekomst gekeken. Als een leven lang ontwikkelen nodig is, zou de overheid dit voor alle mensen financieel mogelijk moeten maken. Zo pleit de Sociaal Economische Raad voor een persoonlijk leerbudget.

Ook dean Wieger Bakker die via koepelorganisatie Universiteiten van Nederland regelmatig overlegt met de overheid over een leven lang ontwikkelen, hoopt dat de nieuwe regering hier geld voor overheeft. Nu komen de kosten geheel terecht bij de cursist of de werkgever die het voor zijn werknemer betaalt. Eerdere voorzieningen zoals het kunnen aftrekken van een deel van de kosten via de belastingen of gebruik maken van het Stap-budget, bestaan niet meer. 

Het is echter afwachten wat de komende verkiezingen brengt. Voor zover bekend noemen slechts drie politieke partijen een leven lang ontwikkelen in hun verkiezingsprogramma. 

Het magazine wordt vanaf deze week verspreid over verschillende gebouwen van de UU. Geïnteresseerden kunnen ook een exemplaar ophalen bij de redactie van DUB in kamer 0.38A van het Bestuursgebouw. Het magazine wordt in november samen met Illuster  verstuurd naar alle UU-alumni. Alle verhalen van het magazine zijn ook op onze website te vinden waar we ook nog een aantal verhalen publiceren die niet in het magazine zijn opgenomen. Volg deze link die leidt naar een overzichtspagina van alle verhalen over onderwijs voor professionals en een leven lang ontwikkelen.